The Shi'ite's Ahbari and Usuli Interpretaiton of the Quranic Verses Associated with The Companions

Yıl 2020, Sayı: 15, 299 - 340, 25.06.2020

Sabahattin Gümüş

https://doi.org/10.16947/fsmia.758083

Cited By: 1

Öz

In this study, two schools of thought under the school of Ithnaashariyyah/Imamiyyah;
Al-Akhbariyyah and Al-Usuliyyah were compared from the perspective of their disclamation
of Imamate and their interpretations on the verses associated with the companions.
In the study which was conducted through the comparative textual analysis, it is found out
that both of the schools of thought generally bring forward different interpretations on the
related verses. According to this, the interpreters (mufasser) from the perspective of the
“Usul” interpreted the mentioned verses by considering seyaq, without associating them
with the companions. However, the Akhbari interpreters assumed the blasphemy (kufr),
hypocrisy (nifaq), apostasy (irtidad) to the companions without considering the seyaq and
sebaq of the verse and interpreted the verses partially and word-oriented. On the other
hand, it was realized that both Akhbari and Usuli interpreters (mufasser) did not evaluated
the verses indicating the virtue of the Companions in this sense.

Anahtar Kelimeler

Verse, Companions, Ithnaashariyyah, al-Akhbariyyah, al-Usuliyyah, Imamate

Sahâbeyle İlişkilendirilen Âyetlerin Şiî Tefsirindeki Ahbârî ve Usûlî Yorumu

Öz

Bu çalışmada İsnâaşeriyye/İmâmiyye mezhebinin iki düşünce ekolü Ahbâriyye ve
Usûliyye’nin, imâmeti kabul etmemeleri açısından sahâbîlerle ilişkilendirilen ve onların
fazîletine delâlet eden âyetlere yaptıkları yorumlar karşılaştırılmıştır. Mukâyeseli metin
analizi yöntemiyle kaleme alınan çalışmada iki ekolün ilgili âyetlere genelde farklı
açıklamalar getirdikleri görülmüştür. Buna göre çalışmaya konu olan Usûlî müfessirlerin
geneli söz konusu âyetleri siyâkı göz önünde bulundurarak sahâbîlerle ilişkilendirmeden
açıklamışlardır. Ahbârî müfessirler ise âyetleri yorumlarken buralarda anlatılan küfür, nifak
ve dinden dönme gibi kötü durumları sahâbîlere yükleyerek öncelerine ve sonralarına
bakmaksızın âyetlere parçacı ve lafız odaklı okumalar yapmışlardır. Diğer yandan hem
Ahbâri hem de Usûlî müfessirlerin, sahâbenin fazîletine delâlet eden âyetleri bu yönde
değerlendirmedikleri farkedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Âyet, Sahâbe, İsnâaşeriyye, Ahbâriyye, Usûliyye, İmâmet

Kaynakça

• el-‘Âmilî, Ali b. Hüseyin b. Ebî Câmi‘, el-Vecîz fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-‘Azîz, thk. Mâlik Mahmûdî, Kum, Dârü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1412h./1991. el-‘Ayyâşî, Ebu’n-Nasr Muhammed b. Mesud, Tefsîrü’l-‘Âyyâşî, Beyrut, Müessetü’l-A‘lemî li’l-Matbû‘ât, 2010. el-Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh, Rûhu’l-Me‘ânî fî Tefsîri’l- Kur’âni’l-‘Azîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî, Beyrut, Dârü İhyâi’-t-Türâsi’l-‘Arabî, t.y. el-Bahrânî, Seyyid Hâşim b. Seyyid Süleymen b. Seyyid İsmail, el-Burhân fî Tefsîri’l-Kur’ân, 2. bs., Tahran, y.y., t.y. el-Bahrânî, Yusuf b. Ahmed, ed-Dürerü’n-Necefiyye mine’l-Mültekataâti’l- Yûsufiyye, 2.bs., Bahreyn, Şeriketü Dâri’l-Mustafa li İhyâi’t-Türâs, 2007. __________, el-Hadâiku’n-Nâdıra fî Ahkâmi’l‘Itreti’t-Tâhira, Kum, Müessesetü’n- Neşri’l-İslâmî, t.y. __________, Lü’lüetü’l-Bahreyn fi’l-İcâzât ve Terâcümi Ricâli’l-Hadîs, thk. Muhammed Sadık Bahrul‘ulûm, Kum, Müessetü Âli’l-Beyt, t.y. el-Beğavî, Ebû Muhammed el-Hasan b. Mesud, Meâ‘limü’t-Tenzîl, Beyrut, Dârü İbn Hazm, 2002. el-Cenâbezî, Sultan Ali Şâh Muhammed, Beyânü’s-Sa‘âde fî Makâmâti’l-‘İbâde, 2. bs., Beyrut, Müessetü’l-A‘lemî li’l-Matbû‘ât, 1988. el-Esterâbâdî, Muhammed Emin, el-Fevâidü’l-Medeniyye ( eş-Şevâhidü’l- Mekkiyye ile beraber) thk. Komisyon, y.y., y.y., t.y. el-Esterâbâdî, Seyyid Şerefüddin Ali Hüseynî, Te’vîlü’l-Âyâti’z-Zâhire fî Fezâli’l-‘Ireti’t-Tâhire, thk. Hüseyin Estâdûlî, Kum, Müessetü’n-Neşri’l-İslâmî, 1409/1988. Feyz-i Kâşânî, Molla Muhsin Muhammed b. Şâh Murtazâ, Tefsîrü’s-Sâfî, Beyrut, Müessetü’l-A‘lemî li’l-Matbû‘ât, 2008. Fığlalı, Ethem Ruhi, “Hasan” DİA. el-Garâvî, Muhammed Abdülhasan Muhsin, Mesâdirü’l-İstinbât beyne’l- Usûliyyîn ve’l-Ahbâriyyîn, Beyrut, Dârü’l-Hâdî, 1992. el-Huveyzî, Abduali b. Cumu‘a, Tefsîrü Nûri’s-Sekaleyn, 2. bs., y.y., y.y., t.y. İbn ‘Atiyye, Ebû Muhammed Abdülhak, el-Muharrerü’l-Vecîz fî Tefsîri’l- Kitâbi’l-‘Azîz, Beyrut, Dârü İbn Hazm, 2002. el-Kafârî, Nâsır b. Abdullah, Usûlü Mezhebi’ş-Şî‘a el-İmâmiyye el-İsnâaşeriyye, y.y., y.y., 1994. el-Kâşânî, Molla Fethullah b Şükrüllah, Zübdetü’t-Tefâsîr, y.y., Müessetü’l- Me‘ârif el-İslamâmiyye, t.y. el-Kâşânî, Molla Nureddin Muhammed b. Murtaza, Tefsîrü’l-Mu‘în, thk. Hüseyin Dergâhî, Kum, Mektebetü Âyetillah el-‘Uzma el-Mer’‘aşî en-Necefî, t.y. el-Katîfî, Ferec ‘Umrân, “el-Usûliyyûn ve’l-Ahbâriyyûn Fırkatün Vâhidetün”, Mecmû‘atü Müellefâti’ş-Şeyh Ferec el-‘Umrân, y.y., Müessetü’l-Hutt, 1431/2009. el-Kavaştî, Ahmed Abdurrahman, “es-Sırâ‘ beyne’l-Ahbâriyyîn ve’l-Usûliyyîn Dâhil’l-Mezhebi’ş-Şî‘î el-Mezhebi’l-İsnâaşerî”, Mecelletü’l-Bühûsi ve’d- Dirâsâti’ş-Şer‘iyye, sa. 26, Mısır, 1435/2013. el-Kazvînî, Cevdet, “el-Ahbâriyyûn-2”, Dâiretü’l-Me‘ârifi’l-İslâmiyye eş-Şî‘iyye, 6. bs., Beyrut, Dârü’t-Te‘ârüf, 2001. __________, el-Merc‘iyyetü’l-Dîniyyeti’l-‘Ulyâ ‘İndeş’Şî‘ati’l-İmâmiyye, Beyrut, Dârü’-Râfidîn, 2005. el-Kummî, Ebu’l-Hasan Ali b. İbrahim, Tefsîrü’l-Kummî, Beyrut, Müessetü’l- A‘lemî li’l-Matbû‘ât, 2007. Kuzudişli, Bekir, Şîa ve Hadis, İstanbul, Klasik Yayınları, 2017. el-Küleynî, Ebû Câfer Muhammed b. Yakub, Fürû‘l-Kâfî, thk. Ali Ekber elĞafârî, 4. bs., Tahran, Dârü’l-Kütübi’l-İslâmiyye, 1362şh. __________, Usûlü’l-Kâfî, Beyrut, Müessetü’l-A‘lemî li’l-Matbû‘ât, 2005. Muğniyye, Muhammed Cevâd, et-Tefsîrü’l-Kâşif, 4. bs., Beyrut, Dârü’l-Envâr, t.y. __________, Me‘a ‘Ulemâi’n-Necef el-Eşref, Beyrut, Dârü Cevâd; Dârü ve Mektebetü’l-Hilâl, 1992. el-Mekkî, Seyyid Hüseyin el-‘Âmilî, Kavâ‘idü İstinbâti’l-Ahkâm, nşr. müellif, y.y., y.y., t.y. el-Meşhedî, Muhammed b. Muhammed Rıza, Kenzü’d-Dekâik ve Bahrü’l- Ğarâib, thk. Hüseyin Dergâhî, y.y., Vezâretü’s-Sekâfet ve’l- İrşâdi’l-İslâmî, 1366hş. Muhsin el-Emin, “el-Ahbâriyyûn ev el-Ahbâriyye I”, Dâiretü’l-Me‘ârifi’l-İslâmiyye eş-Şî‘iyye, 6.bs., Beyrut, Dârü’t-Te‘ârüf, 2001. en-Nehâvendî, Muhammed, Nefahâtü’r-Rahmân fî Tefsîri’l-Kur’ân, thk. Komisyon, y.y., Müessetü’l-bi‘se, 1429/2008. Önkal, Ahmet, “Hicret”, DİA. Öz, Mustafa, “Şîa”, DİA. er-Râzî, Fahreddin, Mefâtîhü’l-Ğayb, 3. bs., Beyrut, Dârü’l-Fikr, 1985. es-Sâdıkî, Muhammed, el-Furkân fi Tefsîri’l-Kur’ân, 2. bs., Tahran, İntişârât-ı Ferheng-i İslâmî, 1406/1985. es-Sebzevârî, Muhammed, el-Cedîd fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd, Beyrut, Dârü’t- Te‘ârüf li’l-Matbû‘ât, 1982. es-Semâhîci, Abdullah, Münyetü’l-Mümârisîn fî Ecvibeti Mesâili’ş-Şeyh Yâsîn, Mektebetü Mer’‘aşî, nr. 1018. es-Sübhânî, Cafer, el-Vasît fî Usûli’l-Fıkh, Kum, Müessetü’l-İmâm es-Sâdık, 1422/2001. __________, Târîhü’l-Fıkhi’l-İslâmî ve Edvârühû, Beyrut, Dârü’l-Edvâ’, 1999. Şerif el-Murtaza, Ali b. Hüseyin, es-Şâfî fi’-İmâme, thk. Seyyid Abdüzzehra Hüseynî, Tahran, Müessetü’s-Sâdık, 1986. eş-Şeybânî, Muhammed b. Hasan, Nehcü’l-Beyân ‘An Keşfi Me‘âni’l-Kur’ân, thk. Hüseyin Dergâhî, Kum, Neşrü’l-Hâdî, 1419/1998. eş-Şîrâzî, Muhammed Hüseynî, Takrîbü’l-Kur’ân İla’l-Ezhân, Beyrut, Dârü’l-‘ Ulûm, 2003. eş-Şîrâzî, Nâsır Mekârim, el-Emsel fî Tefsîri Kitâbillâhi’l-Münezzel, Beyrut, Müessetü’l-A‘lemî li’l-Matbû‘ât, 2013. eş-Şübber, Abdullah, el-Cevherü’s-Semîn fî Tefsîri’l-Kitabi’l-Mübîn, Kuveyt, Mektebetü’l-Elfeyn, 1986. et-Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin, el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân, thk. Eyâd Bakır Selman, Beyrut, Dârü İhyâi’t-Türâs’il-‘Arabî, 2004. __________, Tefsîrü’l-Beyan fi’l-Müvâfakati beyne’l-Hadîsi ve’l-Kur’ân, thk. Asgar İdâretî, Beyrut, Dârü’t-Te‘ârüf li’l-Matbû‘ât, 2006. et-Tabresî, Emînü’l-İslam Ebu Ali Fadl, Mecma‘u’-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, thk. Komisyon, Beyrut, Müessetü’l-A‘lemî li’l-Matbû‘ât, 2007. et-Tâlekânî, Muhammed Âl, eş-Şeyhiyye: Neşetühâ ve Tasavvüruhâ ve Masâdirü Dirâsetihâ, Beyrut, el-Emîra, 2007. et-Tûsî, Ebû Cafer Muhammed b. Hasan, et-Tibyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, thk. Ahmed Habib Kasîr ‘Âmilî, Beyrut, Müessetü’l-A‘lemî li’l-Matbû‘ât, 2013. Uyar, Mazlum, İmâmiyye Şîası’nda Düşünce Ekolleri: Ahbârîlik, İstanbul, Ayışığı Kitapları, 2000. Yurdagür, Metin, “Ahbâriyye”, DİA. ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf ‘an Hakâık’ı-t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, Beyrut, Dârü İbn Hazm, 2012.