İŞYERİNDE DAMGALANMANIN İŞE YABANCILAŞMA AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: BİR KAMU KURUMU ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 167 - 188, 21.12.2021

Emine Elif Ayhan , Hakan Yağcı

Öz

Damgalama, kişileri kusurlu ve küçümsenen bir seviyeye indirgeyen ve derinden itibarsızlaştıran bir davranış türüdür. Bu davranış türü işyerinde görüldüğünde verimliliğin düşmesine sebep olabilir. İşe yabancılaşma kavramı ise çalışanların kapasitelerini tam kullanamaması sonucunda kendilerine, iş arkadaşlarına ve çevrelerine olan ilgilerinin azalmasını ifade etmektedir. Çalışanlar arasında görülen damgalama ve işe yabancılaşma tutum ve davranışları, işyeri performansını olumsuz etkileyebilmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, bir kamu kurumu çalışanlarının damgalama ile işe yabancılaşmaya yönelik tutumlarının incelenmesi ve damgalama davranışının, işe yabancılaşma durumu üzerindeki etkisinin saptanmasıdır. Bu etkiyi belirlemek için kurulan model ise tarama yöntemidir. Tarama yöntemine ek olarak ilişkisel tarama yöntemi de bu araştırma kapsamında kullanılmıştır. Aynı zamanda katılımcıların demografik durumları açısından her değişken ayrıca ele alınmıştır. Araştırmanın örneklemi oluşturulurken kartopu örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubu 52 kamu kurumu çalışanından oluşmaktadır. Damgalama ve işe yabancılaşma değişkenlerinin anlaşılması açısından betimleyici ve fark analizleri yapılmıştır. Damgalama tutumunun işe yabancılaşma durumuna olan etkisi, basit regresyon analizi kullanılarak test edilmiştir. Analiz sonucunda iki değişken arasında pozitif istatistiksel düzeyde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular göstermektedir ki damgalama tutumu, işe yabancılaşmayı istatistiksel olarak anlamlı şekilde yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Damgalama, İşe Yabancılaşma, Kamu Kurumu

Evaluation of Stigma in the Workplace in Terms of Work Alienation: An Example of a Public Institution

Öz

Stigma is a type of behavior that degrades people to a faulty and belittled level and deeply discredits them. When this type of behavior is seen in the workplace, it can lead to a decrease in productivity. The concept of work alienation refers to the decrease in the interest of the employees, their colleagues and their environment, as a result of the inability of the employees to fully use their capacities. Stigma and work alienation attitudes and behaviors among employees can negatively affect workplace performance. In this context, the aim of the study is to examine the attitudes of employees of a public institution towards stigmatization and work alienation and to determine the effect of stigmatization behavior on work alienation. The model established to determine this effect is the survey method. In addition to the survey method, the relational survey method was also used in this study. At the same time, each variable was discussed separately in terms of the demographic status of the participants. Snowball sampling method was used while forming the sample of the research. The working group consists of 52 public institution employees. Descriptive and difference analyzes were conducted to understand the variables of stigma and work alienation. The effect of stigma on work alienation was tested using simple regression analysis. As a result of the analysis, a positive statistically significant relationship was found between the two variables. The findings show that the stigmatization attitude predicts work alienation statistically significantly.

Anahtar Kelimeler

Stigmatization, Work Alienation, Public Institution

Kaynakça

• BLAUNER, R., ‘‘Alienation and Freedom: The Factory Worker and His İndustry’’, University of Chicago Press, Chicago, 1964.
• BOZ, Salih Erkut, ‘‘İşletmelerde Mobbing (Psikolojik Şiddet) Faktörünün Verimlilik Üzerine Etkileri Ve Basın İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama’’, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi, 2009.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., ‘‘Veri Analizi El Kitabı’’, Pegem, Ankara, 2004.
• COMNİNEL, G. C., ‘‘Alienation and Emancipation in the Work of Karl Marx’’. Palgrave Macmillan, 2019.
• CORLETT, J., ‘‘Alienation İn Capitalist Society’’, Journal of Business Ethic, C.7, Sa. 9, 1988, s. 699- 702.
• ERBEN, G. S., ‘‘Effects of Perceived Employment Opportunuties, Peer Support, Exhaustıon and Work Alienation on the Relationship Between Perceived Job Characteristics and Work Attitudes: A Comparative Study Between Lean and Traditional Production Contexts’’, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• FİNZEN, A., ‘‘Stigma and Stigmatization Within and Beyond Psychiatry’’. Edt. W. Gaebel, W. Rössler, ve N. Sartorius, The Stigma of Mental Illness - End of the Story?, Springer International Publishing, Switzerland, 2017, s. 29-42. FOX, A., ‘‘Beyond Contract’’, Faber and Faber, London, 1974.
• GOFFMAN, E., ‘‘Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity’’, Simon & Schuster, New York, 1963.
• GÜLOĞLU, F C., ‘‘İşyerinde Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Olgusunun Verimlilik Üzerine Etkisi’’, Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• HEREK, G. M., (2009). ‘‘Sexual Prejudice’’. Edt. T. Nelson, Handbook of Prejudice Stereotyping, and Discrimination, Psychology Press, New York, 2009, s. 441-467.
• HİRSCHFELD, R., FEİLD, H., ‘‘Work Centrality and Work Alienation: Distinct Aspects of A General Commitment to Work’’, Journal of Organizational Behavior, 2000, s. 789-800.
• HYMAN, R., ‘‘Industrial Relations: A Marxist Introduction’’. Macmillan, London, 1975.
• ILİFFE, S., MANTHORPE, J., ‘‘Job Dissatisfaction ‘burnout’ and Alienation of Labour: Undercurrents in England’s NHS’’, Journal of the Royal Society of Medicine, C. 112, Sa. 9, 2019, s. 370- 377.
• KARASAR, N., ‘‘Bilimsel Araştırma Teknikleri’’. Nobel Yayınları, Ankara 2009.
• KRUPCHANKA, D., THORNİCROFT, G., ‘‘Discrimination and Stigma’’, Edt. E. W. Gaebel, W. Rössler, N. Sartorius, The Stigma of Mental Illness - End of the Story?, Springer International Publishing, Switzerland, 2017, s. 123-140.
• LİNK, B. G., PHELAN, J. C., ‘‘Conceptualizing Stigma’’, Annual Review of Sociology, 2001, s. 363–385.
• MARX, K., ‘‘Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi (Cilt I)’’,Çevirmen M. Satlıgan, Yordam Kitap, İstanbul, 2010.
• MARX, K., ENGELS, F., ‘‘Karl Marx and Frederick Engels: Selected Works’’, Lawrence and Wishart, London, 1968.
• MOTTAZ, C. J., ‘‘Some Determinants Of Work Alienation. Sociological Quarterly’’, C. 22, Sa.4, 1981, s. 515-529.
• O’DONOHUE, W., NELSON, L., ‘‘Alienation and Managing Human Resources’’, International Journal of Organisational Analysis, C. 22, Sa. 3, 2014, s. 301-316.
• RAJAEEPOUR, S., ARBABİSARJOU, A., ZİVARİRAHMAN, M., SHOKOUHİ, S., ‘‘Relationship between Organizational Structure and Organizational Alienation’’, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, C.3, Sa.12, 2012, s. 188-196.
• SAYÜ, P., ‘‘The Relationship Between Organizational Justice And Work Alienation’’,Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• SEÇER, H Ş., ‘‘Çalışma Yaşamında Duygular Ve Duygusal Emek: Sosyoloji, Psikoloji Ve Örgüt Teorisi Açısından Bir Değerlendirmesi’’, Journal of Social Policy Conferences, 2005, s. 813-834.
• SHEEHAN, L., NİEWEGLOWSKİ, K., CORRİGAN, P. W. (2017). ‘‘Structures and Types of Stigma’’, Edt. E. W. Gaebel, W. Rössler, N. Sartorius, The Stigma of Mental Illness - End of the Story?, Springer International Publishing, Switzerland, 2017, s. 43-66.
• STUART, H., ‘‘Stigma and Work’’. HealthcarePapers, C.5, Sa.2, 2004, s. 100-111.
• ŞİMŞEK, M., ÇELİK, A., AKGEMCİ, T., FETTAHLIOĞLU, T., ‘‘Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi Araştırması’’, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, s. 569-585.
• TABACHNİCK, B. G., FİDELL, L. S., ‘‘Using Multivariate Statistics’’, 6. Basım, Allyn and Bacon, Boston, 2013.
• YAMAN, E., GÜNGÖR H., ‘‘Damgalama (Stigma) Ölçeği’nin Geliştirilmesi, Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması’’, Değerler Eğitimi Dergisi, C. 11 Sa. 25, 2013, s. 251-27.
• WENDLİNG, A. E., ‘‘Karl Marx on Technology and Alienation’’, Palgrave Macmillan, 2009.