Analysis of Square Kufic Calligraphy at Some Historical Buildings in Istanbul

Yıl 2023, , 407 - 433, 26.12.2023

Onur Şimşek

https://doi.org/10.16947/fsmia.1408527

Öz

The square kufıc (ma’ qıli) calligraphy, frequently employed as early as the 11th
century in the architecture of the Great Seljuks and Anatolian Seljuks periods, gradually
yielded its place to other calligraphic styles and penwork embellishments in Ottoman
constructions. Conversely, compared to other script forms, an insufficient body of
scientific research is dedicated to the accurate comprehension and thorough recognition of
ma’qili calligraphic art. This unique calligraphic style, which is not traditionally imparted
within conventional calligraphy education and is currently witnessing renewed interest in
Islamic architecture and art across various countries, necessitates comprehensive studies
to elucidate its nuanced reading and compositional logic.
This article undertakes a detailed exploration of some Square Kufıc calligraphy from
the era of Mimar Sinan in Istanbul to the period preceding Sinan’s time. In addition
to analyzing the content and compositions of the inscriptions, specific errors and
interpretations are also addressed.

Anahtar Kelimeler

Square Kufi, calligraphy, Islamic art and architecture, Ottoman architecture, Istanbul

İstanbul’daki Bazı Tarihi Yapıların Ma’kılî Hatları Üzerine

Öz

Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu eserlerinde sıkça kullanılan ma’kılî sanatı, Osmanlı
yapılarında yerini diğer hat türlerine ve kalem işi süslemelere bırakmıştır. Buna
mukabil diğer yazı çeşitlerine kıyasla, ma’kılî hat sanatının doğru okunması ve detaylarıyla
tanınmasına yönelik bilimsel çalışmalar da yeterli seviyede değildir. Geleneksel
hat eğitiminin icazet kültüründe de öğretilmeyen ve günümüzde farklı ülkelerdeki İslam
mimarisi ve sanatında yeniden yaygın bir teveccüh gören ma’kılî hat sanatının detaylı
okunuşu ve kompozisyon mantığına dair çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu makalede Türk İslam sanatı ve mimarisinde tarihi 11. yüzyıla kadar geri giden
ma’kılî hattın, İstanbul’daki Mimar Sinan devri ve öncesindeki örneklerini detaylıca incelenmektedir.
Yazıların içerik ve kompozisyonlarının analizini yanı sıra bazı hatalara ve
yorumlara işaret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Makılî, hat sanatı, İslam sanatı ve mimarisi, Osmanlı mimarisi, İstanbul

Kaynakça

• Akar, Metin, “Eski Mimar Yazısı Sanatı Metinlerinin Restorasyonu”, Aydın Türklük Bilgisi Dergisi, year 7, no. 12 Spring 2021. Aksu, Hüsamettin, İstanbul Yapılarındaki Bazı Dekoratif Kûfî Hatlar, İstanbul, 2001. Alparslan, Ali, Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, İstanbul, Yapı Kredi Yayını, 1999.