The Concise Tafsir Literature Published in Egypt in the 20th Century and the Exegesis Titled al-Muntakhab fī Tafsīr al-Qur’ān al-Karīm

Yıl 2025, Sayı: 25, 265 - 291, 18.06.2025

Serkan Ünal

https://doi.org/10.16947/fsmia.1722289

Öz

The Holy Qur’an has been the subject of great interest from its revelation to the present
day. The Muslim Ummah has devoted great effort not only in preserving its wording but
also in preserving its meaning and correct understanding. To this extent, tafsir studies
were given considerable importance and many tafsir works were produced in a variety of
different styles. Some of these works are voluminous being written in a detailed manner,
while others are concise consisting of only a few volumes. The nineteenth and twentieth
centuries saw many changes in the fields of politics, society, administration and science.
Egypt, considered one of the most important scientific centers of the Islamic world, had
been affected by these changes. Accordingly new tafsir works emerged in order to bring
society closer to the Quran and facilitate a more direct understanding of its message.
In this context, various elaborate tafsirs works and many abridged tafsir works were
produced. This study sheds light on the abridged tafsir literature published in Egypt in the
twentieth century, with a particular focus on the linguistic, stylistic features, sources and
methodology of the tafsir work titled al-Muntahab fī Tafsiri al-Qur’ân al-Karīm; a work
that was written by a committee formed by the Egyptian High Commission for Religious
Affairs (al-Majlis al-Aʻlā li al-Shu’ūni al-Islamiyya).

Anahtar Kelimeler

Tafsir , concise tafsirs , 20th century , Egypt , tafsir of al-Muntahab

XX. Yüzyılda Mısır’da Yayımlanan Muhtasar Tefsir Literatürü ve el-Müntehab fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Kerîm Adlı Tefsir

Öz

Kur’ân-ı Kerîm, nüzulünden günümüze değin büyük bir ilgiye mazhar olmuş, İslâm
ümmeti onun lafzını korumaya gayret ettiği gibi manasını da doğru bir şekilde anlamak
ve muhafaza etmek için büyük bir çaba sarf etmiştir. Bu gayeye matuf olarak tefsir
çalışmalarına önem verilmiş, farklı farklı tarzlarda birçok tefsir eseri kaleme alınmıştır.
Bu eserlerden bazıları mufassal bir şekilde büyük bir hacme sahipken bazıları da özlü
bir şekilde birkaç cilt halinde kaleme alınmıştır. Özellikle XIX ve XX. yüzyıllarda
dünyada siyâsî, içtimâî, idârî ve ilmî birçok alanda değişiklikler yaşanmış, söz konusu
değişikliklerden İslam dünyasının önemli ilim merkezleri arasında bulunan Mısır da
etkilenmiş, Kur’ân’ın topluma kazandırılması ve doğrudan anlaşılmasına yönelik çeşitli
tefsir çalışmaları kendisini göstermiştir. Bu bağlamda Mısır’da da çeşitli mufassal
tefsirler hazırlandığı gibi birçok muhtasar tefsir de hazırlanmıştır. Bu çalışmada özellikle
XX. asırda Mısır’da yayımlanan muhtasar tefsir literatürüne genel olarak ışık tutulmuş,
bahusus Mısır Din İşleri Yüksek Komisyonu’nun (el-Meclisü’l-Aʻlâ li’ş-Şu’ûni’lİslâmiyye)
oluşturduğu bir heyet tarafından kaleme alınan el-Müntehab fî Tefsiri’l-
Kur’âni’l-Kerîm isimli tefsir çalışmasının dil ve şekil özellikleri, kaynakları ve yöntemi
mercek altına alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir , muhtasar tefsirler , XX. yüzyıl , Mısır , el-Müntehab tefsiri

Kaynakça

• Batur, İslam, “Şevki Dayf ve Arap Dilindeki Yeri”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2017.
• Bereke, Muhammed b. Râşid b. Muhammed, et-Tefâsîru’l-Muhtasara İtticâhâtuhâ ve Menâhicuhâ, Riyâd, Câmiʻatü’l-Melik Suʻûd, 1436.
• Ebu’l-Huseyn, Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ, Muʻcemu Mekâyîsi’l-luğa, Dâru’l-Fikr. y.y., 1979.