Geleneksel Türk Mutfağı ve Lâmiî Çelebi'nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Bahsettiği Yiyecek ve İçecekler

Yıl 2006, Sayı: 21, 121 - 134, 19.02.2014

Hasan Ali Esir

Öz

XVI. yüzyıl şairlerinden Bursalı Lâmiî Çelebi'nin Ferhâd ile Şîrîn mesnevisinde zengin tasvir bölümleri bulunmaktadır. Bunlar arasında o dönemdeki Türk mutfağına ait bazı yiyecek ve içecek tasvirleri de yer almaktadır. Bu yiyecek ve içecekler Türk mutfağının bugün olduğu gibi, geçmişte de zengin çeşitlerinin olduğuna dair bir fikir vermesi bakımından mühimdir. Makalede Geleneksel Türk mutfağı hakkında bilgiler verildi ve bu bilgilerle Lâmiî Çelebi'nin eserinde geçen yiyecek ve içecekler ilişkilendirildi. Bütün bunlar bir sonuçla değerlendirildi.

Anahtar Kelimeler

Bursalı Lâmiî Çelebi; Ferhâd ile Şîrîn; Mesnevi; Türk Mutfağı; Yiyecek ve İçecekler

Traditional Turkish Kitchen and Foods and Drinks in Lâmiî Chelebi's Ferhâd and Shîrîn Mathnawi

Öz

In Ferhâd and Shîrîn mathnawi written by Lâmiî Chelebi of Bursa, a XVlth century poet, there are rich depictions of Turkish kitchen. Among these depictions, we see foods and drinks still used in contemporary Turkish kitchen. These foods and drinks give us an idea about the richness of Turkish kitchen in the past. in this article, we tried to make a connection between traditional Turkish kitchen and the foods amd drinks cited in the Lâmiî Chelebi's work.

Anahtar Kelimeler

Lâmiî Chelebi from Bursa; Ferhâd and Shîrîn; Mathnawi; Turkish Kitchen; Foods and Drinks

Kaynakça

• Altıntaş, Ayten; Divanü Lügati’t T ürk'teki Yemek ve Yiyecekler, Türk Folkloru, S. 62, Eylül 1984, s. 3—5.
• Devellioğlu, Ferit; Osmanl ıca— Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara—1996.
• Dindar, Muharrem; Bihiştî Ramazan Efendi, Cemşâh ü Alemşâh (Edisyon Kritik), Ya— yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslâm Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı Türk İslâm Edebiyatı Bilim Dalı, Bursa , 539 s. Erdoğan, Kenan; Zâti Divanında Yiyecekler, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 22, Erzurum 2003, s. 31-54.
• Esir, Hasan Ali; Lâmiî Çelebi Ferhâd ile Şîrîn (İnceleme—Metin—SOzluk), Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul-1998, 448 5.
• Genç, Reşat; XI. Yüzyılda Türk Mutfağı, Türk Mutfağı Sempozyumu Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı MİFAD Yayınları, Ankara, 1982, s. 57-68.
• Kanar, Mehmet; Büyük F arsça—T ürkçe Sözlük, Birim Yayıncılık, İstanbul-1993.
• Kut Alpay, Günay; T abiat—nâme ve Tatlılar Üzerine Bir Yazma Eser, "Et-Terkîbât Fî Tabhi ’l—Hulviyyât", Folklor ve Etnoğrafya Araştırmaları, Anadolu Sanat Yayınları, Erenler Matbaası, İstanbul-1985, s. 179-193.
• Kut, Günay; 13. Yüzyıla Ait Bir Yemek Kitabı, Kaynaklar, S. 3, Bahar 1984, s. 51—57. ; Ilm—i Hâl Kitaplarında Yeme—İçme ve Gelenek—Go'renekle Ilgili Malzeme,
• V. Milletler arası Türk Halk Kültürü Kongresi, Gelenek Görenek İnançlar, Seksi- yon Bildirileri. Ankara, Kültür Bakanlığı, 1997, s. 291—302. ; Şehzade Cihangir ve Bâyezid 'in Sünnet Düğünlerindekı' Yemekler Üzerine,
• III. Milletler arası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Maddî Kültür, V. Cilt, Kültür ve Turizm Bakanlığı MİFAD Yayınları, Ankara, 1987, s. 227—237. ; Şirvani ’nin Yemek Kitabı Çevirisine Eklediği Yemekler Üzerine, (Hazırla— yan M. Sabri Koz) Yemek Kitabı: Tarih, halkbilim, edebiyat, İstanbul, Kitabevi, , s. 76-84.
• Lâmiî Çelebi; Münşeât, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY No: 860; Beyazıt Devlet Kütüphanesi Veliyüddin Efendi (Müellif hattı) No: 2733.
• Oğuzoğlu, Yusuf; Bursa’nın Muy’ak Kültürüne İlişkin T arihî Kayıtlar, Uludağ Üniversitesi I. Bursa Halk Kültürü Sempozyumu 2002, C. I (Yayına Hazırlayanlar Yusuf Oğuzoğlu - Kerime Üstünova), Uludağ Üniversitesi Rektörlüğü, Bursa, 2002, s. 81—90. İLMİ ARAŞTIRMALAR
• Ögel, Bahaeddin; Türk Mutfağı’nm Gelişmesi ve T u'rk Tarihi Gelenekleri, Türk Mutfağı Sempozyumu Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı MlFAD Yayınları, Ankara, , s. 15-18. Öztürk, Nazif; Osmanlı Dönemi Yemek ve İkram Kulturu“, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar 1999 (Yay. Haz. Kâmil Toygar), Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayın No: 23, Ankara, 1999, s. 27-48.
• Sarı, Mevlüt; El—Mevârid (Arapça—Türkçe Lügat), Bahar Yayınları, İstanbul-1982.
• Sefercioğlu, Mustafa Nejat; Nex/(î Divanı ’nın Tahlili; Akçağ, 2. Baskı, (Birinci Baskı Ankara 2001), s. 90-94. Ziya Şükün, F arsça-T urkçe Lügat (Gencine-i Güftâr F erheng-i Ziya), 3 Cilt, Millî Eği- tim Basımevi, İstanbul—1984.