Matematiğin Rum Eğitimine Dahil Edilmesi (1800-1840): Kişisel Girişimlerden Kurumsallaşmaya

Yıl 2020, Sayı: 16, 359 - 386, 29.12.2020

Iason Kastanis Nikos Kastanis Çevirmen: Ayşe Aksu

https://doi.org/10.16947/fsmia.849215

Öz

19. yüzyıl başlarında birtakım Rum cemaatleri matematik alanında göz kamaştırıcı
bir eğitim öğretim geliştirdiler. Bu eğitimin ana konusu, bazı öğretmenler Prusya’nın matematik
kaynaklarını tercih etmelerine karşın ağırlıklı olarak Fransızca ders kitaplarından
şekillendirildi.
Lakin bu çabalar o dönemin Ortodoks kilisesinin dinî tutuculuğu tarafından engellendi,
ki kilise bir Rum matematik anlatım metodunun ortaya çıkmasını tercih etmemekteydi.
Sonuç olarak matematiksel bilginin dışarıdan içeriye aktarımı parçalı ve gelişigüzel
bir süreçti; bir bütünlükten, uyumdan ve geçişlilikten yoksundu.
Bu durum 1820’ler ve 1830’larda kökten bir şekilde değişti. Korfu’da 1824’te kurulan
İonya Akademisi ile Nafplio’da 1828’de kurulan Military School (Askeri Okul) bir
Rum eğitimi için ilk kurumsal çerçeveyi yarattılar. Bu eğitim kurumlarında Rum matematik
anlatım metodunun temeli olarak İhtilal sonrası Fransız matematiği tesis edildi.
Rum matematik eğitiminin Fransız kaynaklı arka planı, 1837 sonrasında orta öğretimin
kurumsallaştırılması ve 1836-1837’de Atina Üniversitesi’nin kurulmasını müteakiben daha
da güçlendirildi. Aynı zamanda Rum matematiksel anlatım metodunun içerisine Fransız etkisi
zerk edilirken bir yandan da önemli bazı Prusya ders kitaplarının çevrilmesi teşvik edildi.
19. yüzyılın ilk yarısı o dönemin epistemolojik eğilimlerinin, örneğin analitik model,
Fransız matematikçilerinde hakim olan pozitivizm, Prusya matematiğinin tümleşik “paradigmasının”
Rum matematik eğitiminin tarihsel oluşumuna aktarılmasına şahit oldu.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Dönemi Rum Okullarında Yeni-Helenci Matematik Kitapları, İzmir Filoloji Cimnazyumu, İzmir Evangelike Mektebi, Fener Rum Mektebi, Ayvalık Akademisi, Yaş Akademisi, Bükreş Akademisi, Constantinos Koumas, Veniamin Lesvos, Stefanous Dougas, Iosipos Moisiodax

The Transmission of Mathematics into Greek Education, 1800-1840: From Individual Initiatives to Institutionalization

Öz

In the early 19th century, a number of Greek communities developed a remarkable
education in mathematics. The subject matter for this instruction was drawn mainly from
French textbooks, although some teachers displayed a preference for Prussian mathematical
sources.
These efforts, however, were thwarted by the religious conservatism of the Greek
establishment of the time, which did not favor the emergence of a Greek mathematical
discourse. As a consequence, the reception of mathematical knowledge was a fragmented,
random process lacking cohesion, collectivity and transitivity.
The situation radically changed during the second and third decades of the 19th century.
The Ionian Academy in Corfu, and the Military School in Nafplio, founded in 1824
and 1828 respectively, created the first institutional frame for a Greek education in which
post-revolutionary French mathematics was established as the basis of Greek mathematical
discourse. The French background of Greek mathematical education was further
reinforced after 1837, subsequent to the institutionalization of secondary education, and
to the founding of the University of Athens in 1836-1837. At the same time, along with
this French infusion into Greek mathematical discourse, some noteworthy translations of
Prussian textbooks were promoted as well.
The first half of the 19th century also witnessed the transmission of the respective
epistemological trends of that era, i.e. of the analytical model, of the positivism dominating
French mathematics, and of the combinatorial “paradigm” of Prussian mathematics,
to the historical setting of Greek mathematical education.

Anahtar Kelimeler

Neo-Hellenistic Mathematichal Books in Greek Schools at the Ottoman Period, Philological Gymnasium of Smyrna, Evangelical School of Smyrna, Patriarchic School in Constantinople, Kydonies (Ayvalık) Academy, Jassy Academy, Bucharest Academy, Constantinos Koumas, Veniamin Lesvos, Stefanous Dougas, Iosipos Moisiodax

Kaynakça

• Aggelomati-Tsougaraki, H., “The Ionian Academy”, The Chronicle of the Constitution of the First Greek University (1811-1824), (Yunanca), Atina, 1997.
• Antoniou, D., The Origin of Educational Planning in the Neo-Hellenic State: The Plan of the Commission of 1833, (Yunanca), Atina, 1992.
• Argyropoulou, R., “Condillac in Greece 18th-19th centuries”, (Yunanca), Newsletter of the Greek Society for the History of Sciences and Technology, s. 19, 1999.