SARS CoV-2 (COVID-19) ve Biyolojik Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 36 Sayı: 2, 83 - 94, 30.09.2024

Nuray Temizkan , Özlem Gök , Abdullah Aslan

Öz

Koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19)’un etkeni olan Ağır Akut Solunum Sendromu Koronavirüs-2 (SARS CoV-2), dünyanın mücadele ettiği bir salgına neden olmuş ve küresel çapta bir pandemiyi başlatmıştır. Salgın başlangıcı olan 2019’dan beri Türkiye de dahil birçok ülke COVID-19’dan korunmak için çeşitli aşılar ve tedavi yöntemleri geliştirmiştir. Pandemi boyunca yapılan tüm çalışmalar SARS CoV-2 enfeksiyonuna karşı vücudun bağışıklık sistemini aktifleştirmeyi ve salgını kontrol altına almayı amaçlamıştır. Aşıların hedefi SARS CoV-2’nin yapısal proteinlerine spesifik antikor hafızası oluşturmaktır. Ayrıca tedavi teknikleri de vücutta bu virüse karşı gelişen aşırı bağışıklık sonucu salınan sitokin fırtınası gibi doku hasarı meydana getiren ürünlerin birikimine engel olmayı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aşı, COVID-19, pandemi, SARS CoV-2, spike proteini

SARS CoV-2 (COVID-19) and Its Biological Effects

Öz

Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus-2 (SARS CoV-2), the causative agent of coronavirus disease 2019 (COVID-19), has caused an epidemic that the world is struggling with and has initiated a global pandemic. Since the beginning of the epidemic in 2019, many countries, including Turkey, have developed various vaccines and treatment methods to protect against COVID-19 disease. All studies during the pandemic aimed to activate the body’s immune system against SARS CoV-2 infection and to control the epidemic. The goal of vaccines is to create antibody memory specific to the structural proteins of SARS CoV-2. In addition, treatment techniques prevent the accumulation of products that cause tissue damage, such as cytokine storm, which is released as a result of excessive immunity against this virus in the body.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, pandemic, SARS CoV-2, spike protein, vaccine

Kaynakça

• Kurtuluş M, Pirim İ. COVID-19 ve Sitokin fırtınası. Forbes J Med 2020; 1(3): 55-60.
• Tanriverdi ES, Yakupoğulları Y, Otlu B. COVID-19 etkeninin özellikleri. Çiçek C, Editör. Mikrobiyoloji ve COVID-19. Türkiye Klinikleri, 2020; 1: 7-14.
• Tatar B, Adar P. SARS-COV-2: mikrobiyoloji ve epidemiyoloji. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi 2020; 30: 27-35.
• Mollarasouli F, Zare-Shehneh N, Ghaedi M. A review on corona virus disease 2019 (COVID-19): current progress, clinical features and bioanalytical diagnostic methods. Microchim Acta 2022; 189(3): 103.
• Yücel B, Görmez AA. SARS-Corona virüsüne genel bakış. Turk J App Sci Tech 2019; 2(1): 32-39.
• Safiabadi Tali SH, LeBlanc JJ, Sadiq Z, Oyewunmi OD, Camargo C, Nikpour B, Armanfard N, Sagan SM, Jahanshahi Anbuhi S. Tools and techniques for severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2)/COVID-19 detection. Clin Microbiol Rev 2021; 34(3): e00228-20.
• Bai C, Zhong Q, Gao GF. Overview of SARS-CoV-2 genome-encoded proteins. Sci China Life Sci 2022; 65(2): 280-294.
• Sağlam Y. Koronavirüs (COVID-19) Genomu [Internet]. 2020 [cited 2023 June 8]. Available from: https://www.yamansaglam.com/tr/koronavirus-COVID-9-genomu_a.html,
• Babaoğlu AR., Dağalp SB, Doğan F, Kırmızı GA. SARS-CoV-2’nin genom organizasyonu. Eurasian J Vet Sci 2020; 36.
• Wrapp D, Wang N, Corbett KS, Goldsmith JA, Hsieh CL, Abiona O, Graham BS, McLellan CS. Cryo-EM structure of the 2019-nCoV spike in the prefusion conformation. Science. 2020; 367(6483): 1260-1263.
• Walls CAC, Park YJ, Tortorici MA, Wall A, McGuire AT, Veesler D. Structure, function, and antigenicity of the SARS-CoV-2 spike glycoprotein. Cell 2020; 181(2): 281-292.
• [Internet] 2020. [cited 2023 June 8]. Available from: https://www.researchgate.net/figure/Coronavirus-structure-showing-the-organization-of-spike-S-membrane-M-and-envelope_fig1_343443540
• Aylaz R, Yıldız ÜE. Yeni koronavirüs hastalığının toplum üzerine etkileri ve hemşirelik yaklaşımları. Malatya İnönü Üniversitesi Yayınevi. 2020; 38.
• Akdoğan H, Karslıgil T. SARS-CoV-2: Bildiklerimiz, Bilmediklerimiz. Türk Mikrobiyol Cemiy Derg 2021; 51(3): 203-213.
• Durmaz B., Abdulmajed O, Durmaz R. Mutations observed in the SARS-CoV-2 spike glycoprotein and their effects in the interaction of virus with ACE-2 receptor. Medeni Med J 2020; 35(3): 253.
• Kaya G, Altındiş M. SARS-CoV-2 Omicron (B. 1.1. 529) Varyantının Virolojik, Epidemiyolojik Özellikleri ve Korunma: Derleme. KOU Sag Bil Derg 2022; 8(3): 162-171.
• Çelebi F, Sarıdoğan HÖ. Farklı Disiplinlerden COVID–19 Çalışmaları, Duvar Yayınları. 2021.
• Çebi E, Çöl M. 3 Doz mRNA COVID-19 Aşısı ve SARS-CoV-2 Omicron Varyantı Enfeksiyonu Arasındaki İlişki. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 2022; 31(4): 249-253.
• [Internet] 2021. [cited 2023 June 9]. Available from: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55508893
• [Internet] 2021. [cited 2023 June 9]. Available from: https://tr.euronews.com/2021/06/30/alfa-beta-delta-gamma-koronavirus-varyantlar-neler-hangi-varyant-ne-kadar-etkili
• Soyöz M, Ayna TK, Pirim İ. İmmünolojik Açıdan COVID-19 Enfeksiyonuna Bakış. Tepecik Eğit ve Araşt Hast Dergisi. 2020.
• Tekol SD. SARS-CoV-2: Virolojisi ve Tanıda Kullanılan Mikrobiyolojik Testler. South Clin of Ist Euras 2020.
• Lamers MM, Haagmans BL. SARS-CoV-2 pathogenesis. Nat Rev Microbiol. 2022; 20(5): 270-284.
• [Internet] 2021. [cited 2023 June 8]. Available from: https://evrimagaci.org/sarscov2-insan-hucrelerine-nasil-giriyor-kendini-nasil-kopyaliyor-delta-varyanti-bagisiklik-sistemini-nasil-atlatabiliyor-10824
• İnal AS, Duman ZG, Kurtaran B. SARS-CoV-2 Mikrobiyoloji ve Patogenez. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2020; 29 (Özel Sayı): 11-23.
• Sette A, Crotty S. Adaptive immunity to SARS-CoV-2 and COVID-19. Cell 2021; 184(4): 861-880.
• Saltekin A, Alim NE. COVID-19 Pandemi Sürecinde İdeal Vücut Ağırlığının Önemi. YIU Saglik Bil Derg 2021; 2: 49-55.
• Yazdanpanah F, Hamblin MR, Rezaei N. The immune system and COVID-19: Friend or foe?. Life sciences 2020; 256: 117900.
• [Internet] [cited 2023 June 8]. Available from: https://www.bilgiustam.com/sitokin-nedir-sitokin-firtinasi-nasil-olusur-neye-sebep-olur/
• Mavi D, İnkaya A. COVID-19: Immunopathogenesis. Flora Infeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Dergisi. 2020; 25(2).
• Gürel Z. COVID-19 Hastalarında Nötrolizan Antikor Düzeyinin 6 Aylık Prospektif İzlemi, Uzmanlık Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi, Konya, 2022.
• Tanriverdi ES, Yakupoğulları Y, Otlu B. COVID-19 tanısı: Serolojik ve Moleküler testler. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2020; 29 (Özel Sayı): 31-37.
• Keleş GT, Bozkurt İ. COVID-19 hastalığı tanı ve tedavisinde kullanılan laboratuvar testleri. MCBU SBED 2021; 8(2): 380-387.
• Atalay S, Ersan G. COVID-19 tedavisi. Tepecik Eğit ve Araşt Hast Dergisi. 2020; 30: 126-34.
• Dayan S. COVID-19 ve Aşı. Dicle Med J. 2021; 48: 98-113.
• Yavuz E. COVID-19 aşıları. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2020; 24(4): 223-234.
• Azap A. COVID-19 Aşıları: Tünelin Ucundaki Işık. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2020; 29 (Özel Sayı): 94-100.
• Şerefoğlu B, Koç RÇ, Tokyay BK, Yolalan G, Balaban BG, Tanyeri Y, İslambey S. SARS-CoV-2’ye Karşı Geliştirilen Aşılar ve Üretim Metotları. JHIT. 2021; 4(2): 14-32.
• Demirden SF, Alptekin K, Geboloğlu IK, Öncel SŞ. Dünden Bugüne Türkiye’de Aşılama ve Aşı Üretiminin Tarihçesi. Turk Mikrobiyol Cemiy Derg. 2022; 247.
• Ünüvar İ, Aktaş H. Dünya’da ve Türkiye’de COVID-19 pandemisinin ekonomik etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2022; 25(1): 124-140.