The Qadi of the Jerusalem Sharia Court and Al-Aqsa Mosque during the Ottoman Period in the 16th Century: Registry Source (No. 69)

Yıl 2023, Sayı: 22, 189 - 207, 26.12.2023

Abdalqader Steih İbrahim Rabaia

https://doi.org/10.16947/fsmia.1408476

Öz

The Levant, including the city of Jerusalem, came under Ottoman rule in the year 1516
AD. Subsequently, the Al-Aqsa Mosque fell under the jurisdiction of a qadi appointed in
the capital, Istanbul. This raised questions about the judge’s authority over the Al-Aqsa
Mosque.
This study, based on the legal record no. 69 covering the years 996-998 AH / 1588-
1590 AD, aims to elaborate on the authority of the qadi in Al-Aqsa Mosque over the
salaries of the officials and employees of al-Aqsa Mosque, the majority of whom were
local residents, as well as the funds allocated for covering the mosque’s expenses.
Drawing from the study, it becomes apparent that the Ottoman Empire entrusted the qadi
with overseeing the affairs of Al-Aqsa Mosque, including the financial remuneration of
officials and the supervision of events within it. This broad authority granted to the qadi
facilitated the Ottoman state’s direct control over Jerusalem and Al-Aqsa Mosque.

Anahtar Kelimeler

Judge, Shari’a Court of Jerusalem, officials, Al-Aqsa Mosque, financial allocations

XVI. Yüzyıl Osmanlı Döneminde Kudüs Şeriat Mahkemesi Kadısı ve Mescid-i Aksa -(69) No’lu Sicil Kaynağı-

Öz

Şam bölgesi, Kudüs şehri de dâhil olmak üzere 1516 yılında Osmanlı hâkimiyetine
girmiştir. Osmanlı’nın burada tesis ettiği nizam gereği İstanbul’dan atanan kadılar; yargı
yetkisi, vakıflara nezaret ve diğer meselelerle birlikte şehrin düzeni için oldukça önemli
kişiler haline gelmiştir.
Bu çalışma, hicri 996-998 / miladi 1588-1590 yıllarını kapsayan 69 no’lu şerʻi
sicil kaydından hareketle Mescid-i Aksa’da görev yapan kadının, çoğunluğu yerel olan
memur ve çalışanların maaşlarıyla cami giderlerini ödemek için ayrılan mallar üzerindeki
yetkisini detaylandırmaya çalışmaktadır. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin; Mescid-i
Aksa’nın işleriyle ilgilenilmesi, burada çalışan memurların mali ödeneklerinin ve içinde
cereyan eden olayların denetlenmesi gibi işleri kadıya emanet ettiği sonucuna varmıştır.
Kadıya tanınan bu geniş yetki üzerinden Osmanlı Devleti, Kudüs ve Mescid-i Aksa
üzerinde doğrudan bir denetim erki elde etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadı, Kudüs Şeriat Mahkemesi, memurlar, Mescid-i Aksa, mali ödenekler

Kaynakça

• Aydın, Ali İhsan, “Osmanlı Kudüs’ünde İdari Dönüşüm: Yönetim ve Mülkiyet (1872-1917)”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, 2022. Berekât, Beşir, Târîhu’l-Megâribe fî Beyti’l-Makdis, Kudüs, Muhammed guşa, 2021. El-Ârif, Ârif, Târîhu’l-Kuds, Kahire, Dâru’l-Ma‘ârif.