Analysis of Conspicuous and Symbolic Consumption of Ankara Hacı Bayram Veli University Faculty of Financial Sciences Students

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 4, 2083 - 2096, 27.11.2025

Seda Bayrakdar

https://doi.org/10.25295/fsecon.1713723

Öz

Veblen describes conspicuous consumption as an effort by individuals to demonstrate their membership in a higher social class. This phenomenon can essentially be defined as an attempt to exaggerate the goods they possess. Individuals showcase their purchasing power through the goods they own, thereby creating the impression that they belong to a wealthier class than others. Symbolic consumption emerges as a distinct form of consumption that reflects identity. It involves the presentation, protection, and acquisition of an identity that has been maintained throughout existence. Individuals, especially young people, can more readily express their conspicuous and symbolic consumption through social media, often altering their consumption patterns to align with those of different social classes. Consumption driven by these motives acts as a mechanism that stimulates one another and continues to escalate. The objective of this article is to examine the recent criticisms of the liberal system's consumption frenzy through an analysis of consumption. Consequently, the attitudes of the young population toward conspicuous and symbolic consumption were analyzed in the article. The scales utilized were adapted to Turkish in 2022 and were employed in a research study for the first time in their adapted form. The analysis revealed differences in students' consumption tendencies based on department, gender, class, and income.

Anahtar Kelimeler

Conspicuous Consumption , Symbolic Consumption , Veblen

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Finansal Bilimler Fakültesi Öğrencilerinin Gösterişçi ve Sembolik Tüketimine Yönelik Analizi

Öz

Veblen gösterişe yönelik tüketimi kişilerin üst bir sosyal sınıfa ait olduklarını kanıtlama ve belli etme çabaları olarak anlatmaktadır. Gösteriş tüketimi, esasen sahip olunan malların çevreye abartılı şekilde gösterilme çabası olarak tanımlanabilir. Kişiler sahip oldukları mallar üzerinden satın alma güçlerini göstermekte ve böylelikle diğer herkesten daha farklı, zengin bir zümreye ait oldukları imajını vermektedirler. Sembolik tüketim tüketimin daha farklı bir şekilde, kimliğin bir anlamda yansıması olarak ortaya çıkmış halidir. Sembolik tüketim, varoluştan sahip olunan kimliğin sunumu, korunması ve kazanılmasıdır. Bireyler, özellikle de gençler, sosyal medya aracılığıyla gösterişçi ve sembolik tüketimlerini daha kolay gösterebilmekte ve hatta tüketim kalıplarını başka bir toplumsal sınıf tarafından kabul görecek şekilde değiştirebilmektedir. Bu motiflerle yapılan tüketim birbirini tetikleyen bir mekanizma haline gelmekte ve artmaya devam etmektedir. Bu makalenin motivasyonu son dönemde liberal sistemin tüketim çılgınlığına yönelik yapılan eleştirileri tüketim analizi üzerinden incelemektir. Bu nedenle makalede, genç nüfusun gösterişe yönelik ve sembolik tüketime yönelik tutumu analiz edilmiştir. Makalede kullanılan ölçekler 2022 yılında Türkçe’ye uyarlanmış ve uyarlanmış hali ile ilk kez bir makale çalışmasında kullanılmıştır. Makalede yapılan analiz sonucunda öğrencilerin tüketim eğilimlerinde bölüm, cinsiyet, sınıf ve gelir açısından farklılık olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gösterişli Tüketim , Sembolik Tüketim , Veblen

Kaynakça

• Açıkalın, S., & Erdoğan L. (2004). Veblen'ci gösteriş amaçlı tüketim. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(7),1-18.
• Bauman, Z. (2015). Özgürlük. (Çev. K. Eren), İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Baudrillard, J. (1998). The consumer society: Myths and structures. (C. Turner, Trans.), SAGE Publications.
• Belk, R.W., Bahn, K.D., & Mayer, R.N. (1982). Developmental recognition of consumption symbolism. Journal of Consumer Research, 9(1), 4-17.
• Bocock, R. (1997). Tüketim. (Çev. İ. Kutluk), Dost Kitabevi.
• Bourdieu, P. (2012). Zevklerin ayrımı: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi. (Çev. N. Ökten), Yapı Kredi Yayınları.
• Bögenhold, D. (2025). Is ownership of luxury goods unethical behaviour? On the relevance of veblen’s conspicuous consumption and the logic of distinction (January 17, 2025). Available at SSRN. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.5102397
• Chaudhuri, H. R., Mazumdar, S., & Ghoshal, A. (2011). Conspicuous consumption orientation: Conceptualisation, scale development and validation. Journal of Consumer Behaviour, 10(4), 216-224.
• Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika. 16, 297-334
• Davis, A. K. (1957). Thorstein Veblen reconsidered. Science & Society, 21(1), 52–85. http://www.jstor.org/stable/40400482
• Demir, Ö., & Acar, M. (1992). Sosyal bilimler sözlüğü. Ağaç Yayıncılık.
• Dittmar, H. (1989). Gender identity-related meanings of consumer possessions. British Journal of Social Psychology, 28(4), 329–348.
• Dittmar, H. (1995). Compulsive buying: A growing concern? An examination of gender, age, and endorsement of materialistic values as predictors. British Journal of Psychology, 86(4), 467–491.
• Fenollar, P., & Ruíz, S. (2006). La posesión de productos con significado social para el consumidor. Determinantes internos yexternos. Revista Espa˜ nola de Investigación de Marketing, 10(2),7-24.
• Flügel, J. C. (1930). The psychology of clothes. London Press.
• Gainer, B. (1995). Ritual and relationships: interpersonal in uences on shared consumption. Journal of Business Research, 23(3), 253-260.
• Gbadamosi, A. (2015). Brand personi cation and symbolic consumption among ethnic teenage consumers: an empirical study. Journal of Brand Management, 22(9),737-759.
• Goffman, E. (1959). The presentation of self in everyday life. Anchor Books.
• Güleç, C. (2015). Thorstein Veblen ve gösterişçi tüketim kavramı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(38), 62-82.
• Grubb, E. L., & Grathwohl, H. L. (1967). Consumer self-concept, symbolism and market behavior: A theoretical approach. Journal of Marketing, 31, 22-27.
• Güllülü, U., Ünal, S., & Bilgili, B. (2010). Kendini gösterim ve kişilerarası etkileşimin gösterişçi tüketim üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 105-139.
• Gürbüz, C., & Çetinkaya Bozkurt, Ö. (2022). Gösterişçi, deneyimsel ve sembolik tüketim ölçeklerinin Türkçeye uyarlanması. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 15(1), 193-218.
• James, W. (1890). Principles of psychology. Holt.
• Padrón, C. M., & Barreto, I. (2011). Representaciones sociales asoci- adas al consumo hedónico de alimentos en restaurantes. Revista Latinoamericana de Psicología, 43(3), 487-496.
• Karagöz, Y., & Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 81-98.
• Kayacan, İ., & Tunca, M. Z. (2023). Hedonik tüketim üzerine kavramsal bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (46), 40-58.
• Lee, E. J. (2013). A prototype of multi-component brand personalitystructure: A consumption symbolism approach. Marketing & Psychology, 30(2), 173- 186.
• Lerman, D. B., & Maxwell, S. (2006). Joining a consumer society: Russian immigrant versus American materialism. Journal of Consumer Behaviour, 5, 479-490. http://dx.doi.org/10.1002/cb.197
• Levy, S. J. (1959). Symbols for sale. Harvard Business Review, 37, 117-124.
• Millán, E., & Wright, L. T. (2018). Gender effects on consumers’ symbolic and hedonic preferences and actual clothing consumption in the Czech Republic. International Journal of Consumer Studies, 42(5). 478–488.
• Tangsupwattana, W., & Liu, X. (2018). Effect of emotional experience on symbolic consumption in generation Y consumers. Marketing Intelligence & Planning, 36(15), 514-527.
• Tifferet, S., & Herstein, R. (2012). Gender differences in brand commitment, impulse buying, and hedonic consumption. Journal of Product & Brand Management, 21(3), 176–182.
• TÜİK; Türkiye İstatistik Kurumu, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması (2024), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492
• Scheffe, H. (1953). A method of judging all contrasts in the analysis of variance. Biometrika, 40, 87-104.
• Scheffe, H. (1959). The analysis of variance. John Wiley press.
• Simmel, G. (1903). Fashion. University of California Press.
• Sabuncuoğlu, A. (2015). Sosyal medyanın bir gösteriş tüketimi mecrası olarak kullanımı. İletişim Çalışmaları Dergisi, 369-380.
• Sangkhawasi, T., & Johri, M. (2007). Impact of status brand strategy on materialism in Thailand. Journal of Consumer Marketing, 24(5), 275-282. http://dx.doi.org/10.1108/ 07363760710773094
• Shrum, L. J., Wong, N., Arif, F., Chugani, S. K., Gunz, A., Lowrey, T. M., Nairn, T., Pandelaere, M., Ross, S. M., Ruvio, A., Scott, K., & Sundie, J. (2013). Reconceptualizing materialism as identity goal pursuits: Functions, processes and consequences. Journal of Business Research, 66(8), 1179-1185. http://dx.doi.org/10.1016/j.jbusres.2012.08.010
• Smaniotto, C., Emontspool, J., & Askegaard, S. (2021). Consumption logistics and the ordering of market systems. Marketing Theory, 21(1),93-112.
• Sun, X., Wang, P., Lepp, A., & Robertson, L. (2014). Symbolic consumption and brand choice: China’s youth hostels for the international travel market. Journal of China Tourism Research, 10(1), 51-68.
• Zang, B., & Kim, J. (2013). Luxury fashion consumption in China: Factors affecting attitude and purchase intent. Journal of Retailing and Consumer Services, 20, 68-79. http://dx.doi.org/ 10.1016/j.jretconser.2012.10.007
• Wattanasuwan, K. (2005). The self and symbolic consumption. Journal of American Academy of Business, 6(1), 179-184.
• Weber, M. (2002). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu. (Çev. T. Yücefer), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Witt, U. (2010). Symbolic consumption and the social construction of product characteristics. Structural Change and Economic Dynamics, 21(1), 17-25.
• Veblen, T. (2005). Aylak sınıfın teorisi. Babil Yayınları.
• Yıldırım, S. (2021). Sosyal medyada gösteriş olgusu ve kutsalın tüketimi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 125-143.