A Phenomenological Viewpoint on a Literary Character: The Short Story Titled “Perili Köşk” by Ömer Seyfettin

Yıl 2023, Sayı: 22, 293 - 313, 26.12.2023

Mesut Kuleli

https://doi.org/10.16947/fsmia.1408493

Öz

Generally known for the Maupassant style of short story writing, Turkish writer
Ömer Seyfettin does not explicitly provide an in-depth psychological analysis of the
characters he constructs in his works. Therefore, this endeavor falls to the readers of his
short stories. However, no instance can be expected to produce discourse independent of
their real-life experience or socially constructed teachings. Therefore, it is significant that
the philosophical and psychological aspects of the literary characters built by the writers
be analyzed in-depth. In this study, the actions and discourse of the protagonist Sermet
Bey are analyzed through Cartesian doubt besides phenomenological considerations to
uncover the psychological aspects of the character in the short story titled “Perili Köşk” by
Ömer Seyfettin, in which the social transformation of the era is recounted with an ironic
attitude to the superstitions held by the society. It is believed that the method employed in
discovering the character’s psyche in this study could guide the methodology of relevant
future studies. The analysis reveals the skeptical personality of the protagonist in the short
story, with the eyesight and sense of hearing supposed by the protagonist as providing
deceptive and misleading perceptions and the sense of touch adopted as the only medium
to rely on with a view to indirect experience. It is concluded that the skeptical attitude of
the protagonist does not bear a complete loyalty to the Cartesian doubt under mind-body
dualism due to the role appointed to the sense of touch as opposed to the sleep-wake
analogy of Descartes in which he rejects the reliability of this sense, rather the psyche
of the protagonist in this short story could be analyzed through the phenomenological
considerations and premises.

Anahtar Kelimeler

Phenomenology, mind-body dualism, Cartesian doubt, literary text

Yazınsal Metin Karakterine Fenomenolojik Bakış: Ömer Seyfettin’in “Perili Köşk” Hikâyesi

Öz

Genellikle olay hikâyesi yazarı olarak bilinen Ömer Seyfettin, hikâyelerinde
kurguladığı karakterlerin derin bir psikolojik tahlilini yapmamakta, bu çözümleme okura
düşmektedir. Ancak bir söylem üreticisi, kendi hayatını kapsayan deneyimlerinden veya
toplumsal öğretilmişliklerden bağımsız sözceler oluşturamayacağı için, yazarın kurguladığı
karakterlerin felsefi ve psikolojik boyutlarının derinlemesine çözümlenmesi önem arz
etmektedir. Bu çalışmada, Ömer Seyfettin’in dönemsel olarak toplumsal değişimi göz
önüne serdiği ve batıl inançlara ironik olarak yaklaştığı “Perili Köşk” başlıklı hikâyedeki
baş karakter olan Sermet Bey’in söylemleri ve eylemleri kartezyen şüphecilik ve
fenomenoloji perspektifleriyle çözümlenmiştir. Ömer Seyfettin karakterlerinin psikolojik
boyutlarını çözümleyebilmek için kartezyen şüphe ve fenomenolojinin öğretileri veri
toplama yöntemi olarak kullanılmış ve gelecek çalışmalar için yol gösterici bir yöntem
olarak sunulması hedeflenmiştir. Yapılan çözümlemede, baş karakterin septik bir kişiliği
olduğu, görme ve duyma duyularının sağladığı algıların yanıltıcılığını önvarsaydığı,
dolayımsız deneyim için dokunma duyusuna bel bağladığı görülmektedir. Böylece
bu septik tutumun, Derscartes’in zihin-beden düalizmi kapsamında ele alınabilecek şüpheciliği temelinde değerlendirilemeyeceği, algıya yönelik olarak dokunma duyusuna
atfettiği önemin Decartes’teki uyku-uyanıklık analojisine tezat oluşturduğu, karakterin
çözümlenmesinde fenomenolojik yöntemin benimsenebileceği bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fenomenoloji, zihin-beden düalizmi, kartezyen şüphe, yazınsal metin

Kaynakça

• Ağırman, Ferhat, “Descartes’in Şüpheci Hipotezleri”, Felsefe Dünyası Dergisi, sayı 67, Yaz 2018; https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/1481368 (Erişim Tarihi: 26.09.2023). Barnard, Suzanne, “Socializing Psycholinguistic Discourse: Language as Praxis in Lacan”, The Subject of Lacan: A Lacanian Reader for Psychologists (içinde), New York, State University of New York Press, 2000. Bochenski, Josef Maria, Çağdaş Avrupa Felsefesi, çev. Serdar Rifat Kırkoğlu, Ankara, Fol Kitap, 2019.