A Financial Performance Evaluation in the Retail Sector with the MAIRCA and CRITIC Methods

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 4, 2039 - 2052, 27.11.2025

Yunus Emre Kahraman

https://doi.org/10.25295/fsecon.1675716

Öz

The retail sector is in a constant transformation parallel with economic fluctuations and changing consumer demands. The purpose of this study is to analyze the financial performance of firms in the retail sector between 2014 and 2023 using the CRITIC and MAIRCA methods. While the CRITIC method determines the importance levels of financial indicators of firms, the MAIRCA ranks firms by comparing their annual performances. These analyses aim to identify the leading and declining firms in the sector based on financial indicators such as return on assets, liquidity, productivity, and debt utilization ratios. As a result, Metro Petrol and Tesisleri has maintained its leadership over the years, while firms such as Artemis Halı and Doğan Holding have also been ranked highly, and firms such as Bim Mağazalar and Migros Ticaret have shown more stable performances, thereby improving their rankings in some years. The study aims to contribute to the determination of strategic financial orientations for the retail sector by assessing the strengths and weaknesses of firms in the sector.

Anahtar Kelimeler

Financial Performance , Retail Sector , MAIRCA , CRITIC

Perakende Sektöründe MAIRCA ve CRITIC Yöntemleri ile Finansal Performans Değerlendirmesi

Öz

Perakende sektörü, ekonomik dalgalanmalara ve değişen tüketici taleplerine paralel olarak sürekli bir dönüşüm içindedir. Bu çalışmanın amacı, 2014-2023 yılları arasında perakende sektöründeki firmaların finansal performanslarını CRITIC ve MAIRCA yöntemleriyle analiz etmektir. CRITIC yöntemi, firmaların finansal göstergelerinin önem derecelerini belirlerken, MAIRCA ise firmaların yıllık performanslarını karşılaştırarak sıralamalarını yapmaktadır. Bu analizler, aktif karlılık, likidite, verimlilik ve borç kullanım oranları gibi finansal göstergeleri temel alarak, sektörün lider firmalarını ve gerileyen firmalarını belirlemeyi hedeflemektedir. Sonuç olarak, Metro Petrol ve Tesisleri, yıllar boyunca liderliğini sürdürürken, Artemis Halı ve Doğan Holding gibi firmalar da yüksek sıralamalarda yer almış; Bim Mağazalar ve Migros Ticaret gibi firmalar daha istikrarlı performanslar sergileyip bazı yıllarda sıralama iyileştirmeleri gerçekleştirmiştir. Çalışma, sektördeki firmaların güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirerek, perakende sektörü için stratejik finansal yönelimlerin belirlenmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans , Perakende Sektörü , MAIRCA , CRITIC

Kaynakça

• Aktulum, Ü., & Umut, İ. E. (2022). Toptan ve perakende sektöründe faaliyet gösteren firmaların finansal performanslarının karşılaştırmalı analizi. Turkish Business Journal, 3(6), 120-139
• Alagöz, M., & Zaif, F. (2020). Kiralama işlemlerinde kullanılan raporlama esaslarının işletme finansal yapısı ve karlılığı üzerine etkileri: Perakende sektörü örneği. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 6(3), 235-256. https://doi.org/10.30855/gjeb.2020.6.3.002
• Ayçin, E., & Güçlü, P. (2020). BIST ticaret endeksinde yer alan işletmelerin finansal performanslarının entropi ve MAIRCA yöntemleri ile değerlendirilmesi. The Journal of Accounting and Finance, (85), 287-312. https://doi.org/10.25095/mufad.673739
• Aydın, Y. (2020). Bütünleşik CRITIC ve MAIRCA yöntemleri ile kamu sermayeli bankalarının performans analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 829-841. https://doi.org/10.29106/fesa.834217
• Benli, Y., & Özdemir, D. (2023). Covid-19 pandemisinin Borsa İstanbul (BIST) perakende ticaret sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarına etkisi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(Özel), 1-20. https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1364531
• Belke, M. (2020). CRITIC ve MAIRCA yöntemleriyle G7 ülkelerinin makroekonomik performansının değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 120-139.
• Çelik, M., & Aksoy, A. (2018). Multi-criteria decision-making approaches: MAIRCA method. Journal of Decision Systems, 27(3), 218-230.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & Operations Research, 22, 763-770.
• Ecer, F., Böyükaslan, A., & Hashemkhani Zolfani, S. (2022) Evaluation of cryptocurrencies for investment decisions in the era of industry 4.0: A borda count-based intuitionistic fuzzy set extensions EDAS-MAIRCA-MARCOS multi-criteria methodology. Axioms, 11, 404. https://doi.org/10.3390/axioms11080404
• Eyceyurt Batır, T. (2022). Covid 19 sürecinde gıda perakende sektörünün performans değerlendirmesi: SWARA temelinde TOPSIS yöntemi ile bir inceleme. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(Özel Sayı), 194-210. https://doi.org/10.30784/epfad.1157494
• García, M. J., & Bakhat, R. A (2021) Fuzzy AHP-MAIRCA model for overtourism assessment: The case of Malaga province. Sustainability, 13, 6394. https://doi.org/ 10.3390/su13116394
• Gigovic, L., Pamucar, D., Bajic, Z., & Milicevic, M. (2016). The combination of expert judgment and GIS-MAIRCA analysis for the selection of sites for ammunition depots. Sustainability, 8(4), 1-30.
• Gül, A., & Erdem, M. (2022). Gıda perakende firmalarının finansal performanslarının Entropi-TOPSIS yöntemiyle analizi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (35), 25-33.
• Günay, F., & Ecer, F. (2022). A comparative analysis of the real sector in Turkey from the economic and financial perspectives with the CRITIC-MAIRCA method. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(1), 186-219. https://doi.org/10.30784/epfad.1065471
• Karapolat, Ö., & Ceyhan, İ. F. (2022). Borsa İstanbul’da yer alan perakende ticaret firmalarının COPRAS yöntemiyle finansal performanslarının ölçümü. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 7(1), 25-44. https://doi.org/10.24013/jomelips.1027865
• Kazak, H. (2023). Türkiye perakende sektörü ve sektörün önde gelen bazı firma finansal performanslarının DEMATEL ve MOORA bütünleşik yaklaşımı ile değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 48-74. https://doi.org/10.29106/fesa.1186716
• Kehribar, Ö., Karademir, F., & Evci, S. (2020) İşletmelerin COVID-19 pandemisi sürecindeki finansal performanslarının Entropi ve MAIRCA yöntemleri ile değerlendirilmesi: BIST gıda, içecek endeksi örneği. BMİJ, 9(1), 200-214. https://doi.org/10.15295/bmij.v9i1.1748
• Lukic, R. (2023). Application of DIBR and MAIRCA methods in the evaluation of the economic performance of the economy of Bosnia and Herzegovina. Ekon. Rev., XXI(1), 53–64. https://doi.org/10.51558 /2303-680x.2023.21.1.53
• Madic, M., & Radovanovic, M. (2015). Ranking of some most commonly used non-traditional machining processes using Rov and Critic methods. UPB Scientific Bulletin Series D, 77(2), 193-204.
• Maruf, M., & Özdemir K. (2023), Ranking of tourism web sites according to service performance criteria with CRITIC and MAIRCA methods: The case of Turkey. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 6(4), 1108-1117. https://doi.org/10.33712/mana.1352560
• Mazman İtik, Ü., & Sel, A. (2021). Borsa İstanbul’da işlem gören perakende ticaret sektörü şirketlerinin finansal performansının Cilos ağırlıklandırma ve TOPSİS yöntemiyle incelenmesi: 2013-2019. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(3), 2769-2795. http://www.itobiad.com/tr/pub/issue/64619/904767
• Nguyen, H.-Q., Nguyen, V.-T., Phan, D.-P., Tran, Q.-H., & Vu, N.-P. (2022). Multi-criteria decision making in the PMEDM process by using MARCOS, TOPSIS, and MAIRCA methods. Appl. Sci., 12, 3720. https://doi.org/10.3390/app12083720
• Özşahin-Koç, F., & Aydıngülü-Sakalsız, S. (2024). Firmaların pazarlama, satış ve dağıtım giderlerinin toptan finansal performansa etkisi: BIST toptan ve perakende sektörü üzerine bir araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(4), 884–900. http://doi.org/10.25287/ohuiibf.1449698.
• Pala, O. (2022). BIST perakende ticaret sektöründe MSY ve WSM tabanlı finansal başarı ölçümü ve duyarlılık analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(2). 172-184
• Pamucar, D. S., Tarle, S. P., & Parezanovic, T. (2018). New hybrid multicriteria decision-making DEMATEL-MAIRCA model: Sustainable selection of a location for the development of multimodal logistics centre. Economic Research Ekonomska istraživanja, 31(1), 1641-1665.
• Sarıay, İ., & Bağcı, H. (2020). Varlık tüketiminin işletmelerin finansal performansına etkisi: BİST’te işlem gören perakende sektörüne yönelik bir uygulama. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(1), 140-157. https://doi.org/10.30784/epfad.689429
• Satır, H., Kısakürek, M., & Yaşar, F. (2020). Likidite ve finansal performans arasındaki ilişkinin TOPSİS analiz yöntemi ile değerlendirilmesi: BİST perakende ticaret sektöründe bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-15.
• Szymczyk, K., Bağcı, H., Yerdelen Kaygın, C., & Şahin, D. (2020). A comparison of the entrepreneurial performance of Asian-Oceanian countries via the multi-criteria decision-making techniques of Critic, Aras, Waspas, Mairca and Borda count methods. Acta Polytechnica Hungarica, 20(3), 65-81.
• Şenkal, E., & Öztel, A. (2020). Perakende sektöründe Entropi Temelli COPRAS yöntemi ile finansal başarı ölçümü: Carrefoursa örneği. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 5(1), 8-24. https://doi.org/10.24013/jomelips.702821
• Tešić, D. & Božanić, D. & Puška, A., & Stojanovic, I., (2023). DIBR-DOMBI-FUZZY MAIRCA model for strategy selection in the system of defense. Discrete Dynamics in Nature and Society. 4961972. 10.1155/2023/4961972.
• Yıldırım, B. F., & Meydan, C. (2021). Sezgisel Bulanık EDAS (SB-EDAS) yöntemi ile finansal performans değerlendirme: BİST perakende ticaret sektöründe bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(29), 235-251. https://doi.org/10.21076/vizyoner.734092
• Zavadskas, E. K., & Turskis, Z. (2011). Applications of the CRITIC method in multi-criteria decision-making. Technological and Economic Development of Economy, 17(2), 169-184.