Ahmed Avni Konuk’s Masnavi Interpretation Based on the use of Scientific Data

Yıl 2020, Sayı: 15, 341 - 363, 25.06.2020

Zeliha Öteleş

https://doi.org/10.16947/fsmia.758088

Öz

The works had been written, are not independent from the accepted scientific parameters
in the era of the writers lived. Thus, to understand a text, as much as the social,
economic, political, geographical situation, it’s essential to know about scientific
developments in the writer’s century. This practise applies for the religious texts, too.
Interpretations, hadith explanation, Islamic law methodology and Sufism texts cannot be
considered as out of the influence of well accepted scientific findings in related century.
Ahmed Avni Konuk, lived in Istanbul between the end of the 19th and early of 20th
century, is one of the thinkers who brings together Sufism topics and scientific data in
same text by not keeping himself away from scientific findings in his era. In fact, by looking
the Interpretations done by 20th century of a work that written in 13th century, scientific
data, culture, cosmology and modern science data of the time that interpretations
written, can be determined. Also keeping track of alteration, transformation and evolution
of the scientific knowledge is possible in the text of interpretations.
Concerned topics of Masnavi, Fusus al-Hikam and At-Tadbidrat al-ilahiyyah
expounded by Ahmed Avni Konuk, who hasn’t abstained to have scientific data in his
Interpretations of works which are influential and extensive in Islamic thinking tradition,
he kept up with scientific development of the century he lived in. In this study it is aimed
to point out the strong relation of Sufi expounder and scientific data in the era he lived,
based on Masnavi Interpretation.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Avni Konuk, Masnavi Interpretation, scientific data, 20th century

Bilimsel Verileri Kullanması Bakımından Ahmed Avni Konuk’un Mesnevî-i Şerîf Şerhi

Öz

Telif edilen eserler, müellifin yaşadığı çağda kabul gören bilimsel verilerden bağımsız
değildir. Dolayısıyla bir metnin anlaşılması için müellifinin içinde yaşadığı sosyal,
ekonomik, siyâsî ve coğrâfî durumlar kadar o yüzyıldaki bilimsel gelişmelerin neler olduğunu
bilmek de gerekli görünmektedir. Dînî metinler için de aynı durum söz konusudur.
Tefsirler, hadis şerhleri, fıkhî meselelere yaklaşım ve sûfî metinler ortaya çıktığı yüzyılın
kabul görmüş bilimsel verilerinin tesirinden uzak görülemez.
19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında İstanbul’da yaşamını sürdürmüş olan Ahmed
Avni Konuk, yaşadığı dönemin bilimsel verilerinden uzak kalmayarak tasavvufî meseleleri
bilimsel verilerle aynı metinde buluşturan mütefekkirlerdendir. Öyle ki 13. yüzyılda
telif edilmiş bir eserin 20. yüzyıla kadarki şerhlerine bakarak, şerh edildiği yüzyılın bilimsel
verilerini, kültürünü, kozmolojisini ve modern bilimin verilerini tespit etmek mümkün
olduğu gibi, şerh edilen metinlerde bilimsel bilginin değişim, dönüşüm ve gelişimini takip
etmek de mümkün görünmektedir.
İslam düşünce geleneğinde etkili ve yaygın bir yere sahip olan Mesnevî, Füsûsu’l-Hikem
ve Tedbîrât-ı İlâhiyye gibi klasik eserlerin ilgili konularını yer yer, modern bilimin
verileri ile şerh etmekten imtina etmeyen Ahmed Avni Konuk, yaşadığı yüzyılın bilimsel
gelişmelerini yakından takip etmiştir. Bu çalışmada, Mesnevî-i Şerîf Şerhi üzerinden
sûfî-şârihin yaşadığı yüzyıldaki bilimsel veriler ile olan güçlü bağına işâret etmek amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Avni Konuk, Mesnevî Şerhi, bilimsel veriler, 20. yüzyıl

Kaynakça

• Anıl, Avni, “Mart Ayında Kaybettiğimiz Üç Musikici Ali Rifat Çağatay, Ahmed Avni Konuk, Tatyos Efendi”, Musikî ve Nota, c. 2, sayı 17, Mart 1971. Barkçin, Ş. Savaş, Ahmed Avni Konuk Görünmeyen Umman, İstanbul, Klasik Yayınları, 2009. Bilmen, Ömer Nasuhi, Mülahhas İlm-i Tevhid Akaid-i İslamiyye, İstanbul, Cevat Şen Kitabevi, 1962. Can, Halil, “Ahmed Avni Konuk”, Mûsikî Mecmuası, c. 20, sayı 232, Mart 1968. _______, “Ruy-i Irak Ayin-i Şerifi Bestekârı Ahmed Avni Beyefendi”, Mevlâna Güldestesi, Konya, Turizm Derneği, 1964. Demir- Pak, Durmuş Ali; Namık Kemal, “Büyük Patlama ve Evrenin Genişlemesi”, Bilim ve Ütopya, sayı 195, 2010. Eraydın, Selçuk, “Ahmed Avni Konuk Hayâtı ve Eserleri”, Ahmed Avni Konuk, Fusûsu’l- Hikem Tercüme ve Şerhi içinde, haz., Mustafa Tahralı, Selçuk Eraydın, 4. bs., c. I, İstanbul, Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları, 2005. Eşel, Tuğrul, “Kadın ve Erkek Beyninin Farklılıkları”, Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, cilt 15, sayı 3, 2005. Gölpınarlı, Abdülbâki, Mevlânâ Müzesi Yazmalar Kataloğu, III, Ankara, 1972. _______, Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, İstanbul, İnkılab Kitabevi, 1953. Gültekin, Mücahit, Bilimsel Araştırmalarda Kadın-Erkek Farklılıkları, Bursa, Aile Akademisi Derneği, 2014. İzmirli, İsmail Hakkı, İslam Mütefekkirleri ile Garp Mütefekkirleri Arasında Mukayase, sad. Süleyman Hayri Bolay, Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1973. J. Pike, F. Mackenroth, E. G. Hill, S. J. Rose, “A photon–photon collider in a vacuum hohlraum”, Nature Photonics, 2014; DOI: 10.1038/nphoton. 2014.95. Kimber, Carolyn E., Diana Clifford; and Gray, Text-book of Anatomy and Physiology, sixth edition, revised, Macmillan; 5th or later edition, 1925. Koçu, Reşad Ekrem, İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul, Koçu Yayınları, 1966. Konuk, Ahmed Avni, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, haz. M.Tahralı, S. Eraydın, 3. bs., c. IV, İstanbul, MÜİFAV, 2005. _______, Mesnevî-i Şerîf Şerhi, haz. Selçuk Eraydın ve Mustafa Tahralı, c. I-13, İstanbul, Kitabevi, 2006. _______, Tedbîrât-ı İlâhiyye Tercüme ve Şerhi, yay. haz. Mustafa Tahralı, 2. bs., İstanbul, İz Yayınları, 2001. Öngören, Reşat, “Ahmed Avni Konuk”, DİA, c. 26. Şafak, Yakup, “Son Mesnevî Şârihlerinden Ahmed Avni Konuk’un Mevlâna’nın Eserleri ve Fikirlerine Dair Bir Mektubu”, İlmî Araştırmalar, sayı 16, İstanbul, 2003. Tahralı, Mustafa, “Takdim”, Ahmed Avni Konuk, Mesnevî-i Şerîf Şerhi içinde, haz. Selçuk Eraydın ve Mustafa Tahralı, c. I, İstanbul, Kitabevi, 2006.