Institutionalization in the XIXth Century and the Hospitals 1

Yıl 2013, Sayı: 1 - Bahar, 108 - 126, 15.03.2013

Gönül Güreşsever Cantay

Öz

The institutionalization movement that began in the Ottoman Empire in 1703 in the
name of westernization, created new institutions that differed from the traditional Ottoman
institutions. This was re-launched by the state institutions in the first years of 19th
century. It could be said that these institutions wasn’t established as a whole in an organised
way. It could only be realized one by one as needs arose through the passage of time
gradually.
This article is concerned with the royal sanitarian complexes built within the context
of the 19th century institutionalization, the properties of Bezm-i Alem Valide Sultan Vakıf
Guraba Hospital and the structuring projected by Mimar Kemalettin within Istanbul
Medical Faculty.

Anahtar Kelimeler

The Ottoman State; Institutionalization; Hospital

XIX. Yüzyılda Kurumlaşma ve Hastahaneler 1

Öz

Osmanlı Türk Devleti’nin Batılılaşma adı altında başlattığı kurumlaşma hareketi,
esasen 1703’lerden başlayan batı tarzının uygulamasının gelenekçi yapılaşmadan ayrılarak,
devlet eliyle oluşturulan kurumlar vasıtasıyla gerçekleştirilmesi 19. yüzyılın ilk
yıllarından başlamıştı. Ancak bu kurumlaşmalar bir bütün halinde olmayıp, ihtiyaca bağlı
olarak zaman içinde ve birer birer gerçekleştirilebildiğinden kurum yapılaşmaları koordineli
bir bütün olarak gerçekleştirilememiştir.
Bu bildiri içeriğinde 19.yüzyıldaki kurumlaşma dikkate alınarak yapılan sağlıkla
ilgili sultanî külliyelerden Bezm-i Alem Valide Sultan Vakıf Guraba Hastahanesi’nin
özellikleri ve İstanbul Tıp Fakültesi bünyesindeki Mimar Kemalettin›in projelendirdiği
yapılaşma belirlenmeğe çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Devlet-i Ali Osman; Kurumlaşma; Darüşşifa; Hastahane

Kaynakça

• Barkan, Ö. L., Süleymaniye Camii ve İmareti İnşaatı (1550-1557), cilt 1-2, Ankara, 1972
• Batur, A., “Bezm-i Alem Guraba-i Müslimin Hastanesi Ek Yapıları Mimar Kemaleddin Bey Tasarımları”, 2010 Vakıf Medeniyeti İstanbul, Ankara, 2010 Vakıf Medeniyeti İstanbul Yılı ve Vakıflar Haftası Etkinlikleri, 2011, s.118-122.
• Bora, Cemal, “Mühendishane-i Sultaninin tesis ve tedrisata başlamasına aid üçüncü Sultan Selim’in Fermanı 1794” Mimarlık, Sayı 5-6, 1982, s.17-18.
• Bora, Cemal, (Başlıksız makale), Mimarlık, Sayı 181, 1984, s. 8-9.
• Can, Selman, “XIX.Yüzyılda Osmanlı Mimarlığı’nın Teşkilât Yapısı ve Balyanlar”, 23-26 Kasım 2006, Dolmabahçe Sarayı’nda yapılan 150 Yılında Dolmabahçe Sarayı Uluslararası Sempozyumu’na sunulan bildiri.
• Bora, Cemal, “Arşiv Belgeleri ışığında Bir Ermeni Mimar: Serkis Balyan”, “X.Orta Çağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu’na sunulan bildiri ile “Yıldız Hamidiye Camii’nin İnşaası ve Mimarına İliş13 A. Batur, ”Bezm-i Alem Guraba-i Müslimin Hastanesi Ek Yapıları Mimar Kemaleddin Bey Tasarımları”, 2010 Vakıf Medeniyeti İstanbul, Ankara, 2010 Vakıf Medeniyeti İstanbul Yılı ve Vakıflar Haftası Etkinlikleri, 2011, s.118-122. kin yeni Bilgiler”, İ.Ü.E.F. Sanat Tarihi Yıllığı , Ankara, 3-6 Mayıs 2006, Sayı 17’de yer alacak makale.
• Cantay, Gönül Güreşsever, “Türklerde ve Türkiye’de Tıp Eğitimi Tarihi”, İstanbul Tıp Kurultayı 25-30 Eylü1, 1977, İstanbul, İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi Yayını, 1977.
• Cantay, Gönül Güreşsever, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Darüşşifalar (Hastahaneleri), Ankara, 19 Cantay, Gönül Güreşsever, “ Bezm-i Alem Valide Sultan Vakfiyesi’nden Edindiğimiz Bilgiler (1256/1840-1269/1852-3)”, 2010 Vakıf Medeniyeti İstanbul, Ankara, 2011, s.124-131.
• Cantay, Gönül Güreşsever, “Fetih ve Site Üniversiter Eğitim- Öğretim” Cumhuriyet’in 80. Feth’in 550. Yılında İstanbul’a Armağan, İstanbul, 21.Yüzyıl Eğitim ve Kültür Vakfı, 2004, s.9-22.
• Cantay, Gönül Güreşsever, “Bezm-i Alem Valide Sultan Vakfiyesi’nden edindiğimiz bilgiler”, 2010 Vakıf Medeniyeti İstanbul, Ankara, 2010 Vakıf Medeniyeti İstanbul Yılı ve Vakıflar Haftası Etkinlikleri, 2011, s.124-131.
• Engin, T. Özer, Vakıf Guraba Hastanesi, İstanbul, 1964.
• Pilehvarian, Nuran Kara, “Vakfiyelerine göre Bezmialem Valide Sultan Yapıları”, 2010 Vakıf Medeniyeti İstanbul, Ankara, 2010 Vakıf Medeniyeti İstanbul Yılı ve Vakıflar Haftası Etkinlikleri, 2011, s.135-140.
• Şehsuvaroğlu, Bedi N.-Demirhan, A.E.-Cantay, Gönül Güreşsever, Türk Tıp Tarihi, Bursa, 1984.
• Turan, Şerafettin, “Osmanlı Teşkilatında Hassa Mimarları”, Tarih Araştırmaları Dergisi, cilt I, Sayı 1, Ankara, 1963, s.159-202.