18.-20. Yüzyıllar Arasında Kazak Bozkırında Dini Uyanış

Yıl 2021, Sayı: 18, 111 - 138, 29.12.2021

Mehmet Erkan Kıllıoğlu

https://doi.org/10.16947/fsmia.1050272

Öz

Çarlık idaresi döneminde 1742-1917 yılları arasındaki dönemde Kazak bozkırında
meydana gelen dönüşüm, Kazak tarihinin en önemli dönemlerinden birisidir fakat bu
sürecin doğası ve önemi hakkında Kazak entellektülelleri arasında derin düşünce farklılıkları
vardır. Pek çok çalışmada bu süreç Kazakların Tatarlar tarafından “İslamileştirilmesi”
olarak tanımlanır. Tatarların önderliğini yaptığı bu uyanış hareketini yerel bir milli
kimlik oluşturulmasına ek olarak İslami bir kimlik oluşturulmasını da içermektedir. Kazak
bozkırında yaşanan bu süreçler Volga-Ural bölgesi ve Rusya genelinde Müslümanlar
arasında yaşanan kültürel canlanma süreçleri ile paralellik göstermektedir. Kazak İslami
dönüşümünün kökleri 18. yüzyılda atılmıştır, ama 19. yüzyılın ikinci yarısında belirginleşmeye,
hissedilmeye başlamış, 20. yüzyılda da asıl çıkışını yapmıştır.

Anahtar Kelimeler

İşan, Ahund, Orenburg, Kurban Ali Halidi

The Religious Awakening in Kazakh Steppe Between 18th-20th Centuries

Öz

The cultural and religious awakening that occurred in the Kazakh steppe between the
years of 1742 and 1917 was one of the most important periods in Kazakh history, but there
are profound differences among Kazakh intellectuals about the nature and significance
of that reform process. In some studies, this process is defined as the “Islamization” of
Kazakhs by Tatars. This movement led by the Tatars, includes the creation of an Islamic
identity but also creation of a national identity. The origins of the Kazakh Islamic awakening
were constructed in the 18th century, but it began to grew in the second half of the
19th century and made its major breakthrough in the 20th century.

Anahtar Kelimeler

İshans, Ahunds, Orenburg, Qurban Ali Khalidi

Kaynakça

• Abaşin, S. N. - Arapov, D. Y. - Bekmahanova, N. Y., Tsentralnaya Aziya v Sostave Rossiyskoy İmperii [Rus İmparatorluğu Terkibinde Merkezi Asya], Moskova, Novoye Literaturnoye Obozreniye, 2008. Apollova, N. G., Ekomiçeskiye i Politiçeskiye Svyazi Kazahstana s Rossiey v XVIII-nachale XIX v., Moskova, 1960.