Sosyal Hizmet Uygulamalarında Sosyal Rol Valörizasyon Kuramı: Osmanlıda İşitme ve Görme Engelliler Örneği

Yıl 2021, Sayı: 18, 251 - 286, 29.12.2021

Selahattin Aydın Recep Yıldız

https://doi.org/10.16947/fsmia.1050474

Öz

Sosyal Rol Valörizasyon (SRV) Kuramı çeşitli sosyal kategorilere yerleştirilen bireylerin
farklılıkları sebebiyle sosyal değersizleştirilme ve değersiz rollerle ilişkilendirilme
süreçlerini açıklamaya yönelen bir yaklaşımdır. SRV Kuramı değersizleştirilmiş bir kategori
olarak engellilerin, içinde yaşadıkları toplumca muteber sayılan sosyal roller ifa
edebilme kapasitelerinin geliştirilmesi yoluyla toplumsal konumlanışlarının olumlu yönde
değişeceğini önermektedir. Çalışmada SRV yaklaşımının önermeleri ile engellilik olgusunun
Türk toplumundaki anlamlandırılma formları arasında ilişki bulunduğunu; SRV
kuramının bir sosyal hizmet uygulama yaklaşımı olarak kullanılmasının ihtiyaç duyduğu
sosyokültürel zeminin Türk toplumunda mevcut bulunduğunu ve özellikle Osmanlı döneminde
işitme engellilerin devlet kurumlarında istihdamları, görme engellilerin din hizmetleri
ve hafızlık müessesesinde istihdamları gibi örneklerle ortaya koyma amacındadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal rol valörizasyon kuramı, sosyal rol, engellilik, işitme engelli, görme engelli

Social Role Valorization Theory in Social Service Applications Implementations: The case of Deafs and Blinds in the Ottoman Empire

Öz

Social Rol Valorization (SRV) theory is an approach intending to explicate the
processes which socially devaluate those individuals located in various social kategories,
and designate them with devalued roles due to their differences. SRV Theory proposes
that social positions of disabled persons, as being devalued category, can glow up by
improving their capacity to undertake such social roles valued by the society they live
in. This study aims to demonstrate that there is a remarkable relevance between forms of
interpretation of disability in Turkish society and the main propositions of SRV Theory;
Turkish society holds the proper socio-cultural background required SRV theory to be
utilized as a socialwork implementation approach. These views have been discussed by
holding up the employment of deaf individuals in state agencies and employment of blind
individuals in religious services and Quran memorization sector in Ottoman period as
examples.

Anahtar Kelimeler

Social rol valorization theory, social role, disability, deaf, blind

Kaynakça

• Allen, R. L. - Waks, L., “The Social Reality Construction of Attitudes Toward the Social Roles of Women and African Americans”, Howard Journal of Communications, cilt 2, sayı 2, 1990; doi: 10.1080/10646179009359711. Amankwaa, L. C., “Maternal Postpartum Role Collapse as a Theory of Postpartum Depression”, The Qualitative Report, cilt 10, sayı 1, 2005.