On Some Turkish Auxiliary Verbs In Giovanni Molino’s Dittionario Della Lingua Italiana, Turchesca (1641)

Yıl 2014, Sayı: 4 - Güz, 111 - 139, 29.12.2014

Ewa Sıemıenıec-golas , Çev. Gülderen Tokmak

https://doi.org/10.16947/fsmiad.68853

Öz

Some Turkish verbs, besides their basic function, have an auxiliary function, forming
compound verbs with nominal forms. This function is known not only in modern Turkish
but also in Ottoman-Turkish. The purpose of this paper is to present the verbs etmek, olmak,
eylemek, kılmak as examples of this function.
The lexical material excerpted from Giovanni Molino’s seventeenth-century Italian-
Turkish Dictionary constitutes the basis for the analysis. When analysing the material
we can ascertain that in Ottoman-Turkish the verb etmek especially was frequently involved
in the process of forming compound verbs, olmak rather less so, with eylemek and
kılmak rarely performing this function. Indeed, the verbs etmek and olmak can still be
observed to perform this function in modern Turkish, however, not on the same scale as
in Ottoman-Turkish.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Turkish; Auxiliary Verbs in Turkish

Giovanni Molino’nun 1641 Yılında Yayımlanan Dittionario Della Lingua Italiana-Turchesca İsimli Eserinde Bazı Türkçe Yardımcı Fiiller Üzerine

Öz

Türkçe bazı fiillerin temel fonksiyonlarının yanı sıra isim kalıplarıyla birleşik fiiller
oluşturan yardımcı bir görevi de vardır. Bu görev sadece modern Türkçede değil aynı
zamanda Osmanlı Türkçesinde de bilinmektedir. Bu makalenin amacı etmek, olmak, eylemek,
kılmak fiillerinin bu görevdeki kullanımlarına örnek göstermektir.
Giovanni Molino’nun 17. yy İtalyanca-Türkçe Sözlük’ünden alınan sözcük örnekleri
incelemenin temelini oluşturmaktadır. Örnekleri incelediğimizde, Osmanlı Türkçesinde
bilhassa etmek fiilinin, nispeten daha az da olmak fiilinin birleşik fiillerin oluşumu sürecinde
sıklıkla yer aldığını, bununla birlikte eylemek ve kılmak fiillerinin nadiren bu
fonksiyonu yerine getirdiğini belirtebiliriz. Aslında, etmek ve olmak fiillerinin modern
Türkçede hâlâ bu fonksiyonu yerine getirdiği; ancak bunun Osmanlı Türkçesinde aynı
ölçüde olmadığı gözlemlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Türkçesi; Türkçede Yardımcı Fiiller

Kaynakça

• Adamović, Milan, Das Türkische des 16. Jahrhunderts Nach den Aufzeich- nungen des Florentiners Filippo Argenti, Göttingen, 1533/2001.
• Adamović, Milan, “Giovanni Molino Und Seine Türkische Grammatik”, Acta Linguistica Academiae Scientiarum, cilt 24,1974, s. 37–67.
• Dilaçar, Agop, Türk Diline Genel Bir Bakış, Ankara, 1964.
• Gencan, Tahir Nejat, Dilbilgisi, İstanbul, 1971.
• Göksel, Aslı - Kerslake, Celia, Turkish: A Comprehensive Grammar, London, New York, 2005.
• Lewis, Geoffrey, Turkish Grammar, Oxford, 1975.
• Majda, Tadeusz, Rozwój Jezyka Tureckiego w XVII wieku, Warszawa, 1985.
• Majda, Tadeusz, Jezyk Turecki, Warszawa, 2001.
• Preto, Paolo, Venezia e i Turchi, Firenze, 1975.
• Redhouse Yeni Türkçe-İngilizce Sözlük, İstanbul, 1981.
• Siemieniec-Gołaś, Ewa, Turkish Lexical Content In Dittionario Della Lingua Italiana, Turchesca by Giovanni Molino (1641), Kraków, 2005.
• Stachowski, Marek, Gramatyka Jezyka Tureckiego w Zarysie, Kraków, 2007.
• Święcicka, Elżbieta, “Interpreter Yovhannes Ankiwrac’i also called Giovanni Molino” , Folia Orientalia,cilt 36, 2000, s. 329–342.
• Tanış, Asım, Giovanni Molino’nun İtalyanca-Türkçe Sözlügü ve Halk Türk- çesi, Ankara, 1989.