Ehl-i Sünnet Kelâmcılarına Göre Terâdüf

Yıl 2021, Sayı: 18, 451 - 482, 29.12.2021

Şaban Öztürk

https://doi.org/10.16947/fsmia.1050318

Öz

Bu çalışmada terâdüf (eşanlamlılık) konusu, kelâm ilmi –özellikle Ehl-i Sünnet
kelâmcıları– açısından ele alınmıştır. Konu, esasen bir dil problemi olması nedeniyle
Arap dilcilerinin görüşleri öncelikle ortaya konulmuştur. Bu bağlamda terâdüfün sözlük
ve terim anlamı, dilcilerden terâdüf taraftarları ve karşıtlarının görüşleri ve delilleri, terâdüfün
ortaya çıkışı, terâdüfü doğuran sebepler, terâdüfün çeşitleri gibi konulara değinilmiştir.
Terâdüf konusu, Ehl-i Sünnet kelâm âlimlerinin görüşleri çerçevesinde ve onların
temel kelâm kaynaklarına müracaat edilerek değerlendirilmiştir. Söz konusu kelâmcıların
terâdüfe yaklaşımları iki açıdan ortaya konulmuştur. Birincisi, bazı Ehl-i Sünnet kelâm
âlimleri kronolojik sırayla ele alınarak terâdüf konusundaki görüşleri, müterâdif kabul
ettikleri veya etmedikleri kelimeler tespit edilmeye çalışılmış ve bunlarla ilgili yaptıkları
açıklamalara yer verilmiştir. İkinci olarak, ulûhiyyet, nübüvvet, âhiret, esmâ ve ahkâm,
varlık ve bilgi gibi temel kelâm konularına ilişkin müterâdif oldukları iddia edilen bazı
kavramlar ele alınarak aralarındaki farklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylece iki
ayrı kavramı bir anlamda kabul etmenin anlam kaybına yol açıp açmadığı gösterilmeye
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, terâdüf, furûk, ulûhiyyet, nübüvvet, âhiret

The Subject of Synonymy from the Perspective of Ahl as-Sunnah Kalam Scholars

Öz

This study discusses the subject of taraduf (synonymy) from the prospect of the
science of kalam. First, the views of Arab linguists have been presented as the subject
is essentially a linguistic problem. In this perspective, the lexical and term meaning of
taraduf, the views and evidence of proponent and disputant linguists for the taraduf subject,
the emergence of taraduf, the direct causes of taraduf, and the types of taraduf are
mentioned. Then, the subject of taraduf has been evaluated within the framework of the
views of Ahl as-Sunnah kalam scholars while referring to their studies. The approaches
of the stated scholars to taraduf are examined in two aspects. First, some Ahl as-Sunnah
kalam scholars are examined in chronological order by showing their views on taraduf,
the words they repeatedly accepted or did not accept, and their explanations about these
words. Secondly, the terms from kalam studies claimed to be synonyms, such as divinity,
prophecy, the hereafter, names and judgments, and existence and knowledge, have been
discussed to reveal their differences. Thus, it has been tried to show whether accepting
two different notions as synonym leads to a loss of meaning.

Anahtar Kelimeler

Kalam, synonymy, distinction, divinity, prophecy, hereafter

Kaynakça

• Abbûd, Mârûn, Edebü’l-Arab, Kahire, Müessesetü Hindâvî, 2014. Abdutevvâb, Ramazan, Fusûl fî Fıkhi’l-‘Arabiyye, 6. bs., Kahire, 1420/1999. Ali el-Kârî, Ali b. Sultân Muhammed, Minehu’r-Ravzi’l-Ezher fî Şerhi’l-Fıkhı’l-Ekber, 1. bs., Beyrut, 1419/1998.