İstanbul Şehir Adının Telaffuzunun Tarihî Süreç İçinde Gelişmesi

Yıl 2016, Sayı: 7 - Bahar, 119 - 136, 29.06.2016

Yavuz Kartallıoğlu

https://doi.org/10.16947/fsmia.238933

Cited By: 2

Öz

İstanbul adının Osmanlı Türkçesi döneminde nasıl telaffuz edilmiş olduğu Arap

harfli metinlerden değil Latin harflerinin de kullanıldığı, kelimenin ünlü ve ünsüzlerinin

açıkça kaydedildiği çeviri yazılı metinler aracılığı ile tespit edilebilir. İstanbul adı Grekçe

stambóli ~ stembóli(n) ~ stimbóli(n) şekillerinden Osmanlı Türkçesine Stambol şeklinde

geçmiş ve Osmanlılar arasında 15 farklı şekilde telaffuz edilmiştir. Bu kadar farklı telaffuzun

ortaya çıkmasında ön seste ünlünün bulunup bulunmaması, ب harfinden önceki

ن’nin durumu ve son hecedeki ünlünün geniş veya dar olarak telaffuz edilmesi belirleyici

olmuştur. Bu makalede 38 çeviri yazılı metinde İstanbul kelimesinin Osmanlı Türkçesi

boyunca nasıl telaffuz edilmiş olduğu ve Türkçeleşme süreci incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Stambol, İstambol, İstanbul, telaffuz, Osmanlı Türkçesi

Pronunciational Development of İstanbul City Name in Historical Process

Öz

The way how İstanbul noun was pronounced in Ottoman Turkish period can be detached

through transcription texts in which the vowels and consonants of the words were

recorded explicitly in Latin letters, not through the texts written in Arabic script. The

noun İstanbul transferred form Greek stambóli ~ stembóli(n) ~ stimbóli(n) forms into

Ottoman Turkish and was pronounced with 15 different forms by Ottomans. The decisive

reason for these different pronunciations are whether there is a vowel in the beginning

position, the situation of ن and ب before pronunciation of the final vowel as rounded

or unrounded. In the present article the way how İstanbul noun was pronounced during

Ottoman Turkish period and their process of becoming Turkish elements are analyzed in

38 transcription texts.

Anahtar Kelimeler

Stambol, İstambol, İstanbul, pronunciation, Ottoman Turkish

Kaynakça

• Adamoviç, Milan, Floransalı Filippo Argenti’nin Notlarına Göre (1533) 16. Yüzyıl Türkçesi, çev. Aziz Merhan, Ankara, TDK, 2009.