TÜKETİM KÜLTÜRÜ BAĞLAMINDA İSTEK VE İHTİYAÇLARIN OLUŞUMU: KAVRAMSAL BİR ANALİZ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 193 - 218, 31.12.2019

Mehmet Tan

Öz

Bu çalışma, istek ve ihtiyaçların oluşumunu tüketim kültürü çerçevesinde kavramsal bir analiz ile açıklamayı amaçlamaktadır. Tüketim, kişinin istek ve ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yaptıkları harcamaları ifade eder. Gündelik hayatın içerisinde ihtiyaçlara göre tüketim gerçekleştirilmektedir. İstek ve ihtiyaçların karşılanması ihtiyaç türlerinin ortaya çıkmasına imkân vermektedir. Daha çok mal, ürün ve hizmet alanındaki ihtiyaçların gerekliliği tüketimi belirlemektedir. Tüketim anlayışı bireyler arasında farklılaştığı gibi zaman zaman içerisinde de farklılaşmaktadır. Tüketim anlayışındaki farklılıklar tüketimin artmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte ihtiyaçların teşekkülünde nihai amaç tüketimin gerçekleşmesidir. Tüketim toplumunda, tüketim hem kolay hem de vaat edici olmaktadır. Birey, bir mekânsal sınırlama olmaksızın tüketimi gerçekleştirebilmektedir. Bunun yanı sıra tüketimin bireye yüklediği anlam tüketimi teşvik etmektedir. Bireylerin ve toplumların tüketim anlayışının oluşumu teknoloji, modernleşme, reklam ve moda vb. unsurlar ile gerçekleşmektedir. Bireylerin ihtiyaçlarını belirleyen ve bu unsurları çerçeveleyen tüketim kültürüdür. Tüketim kültürü, birey ve toplumların ihtiyaçların belirlemekle birlikte tüketim kültürünün yerleşmesini sağlayarak tüketime teşvik etmektedir. Kitle iletişim araçları ve özellikle reklamların, insanların ihtiyaçları üzerinde önemli etkisi vardır. Reklamlar bir ürünü tanıtırken ürünün beğenilmesini ve tüketimini sağlamaktadır. Reklamların içeriğindeki sembol ve mesajlar tüketimi teşvik amacıyla bir bütünsel olarak sunulmaktadır. Çalışmada, tüketim toplumu bağlamında bazı kavramlar ele alınmakta ve bu çerçevede tüketim, tüketim toplumu, istek ve ihtiyaçların oluşumu ve bu oluşumda reklamın etkisi tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tüketim, Tüketim Kültürü

Kaynakça

• ADORNO, Theodor W., HORKHEİMER, Max “Aydınlanmanın Diyalektiği”, çev. Nihat Ülner, Elif Öztarhan Karadoğan, İstanbul, Kabalcı Yayınevi, 2010.
• ADORNO, Theodor W. ve HORKHEİMER, Max, “Teori ve Pratik Üzerine Bir Tartışma”, çev. Orhan Kılıç, İstanbul, Metis Yayınları, 2013.
• AKTURAN, Ulun, “Modern Tüketimin Tarihçesi: Püritenlikten Dijital Çağa Tüketimin İdeolojisi”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt: 52 Sayı: 610, 2015, s. 35-45.
• AYTAÇ, Ömer, “Kapitalizm ve Hegemonya İlişkileri Bağlamında Boş Zaman”, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 28/2, 2004, s.115-138.
• AYTAÇ, Ömer, “Tüketimcilik ve Metalaşma Kıskacında Boş Zaman”, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 11/1, 2006, s.27-53.
• BAUDRİLLARD, Jean, “Tüketim Toplumu”, çev. Hazal Deliçaylı ve Ferda Keskin, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2013.
• BAUMAN, Zygmunt, “Sosyolojik Düşünmek”, çev. Abdullah Yılmaz, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2016.
• BECAN, Cihan, “Reklamı Ters Yüz Etmek: Korku Politikası Üzerinden Anti Ütopik Bir Bakış”, Konya, Eğitim Yayınevi, 2015.
• BEHRENS, Roger, “Adorno Sözlüğü”, çev. Mustafa Tüzel, İstanbul, Versus Kitap, 2011.
• BOCOCK, Robert, “Tüketim”, çev. İrem Kutluk, Ankara, Dost Kitabevi Yayınları, 1997.
• BUĞRA, Ayşe, “Devlet-Piyasa Karşıtlığın Ötesinde İhtiyaçlar ve Tüketim Üzerine Yazılar”, çev. Bahadır Sina Şener, İstanbul, İletişim Yayınları, 2000.