Imamate-Caliphate Debates In Imam Ash’arı’s Maqalat

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 53 - 77, 29.06.2023

Süheybe Rahme Yıldırım

Öz

The first controversy that arose after the death of the Prophet (saas) was the issue of imamate. The importance of the debate is based on the fact that it has been constantly discussed in the historical period and has caused the most separation in the Islamic world. These debates have been in many sources since the early period. Imam Ash'ari's Makâlatü'l-İslâmiyyîn ve'htilâfi'l-musallîn is one of the earliest Islamic sources and one of the most important ones that provide comprehensive information on this subject. Dealing with the issues in two styles, Ash'ari gives general information about the sects in the first part, and then in the second part he collects the disputes under headings, expresses the exceptions and different views. As he himself stated at the beginning of the work, Eş'arî conveyed the views in this work without making a choice between them. In this respect, we learn his thoughts from his other works and from his followers, especially Ibn Fûrek in the following period. The aim of the article is to determine the general thoughts of Ash'ari about the Imamate as well as to reveal the issues by using additional sources under the headings.

Anahtar Kelimeler

Ash'ari, İmamate, Calpihate, Maqalat, Sects

İmam Eş‘arî’nin Makâlât’ı Çerçevesinde İmâmet-Hilâfet Tartışmaları

Öz

Hz. Peygamber’in (sav) vefatı ardından ilk ortaya çıkan ihtilaf imâmet meselesi olmuştur. Tartışmanın önemi tarihi serüven içinde sürekli tartışılagelmiş ve İslam âlemi içinde en çok ayrılığa sebebiyet vermiş olmasına dayanmaktadır. Bu tartışmalar erken dönemden itibaren birçok kaynakta yer etmiştir. İmam Eş‘arî’nin Makâlatü’l-İslâmiyyîn ve’htilâfi’l-musallîn eseri bu konuda kapsamlı bilgi veren erken dönem İslam kaynaklarından biri ve en önemlilerindendir. Konuları iki tarzda ele alan Eş’arî ilk bölümde fırkalar hakkında genel bilgiler verdikten sonra ikinci bölümde ihtilafları başlıklar altında toplar, istisnâları ve farklı görüşleri dile getirir. Eserin başında kendisinin de ifade ettiği gibi Eş‘arî bu eserinde görüşleri aralarında bir tercih yapmaksızın nakletmiştir. Bu açıdan onun düşüncelerini diğer eserlerinden ve sonraki dönemde başta İbn Fûrek olmak üzere onun takipçilerinden öğrenmekteyiz. Makalede amaç Eş‘arî’nin imâmet hakkındaki genel düşüncelerinin tespit etmenin yanı sıra başlıklar altında ek kaynaklardan yararlanılarak meseleleri açığa çıkarmaktır.

Anahtar Kelimeler

Eş'arî, İmamet, Hilâfet, Makâlât, Fırak

Kaynakça

• Aydınlı, Osman. “Mu‘tezilî Siyaset Düşüncesinde Değişim Süreci: Kadı Abdülcebbar’ın İmamet Anlayışı”. Dilbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/1 (2005), 113-146.