Ni’metullâhiyye Tarîkatına Yönelik Farsça Bir Tarîkatnâme: Tarîka Fî Âdâbi’s-Sülûk

Yıl 2023, Sayı: 21, 129 - 143, 23.06.2023

Aslı Sürgit

https://doi.org/10.16947/fsmia.1318920

Öz

Tarîkatnâme, seyr u sülûk sırasında uyulması gereken kurallar silsilesini açıklayan
bir türdür. Tekke ve tarîkatlerin ortaya çıkmasından sonra tarîkatnâmelerin sayısı hızla
artmıştır. Ni’metullâhiyye tarîkatına mensup bir mürşit olan Fakîrullah el-Hüseynî’nin
telif ettiği Tarîka Fî Âdâbi’s-Sülûk adlı risale, tarîkatnâme türüne örnek teşkil etmektedir.
Söz konusu eserin tespit edebilen tek nüshası, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’nde
kayıtlıdır. Bu nüsha, kırk dokuz varaktan müteşekkildir. Fakîrullah el-Hüseynî, beş
babdan oluşan bu mensur eserinde, Ni’metullâhiyye tarîkatının tekke âdâbını ayrıntılı
bir şekilde açıklamaktadır. Ni’metullâhiyye tarîkatına kabul edilen kişinin mürşitle ve
ihvanla iletişim kurarken dikkat etmesi gereken hususları ele almaktadır. Ayrıca müridin
gerek tekke içinde gerekse tekke dışında yerine getirmesi gereken hizmetleri başlıklar
hâlinde açıklamaktadır. Buna göre mürit sırasıyla tuvalet, ayakkabılık, mutfak, süpürgecilik,
sakalık, çerağcılık, hâdimlik ve serhalka hizmetlerine getirilmektedir. Bunların her
birinin insanın sabrını sınayan zorlu görevler olduğunu kaydeden müellif, müridin kendisine verilen her işi aşkla yerine getirmesinin önemine vurgu yapmaktadır. Bu görevlerin
onun hamlıktan kurtulmasına ve müfretlik makamına erişmesine vesile olacağını ifade
etmektedir. Bu çalışmada, önce tarîkatnâmeler ve Ni’metullâhiyye tarîkatı hakkında bilgi
verilmiş, daha sonra bahsi geçen eserin muhtevası üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Âdâb, tarîkatnâme, tekke, Ni’metullâhiyye

A Persian Tarîkatnâme for the Ni’metullâhiyye Sect: Tarîka Fî Âdâbi’s-Sülûk

Öz

Tarîkatnâme is a genre that explains the series of rules that must be followed during
the spiritual journey called seyr-u sülûk. After the emergence of dervish lodges and sects,
the number of tarikatnâmes increased rapidly. The risalah called Tarîka Fî Âdâbi’s-Sülûk,
written by Fakîrullah el-Huseyni, a sufi member of the Ni’metullâhiyye sect, is an example
of the genre of tarîkatnâme. The only copy of the work that we can identify is registered
as a detached work in the Süleymaniye Manuscript Library. The current copy consists of
forty-nine leaves. In his prose work, which consists of five chapters, Fakîrullah el-Huseyni
explains in detail the tekke customs of the Ni’metullâhiyye sect. It deals with the issues
that a person who is accepted to the Ni’metullâhiyye sect should pay attention to when
communicating with the master and the ikhvan. In addition, it explains the services that
the disciple must perform both inside and outside the lodge, under headings. Accordingly,
the disciple is brought to the services regarding restroom, shoe holder, kitchen, sweeper,
water, furnace, lamp burning, servant, and serhalka respectively. The author notes that
each of these challenging tasks requires patience and emphasizes the importance of the
disciple fulfilling every task assigned to her with love. The author states that these duties
will be instrumental in getting rid of immaturity and reaching the rank of teacher. In this
study, information about the tarîkatnâmes and the Ni’metullâhiyya order is given, and
then the content of the work is emphasized.

Anahtar Kelimeler

Manners, dervish lodge