Economic and Financial Determinants of In-Work Poverty: EU and Türkiye Assessment

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 4, 1893 - 1919, 27.11.2025

Hilal Kayacı , Aykut Sönmez

https://doi.org/10.25295/fsecon.1648975

Öz

Neoliberal policies have shifted the balance of power between capital and labor in favor of capital and led to a deepening of inequality of distribution. The most devastating effects of this period have been seen on the working class. Consequently, the proportion of labourers who are unable to meet their fundamental needs despite full-time employment has increased. The International Labour Organization's global working poverty forecast for 2023 was 6.4%, but this figure rose to 6.9% in 2024. These factors triggering this increase are numerous, but the most salient of these are the distribution problems that have persisted from the past to the present without losing momentum. This study conducts a conceptual evaluation of working poverty and analyses the economic and financial determinants of working poverty in the EU and Türkiye. The study examines the relationship between working poverty and wage policies implemented by countries, flexible working arrangements, the size of the informal economy, economic crises and vulnerabilities, tax policies, public social expenditures, social benefits, and unionization. Within this framework, the study examines the determinants of working poverty and policies, and uses data descriptively from the European Statistical Office, the International Labour Organization, and the Turkish Statistical Institute. The results obtained reveal that the depth of working poverty in Türkiye is significantly higher than in European Union countries, and that the policy instruments utilized to combat working poverty are inadequate for addressing the problem effectively.

Anahtar Kelimeler

Distribution , Labour , Poverty , In-work Poverty

Çalışan Yoksulluğunun Ekonomik ve Mali Belirleyicileri: AB ve Türkiye Değerlendirmesi

Öz

Neoliberal politikalar, sermaye ile emek arasındaki güç dengesini sermaye lehine değiştirmiş ve bölüşüm adaletsizliğinin daha da derinleşmesine sebep olmuştur. Bu dönemin en tahrip edici etkileri ise işçi sınıfı üzerinde görülmüştür. Öyle ki, günümüzde tam zamanlı çalıştığı halde temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamayan emekçi kesimin payı artmıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü 2023 yılı küresel çalışan yoksulluğu tahmini %6,4 seviyesindeyken 2024 yılı için bu oran %6,9’a yükselmiştir. Söz konusu artışı tetikleyen pek çok faktör bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi ise geçmişten günümüze hız kaybetmeden devam eden bölüşüm problemleridir. Bu çalışmada çalışan yoksulluğunun kavramsal bir değerlendirilmesi yapılıp AB ve Türkiye’de çalışan yoksulluğunun ekonomik ve mali belirleyicileri incelenmektedir. Çalışmada çalışan yoksulluğu ve ülkelerin uyguladığı ücret politikaları, esnek çalışma düzeni, kayıt dışı ekonominin boyutu, ekonomik kriz ve kırılganlıklar, vergi politikaları, kamu sosyal harcamaları, sosyal yardımlar ve sendikalaşma ilişkisi ele alınmıştır. Bu çerçevede çalışan yoksulluğunu belirleyici unsurlar ve politikalar saptanarak Avrupa İstatistik Ofisi, Uluslararası Çalışma Örgütü ve Türkiye İstatistik Kurumu verileri betimsel olarak irdelenmiştir. Sonuçlar, Türkiye’de çalışan yoksulluğunun derinliğinin Avrupa Birliği ülkelerine kıyasla çok daha fazla olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, çalışan yoksulluğuyla mücadele için kullanılan politika araçlarının sorunu etkili bir şekilde ele almakta yetersiz kaldığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bölüşüm , Çalışma , Yoksulluk , Çalışan Yoksulluğu

Kaynakça

• Agénor, P. (2004). Macroeconomic adjustment and the poor: Analytical issues and cross‐country evidence. Journal of Economic Surveys, 18(3), 351-408. https://doi.org/10.1111/j.0950-0804.2004.00225.x
• Ahrendt, D., Sándor, E., Revello, A., Jungblut, J.-M., & Anderson, R. (2017). In-work poverty in the EU.
• Alpdoğan, H. (2023). Türkiye’de ekonomik büyüme, gelir dağılımı ve yoksulluk ilişkisi. Sayıştay Dergisi (129), 259-290. https://doi.org/10.52836/sayistay.1280487
• ASHB. (2025). Sosyal yardım programlarımız. 10 Şubat 2025 tarihinde https://www.aile.gov.tr/sygm/programlarimiz/sosyal-yardim-programlarimiz/ adresinden erişildi.
• Aslan, G. (2022). Krizler çağında yoksulluk: Sosyal transferlerin önemi ve etkinliği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(54), 169-195.
• Aykaç, M., & Kaya, S. (2024). İşgücü piyasasında yaşanan dönüşümler: Standart dışı istihdam ve çalışan yoksulluğu ilişkisi. Sosyoekonomi, 32(62), 413-453. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2024.04.20
• Ball, S. J., & Youdell, D. (2007). Hidden privatisation in public education.
• Bauman, Z. (2022). Azınlığın zenginliği hepimizin çıkarına mıdır? İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Becker, G. S. (1962). Investment in human capital: A theoretical analysis. Journal of Political Economy, 70(5, Part 2), 9-49. https://doi.org/10.1086/258724
• Boratav, K. (2012). Yoksulluk, bölüşüm, kriz: Bazı eleştirel düşünceler. Mülkiye Dergisi, 36(4), 9-17.
• Buğra, A. (2021). Kapitalizm, yoksulluk ve Türkiye’de sosyal politika. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Buheji, M. (2022). Impact of post-pandemic inflation on global POVERTY–A holistic perspective. International Journal of Management (IJM), 13(5), 2022.
• Bulut, M. (2019). Yoksul istihdamının teşviki yaklaşımı, Türkiye uygulaması ve sorunlar. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 2456-2478. doi:https://doi.org/10.26466/opus.577345
• Butev, S. (2012). Türkiye ekonomisinde istihdamsız büyüme sürecinin ekonomik analizi. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• CEDEFOP. (2024). Part-time Employment. 1 Ağustos 2024 tarihinde https://www.cedefop.europa.eu/en/tools/skills-intelligence/part-time-employment?country=SEveyear=2022#8 adresinden erişildi.
• Clark, G. (2013). Fukaralığa veda: Dünyanın kısa iktisadi tarihi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Crettaz, E., & Bonoli, G. (2010). Why are some workers poor? The mechanisms that produce working poverty in a comparative perspective. Working Papers on the Reconciliation of Work and Welfare in Europe, 6-30.
• DİSKAR. (2023). Asgari ücret araştırması 2024. 12 Ağustos 2024 tarihinde https://arastirma.disk.org.tr/wp-content/uploads/2023/12/ASGARI-UCRET-2024-RAPOR.pdf adrsinden erişildi.
• Donaldson, L. (1976). The differential impact of food inflation upon the poor. American Journal of Agricultural Economics, 58(1), 71-75.
• Duménil, G., & Lévy, D. (2014). Neoliberal (Karşı) Devrim. A. Saad-Filho & D. Johnston (Ed.), Neoliberalizm muhalif bir seçki (25-41). İstanbul: Yordam Kitap.
• Durmaz Bodur, N. (2022). İşgücü talebinde göçmen emeğinin yeri: Denizli ili örneği. Mülkiye Dergisi, 46(4), 1170-1211.
• Easterly, W., & Fischer, S. (2001). Inflation and the poor. Journal of Money, Credit and Banking, 33(2), 160-178.
• Erdoğdu, S., & Kutlu, D. (2014). Dünyada ve Türkiye’de çalışan yoksulluğu: İşgücü piyasası ve sosyal koruma politikaları bağlamında bir değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 2(41), 63-114.
• Erikli, S. (2020). Çalışma yaşamında toplumsal cinsiyet ayrımcılığının görünümü. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 39-60.
• Euronews. (2023). Satın alma gücüne göre eşdeğer hanehalkı kullanılabilir gelir: Türkiye Avrupa’da sondan üçüncü. 5 Ağustos 2024 tarihinde https://tr.euronews.com/2023/11/08/satin-alma-gucune-gore-esdeger-hanehalki-kullanilabilir-gelir-turkiye-avrupada-sondan-ucun adresinden erişildi.
• Eurostat. (2021). Structure of Earning Survey 2018. 3 Ağustos 2024 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/cache/metadata/en/earn_ses2018_esms.htm adresinden erişildi.
• Eurostat. (2024a). GDP per capita in PPS. 1 Ağustos 2024 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tec00114/default/table?lang=en adresinden erişildi.
• Eurostat. (2024b). Total Unemployment Rate. 1 Ağustos 2024 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tps00203/default/table?lang=en adresinden erişildi.
• Eurostat. (2024c). In-work at-risk-of-poverty rate by working time - EU-SILC survey. 1 Ağustos 2024 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi250/default/table?lang=envecategory=es.tesip.tessi.tessicont adresinden erişildi.
• Eurostat. (2024d, Haziran). Unemployment Statistics. 1 Ağustos 2024 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Unemployment_statistics#:~:text=An%20unemployed%20person%20is%20defined,during%20the%20last%20four%20weeks. adresinden erişildi.
• Eurostat. (2025a). Employment rate by sex. 12 Şubat 2025 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/sdg_08_30/default/table?lang=en adrsinden erişildi.
• Eurostat. (2025b). Monthly Minimum Wages -bi annual data. 12 Şubat 2025 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/earn_mw_cur/default/table?lang=en adresinden erişildi.
• Eurostat. (2025c). In work at-risk-of-poverty rate. 19 Şubat 2025 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/sdg_01_41/default/table adresinden erişildi. https://doi.org/10.2908/SDG_01_41
• Farber, H., Herbst, D., Kuziemko, I., & Naidu, S. (2021). Unions and inequality over the twentieth century: New evidence from survey data. The Quarterly Journal of Economics, 136(3), 1325-1385.
• Gaspar, V., Lam, R., Mauro, P., & Piazza, R. (2022). Fiscal policy can help people rebound from cost of living crisis. 15 Eylül 2024 tarihinde https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2022/10/12/fiscal-policy-can-help-people-rebound-from-cost-of-living-crisis?utm_source adresinden erişildi.
• Gezici, A. (2010). Finansal krizlerin dağıtımsal sonuçları: Son krizlerden kanıtlar. Radikal Politik Ekonomi Dergisi, 42 (3), 373-380. https://doi.org/10.1177/0486613410378003
• Gök, M., Biyan, Ö., & Akar, S. (2013). Vergilemede adalet ilkesinin anayasal temelleri ve uygulamaya yansımaları: Seçilmiş OECD ülkeleri açısından karşılaştırmalı bir analiz. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1), 269-292.
• Gölçek, A. G. (2023). Modern yoksulluğun kökenleri: Tarihsel tekrarın izinde yoksulluk ve çalışma ilişkisi. Journal of Emerging Economies and Policy, 8(2), 317-326.
• Gölçek, A. G., Selçuk, I. Ş., & Köktaş, A. M. (2018). Türkiye ve seçilmiş Avrupa Birliği ülkelerinde asgari yaşam düzeyi: Gelir vergisi tarifeleri özelinde bir inceleme. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 40-50. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.414232
• Gündoğan, N., Biçerli, M. K., & Aydın, U. (2005). The working poor: a comparative analysis. Eskişehir. Anadolu University.
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin kısa tarihi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Haydaroğlu, C., & Çırak, B. (2024). Türkiye’de yaşanan ekonomik krizler ve sosyo ekonomik etkileri. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 7(8), 640–661. https://doi.org/10.26677/TR1010.2024.1433
• Hollister, R. G., & Palmer, J. L. (1969). The impact of inflation on the poor.
• Hussmanns, R. (2004). Defining and measuring informal employment. Geneva: International Labour Office, 2053-2199.
• ILO. (2021). World employment and social outlook trends 2021. Geneva.
• ILO. (2022a). Rising inflation, falling wages threaten increased poverty and unrest.
• ILO. (2022b). Global Wage Report 2022–23: The impact of inflation and COVID-19 on wages and purchasing power. 5 Ağustos 2024 tarihinde https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups/public/@ed_protect/@protrav/@travail/documents/publication/wcms_862569.pdf adresinden erişildi.
• ILO. (2024a). Labour Income Share as a Percent of GDP. 5 Ağustos 2024 tarihinde https://rplumber.ilo.org/data/indicator/?id=SDG_1041_NOC_RT_Avetimefrom=2004vetype=labelveformat=.xlsx adresinden erişildi.
• ILO. (2024b). Dünyada İstihdam ve Sosyal Görünüm: Mayıs 2024 Güncellemesi. 4 Ağustos 2024 tarihinde https://www.ilo.org/sites/default/files/2024-06/WESO_May2024%20-%20TR.pdf adresinden erişildi.
• ILO. (2025). Data and statistics. 4 Şubat 2025 tarihinde https://www.ilo.org/data-and-statistics adresinden erişildi.
• ILOSTAT. (2024a). Labour Force Survey. 1 Ağustos 2024 tarihinde https://rshiny.ilo.org/dataexplorer45/?lang=enveid=EAP_TEAP_SEX_AGE_NB_A adresinden erişildi.
• ILOSTAT. (2024b). Labour Force Survey. 1 Ağustos 2024 tarihinde https://rshiny.ilo.org/dataexplorer34/?lang=envesegment=indicatorveid=EAP_2WAP_SEX_AGE_RT_A adresinden erişildi.
• ILOSTAT. (2024c). Proportion of Informal Employment in Total Employment by Sex and Sector. 2 Ağustos 2024 tarihinde https://rshiny.ilo.org/dataexplorer23/?lang=enveid=SDG_0831_SEX_ECO_RT_A adresinden erişildi.
• Kahraman, F. (2015). Yoksulluğun çalışma ile imtihanı: Çalışan yoksullar üzerine bir araştırma. İdealkent, 16, 50-70.
• Kapar, R. (2023). Türkiye’de çalışanların yoksulluğu, yoksunluğu ve sosyal dışlanmaları. Reflektif Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 279-308. https://doi.org/10.47613/reflektif.2023.106
• Karaca, D. A., & Taşseven, Ö. (2022). Türkiye'nin kadın istihdamı ve işgücü istatistiklerinin incelenmesi. Balkan ve Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 8, 176-186.
• Karagöz, S. (2020). Türkiye’de sosyal devletin sosyal yardım bağlamında değerlendirilmesi. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 2(2), 146-169. https://doi.org/10.38009/ekimad.729715
• Klasen, S. (2005). Economic growth and poverty reduction: measurement and policy issues (246). Paris.
• Köse, A. H., & Bahçe, S. (2009). “Yoksulluk” yazınının yoksulluğu: Toplumsal sınıflarla düşünmek. Praksis, 19(1), 385-419.
• Lohmann, H. (2009). Welfare states, labour market institutions and the working poor: A comparative analysis of 20 European countries. European Sociological Review, 25(4), 489-504. https://doi.org/10.1093/esr/jcn064
• Lohmann, H., & Marx, I. (2008). The different faces of in-work poverty across welfare state regimes. The working poor in Europe: employment, poverty and globalization (ss. 17-46). Edward Elgar Publishing.
• Mahiroğulları, A. (2017). 1980 sonrasının sosyoekonomik değişim ve dönüşümü bağlamında sendikacılıkta gelinen nokta. Hak-iş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(16), 498-522.
• Manav, İ. (2024). Yoksulluk ve gelir dağılımı eşitsizliğini önlemeye yönelik politikaların sosyal adelet açısından işlevselliği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 644-666. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1451499
• Marginson, S. (2007). The public/private divide in higher education: A global revision. Higher Education, 53(3), 307-333.
• Mincer, J. (1958). Investment in human capital and personal income distribution. Journal of Political Economy, 66(4), 281-302. https://doi.org/10.1086/258055
• Oseni, G., Huebler, F., McGee, K., Amankwah, A., Legault, E., & Rakotonarivo, A. (2018). Measuring household expenditure on education: A guidebook for designing household survey questionnaires. Washington DC: World Bank.
• Özbay, B. (2020). Türkiye’de çocuk, kadın ve göçmenlerin kayıt dışı istihdamı. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(5), 1-6.
• Özpençe, Ö., & Çelik, E. (2020). Geçici koruma altındaki Suriyelerin Türkiye ekonomisine etkisi: Denizli örneği. İzmir İktisat Dergisi, 36(2), 423-437.
• Özsoy, D. (2024). Türkiye’de gelir dağılımı çalışmaları ve gelir dağılımında sosyal transferlerin etkisinin Türkiye ve Avrupa Birliği karşılaştırması. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 356-372. https://doi.org/10.29029/busbed.1393920
• Öztürk, N. (2016). Maliye Politikası (4. bs.). Bursa: Ekin.
• Panori, A., & Psycharis, Y. (2018). The impact of the economic crisis on poverty and welfare in Athens. Région et Développement, (48), 23-40.
• Paul, M., & Sharma, P. (2019). Inflation rate and poverty: Does poor become poorer with inflation? 24 Eylül 2024 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3328539 adresinden erişildi.
• Peña-Casas, R., & Latta, M. (2004). Working poor in the European Union.
• Pineda‐Hernández, K., Rycx, F., & Volral, M. (2022). How collective bargaining shapes poverty: New evidence for developed countries. British Journal of Industrial Relations, 60(4), 895-928. doi:https://doi.org/10.1111/bjir.12693
• Ratti, L., García-Muñoz, A., & Vergnat, V. (2022). The challenge of defining, measuring, and overcoming in-work poverty in Europe: An introduction. In-work poverty in Europe: Vulnerable and under-represented persons in a comparative perspective (1-36). Wolters Kluwer.
• Rehman, A., Cismas, L. M., & Milin, I. A. (2022). “The three evils”: Inflation, poverty and unemployment’s shadow on economic progress—A novel exploration from the asymmetric technique. Sustainability, 14(14), 8642. https://doi.org/10.3390/su14148642
• Ritchie, H. (2023). Engel’s Law: Richer people spend more money on food, but it makes up a smaller share of their income How does spending on food change as incomes rise? Our World in Data. 30 Ocak 2025 tarihinde https://ourworldindata.org/engels-law-food-spending#article-citation adresinden erişildi.
• Roemer, M., & Gugerty, M. K. (1997). Does economic growth reduce poverty?. CAER II Discussion Paper, (5).
• Schultz, T. W. (1959). Investment in man: An economist’s view. Social Service Review, 33(2), 109-117. https://doi.org/10.1086/640656
• Schultz, T. W. (1961). Investment in human capital. The American Economic Review, 51(1), 1-17.
• Şen, H., & Sağbaş, İ. (2017). Vergi teorisi ve politikası. Ankara: Barış Arıkan Yayınları.
• Şenel, D., & Öçal, M. (2021). Türkiye’de kayıt dışı istihdamın bölgesel analizi. Çalışma ve Toplum, 2(69), 1201-1232.
• Sevinç, D. (2022). Türkiye’de asgari ücret ile enflasyon, bölgesel enflasyon, açlık ve yoksulluk sınırı arasındaki ilişki ve bölgesel asgari ücret. Maliye Çalışmaları Dergisi, (68), 107-131. https://doi.org/10.26650/mcd2022-1164349
• SGK (2022). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve bağlı kurumların 2023 yılı bütçeleri genel kurulda kabul edildi. 12 Ağustos 2024 tarihinde https://www.sgk.gov.tr/Haber/Detay/Calisma-ve-Sosyal-Guvenlik-Bakanligi-ve-Bagli-Kurumlarin-2023-Yili-Butceleri-Genel-Kurulda-Kabul-Edildi-2022-12-09-12-37-10?utm adresinden erişildi.
• Škare, M., & Pržiklas Družeta, R. (2016). Poverty and economic growth: A review. Technological and Economic Development of Economy, 22(1), 156-175. https://doi.org/10.3846/20294913.2015.1125965
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On birinci kalkınma planı (2019-2023). 8 Eylül 2024 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf adresinden erişildi.
• TÜİK. (2024). İstatistiklerle kadın, 2023. 1 Ağustos 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2023-53675 adresinden erişildi.
• Ünal, I. L. (1996). Eğitim ve yetiştirme ekonomisi. Ankara: Torun Matbaası.
• UNDP (2016). Leaving no one behind. A social protection primer for practitioners. United Nations Development Programme, New York.
• United Nations. (2020). Special Rapporteur on extreme poverty and human rights.
• VanHeuvelen, T., & Brady, D. (2022). Labor unions and American poverty. ILR Review, 75(4), 891-917. https://doi.org/10.1177/00197939211014855
• WHO. (2023). Tracking universal health coverage: 2023 global monitoring report. World Health Organization.
• WHO. (2024). World health statistics 2024: monitoring health for the SDGs, Sustainable Development Goals. Geneva. 3 Ocak 2025 tarihinde https://www.who.int/publications/i/item/9789240094703 adresinden erişildi.
• World Bank. (2022). Fighting against poverty: the impact of inflation on households’ purchasing power.
• Yanatma, S. (2024). Workers’ slice of the GDP pie: How do income shares compare across Europe? Euronews. 5 Ağustos 2024 tarihinde https://www.euronews.com/business/2024/04/19/workers-slice-of-the-gdp-pie-how-do-income-shares-compare-across-europe adresinden erişildi.
• Yegen, B. (2024). Vergilemede adalet ilkesi çerçevesinde ödeme gücünün tespitine ilişkin tekniklerin değerlendirilmesi. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, (63), 365-373. doi:https://doi.org/10.30794/pausbed.1462555
• Yereli, A. B., & Karadeniz, O. (2004). Kayıt dışı istihdam. Ankara: Odak Yayın ve Dağıtım.