The Analysis of Square Kufic Calligraphy at Some Historical Buildings of Istanbul After the Classical Period of Mimar Sinan Until the Republic Era

Yıl 2024, Sayı: 23, 331 - 354, 12.06.2024

Onur Şimşek

https://doi.org/10.16947/fsmia.1499525

Öz

Since the dissemination of Islamic art in Central Asia, square kufic calligraphy has
held a significant place in the identity of Islamic architecture. Despite its earlier usage
in Anatolia, it was rarely employed in Ottoman structures. Consequently, the square
kufic script failed to become a prominent feature in mainstream calligraphy education or
certification culture. Due to the lack of an education tradition and the abstract nature of
the script, square kufic calligraphy poses challenges to readability. Nonetheless, there has
been a growing interest in square kufic calligraphy in contemporary times, owing to its
compatibility with modern aesthetics.
The absence of a formalized education system has resulted in erroneous works
during restoration or new designs. Consequently, there is a pressing need for scholarly
research, documentation of historical examples, and detailed analysis of readings and
compositions in this field. This article examines historical square kufic script examples in Istanbul’s historical buildings from the post-Mimar Sinan period to the beginning of
the republic era. It provides detailed readings of the compositions, identifies any spelling
errors, including missing or superfluous parts, and aims to offer corrective suggestions to
prevent the recurrence of erroneous compositions in the future.

Anahtar Kelimeler

Square kufi, calligraphy, Islamic art and architecture, Ottoman, Istanbul

Mimar Sinan’ın Klasik Dönemi Sonrasından Cumhuriyete Kadar İstanbul’daki Tarihi Yapıların Ma’kılî Hatlarının Analizi

Öz

İslam sanatının Orta Asya’da yayılmasından itibaren özellikle İslam mimarisinin
kimliğinde önemli bir yere sahip olan ma’kılî hat sanatı, Osmanlı öncesinde Anadolu’da
kullanılmasına rağmen, Osmanlı yapılarında nadiren kullanılmıştır. Dolayısıyla ma’kılî
yazı yaygın hat sanatı eğitiminde ve icazet kültüründe yer alamamıştır. Soyut karakteri
okunmasında zorlukları da beraberinde getirmektedir. Modern estetikle uyum derecesi
yüksek olan ma’kılî hat sanatının günümüzde gittikçe artan bir teveccühe mazhar
olduğu gözlenmektedir. Geleneksel eğitim sisteminde yer alması sebebiyle kullanımı
genelde kişisel ilgiler doğrultusunda gelişmektedir. Henüz sistemleşmiş bir eğitime
kavuşmamış olmasından ötürü, restorasyon esnasında veya yeni tasarımlarda hatalı
çalışmalarla karşılaşılmaktadır. Dolayısıyla bu alandaki bilimsel çalışmalara, tarihi
örneklerin belgelenmesine, okunuşlarının ve kompozisyonlarının detaylı analizine ihtiyaç
duyulmaktadır.
Bu makalede Mimar Sinan sonrasından günümüze ulaşan tarihi İstanbul yapılarındaki
ma’kılî örnekler detaylıca incelenmektedir. Kompozisyonlardaki yazıların okunuşu
detaylıca verilmiş, yazım hatalarıyla birlikte eksik veya fazla olan kısımlara işaret
edilmiştir. Düzeltme önerileri ile gelecekte tekrarlanabilecek hatalı kompozisyonların
engellenmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Makılî, hat sanatı, İslam sanatı ve mimarisi, Osmanlı mimarisi, İstanbul

Kaynakça

• Akar, Metin, “Eski Mimar Yazısı Sanatı Metinlerinin Restorasyonu”, Aydın Türklük Bilgisi Dergisi, Year 7, Vol. 12 Spring – 2021. Aksu, Hüsamettin, İstanbul Yapılarındaki Bazı Dekoratif Kûfî Hatlar, İstanbul, 2001. Alparslan, Ali, Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, İstanbul, Yapı Kredi Yayını, 1999.