IDENTIFICATION AND ANALYSIS OF THE VIEWS ATTRIBU-TED TO IMAM MALIK IN THE SECTION OF MU'AMALAT (TRANSACTIONS) OF AL-HIDAYA

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 11 - 24, 30.06.2024

Esra Yağmur

Öz

Ali bin Ebi Bekr al-Marghinani, one of the scholars of Mawarannahr, made significant contri-butions to the Hanafi school of thought during his time, emerging as one of the leading scho-lars of his era. Among his numerous Works in Hanafi literature, the most renowned is undoub-tedly "al-Hidayah." This text has been used as a textbook in Hanafi madrasas for centuries. Even today, it continues to hold significant importance in Islamic scholarship and is taught as a textbook for Hanafi jurisprudence at Al-Azhar University, which holds a prominent place in the Islamic world. Written in the context of comparative jurisprudence, "al-Hidayah" is a compilation of legal issues drawn from Kuduri's "al-Muhtasar" and Muhammad bin Hasan al-Shaybani's "al-Jami' al-Saghir." Ali bin Ebi Bekr al-Marghinani incorporated the opinions of scholars from other legal schools into his work, with the Shafi'i school being the most promi-nently referenced, although he occasionally refers to the Maliki school as well. In the section concerning transactions (mu'amalat), he references fifty-one legal issues, of which thirty-nine are accurate, but twelve contain erroneous references. Efforts have been made to identify and rectify these erroneous references by consulting Maliki legal sources.

Anahtar Kelimeler

fıqh, transactions, İmam Malik, Merginani, el-Hidaye

EL-HİDÂYE’NİN MUAMELAT BÖLÜMÜNDE İMÂM MÂLİK’E NİSBET EDİLEN GÖRÜŞLERİNİN TESPİTİ VE TAHLİLİ

Öz

Maveraünnehir âlimlerinden olan ve yaşadığı dönemin önde gelen ilim adamları arasına girme-yi başaran Ali bin Ebi Bekr el-Merğînânî Hanefi mezhebine ilmi olarak büyük katkılar sağlamış ve bu bağlamda mezhep literatüründe önemli eserler vermiştir. Ancak bu eserler içinde en çok ün kazanan şüphesiz ki el- Hîdâye’dir. Nitekim bu eser asırlar boyu medreselerin Hânefi eko-lüne bağlı olanlarında ders kitabı olarak okutulmuştur. Günümüzde hala önemini ciddi anlam-da korumakla beraber İslam dünyasında önemli bir yere sahip olan el-Ezher üniversitesinin Hânefi bölümünde mezhep fıkhı ders kitabı olarak okutulmaktadır. Bu eser mukayeseli fıkıh kitabı bağlamınsa yazılmıştır. Kudûrî’nin el-Muhtasar ile Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî’nin el-Câmiʿu’s-sağîr adlı eserlerindeki meseleleri bir araya getirerek yazmıştır. Her bir konuya diğer mezhep alimlerinin görüşlerini de yer vermeye çalışmıştır. Şafii mezhebi en çok görüşlerine yer verilen mezhep olmakla beraber zaman zaman maliki mezhebine de atıfta bu-lunmuştur. Muamelat bölümde elli bir meseleye atıfta bulunmakla beraber bunların otuz doku-zu doğru ancak on ikisi hatalı atıf olmuştur. Hatalı atıf yapılan meselelerin Mâlîki mezhep kay-naklarından tespiti ve tahkiki yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

fıkıh, muamelat, İmâm Mâlîk, Merğînânî, el-Hîdâye

Kaynakça

• Abdulvehhab, Ebû Muhammed Abdulvehhab b. Ali b. Nasr el-Seʿlebî. el-Telkîn fî el-Fıkh el-Mâlikî. thk. Ebû Uveysi Muhammed Ebû Hubze el-Hasanî el-Tatvânî. 1 cilt. b.y. Beyrut: Dârul’ Kutub el-İlmîye, 1425/2004.
• Aslan, Mahsum. Mecelledeki Külli Kaideler ve Fıkıhtaki Örnekleri. Ankara: İlâhiyat Yayınları 2023.
• Aslan, Mahsum. Şâfiîler’de Mezhep İçi İhtilaf Heytemî ve Remlî Örneği. İstanbul: Nizamiye Akademi Yayınları 2022.
• Berâzeiʿ, Ebû Said b. et-Tehzîb fî İhtisâri’l-Müdevvene. thk. Muhammed el-Emîn Veled Muhammed Sâlim bin el-Şeyh. 1 cilt. Dubai: Dâru’l-Buhûs Li’Dirâsâti’l-İslâmiyye ve İhyâi’t el-Turâs, 1423/2002.
• Buhârî, Ebû Abdîllah Muhammed, el-Câmiu’s-Sahîh. thk. Muhammed Zehîr b. Nâsiri’l-Nâsır. Daru Tûku’n-Necât, “Namaz” 6329/8:72, 1422/2001.
• Dusûkî, Muhammed b. Ahmet. Haşiyetü’l-Dusûkî alâ eş-Şerhü’l-Kebîr. 1 cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, ts.
• Hattâb, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Abdirrahmân. Mevâhibu’l-Celîl fi Şerhi Muhtasari Halîl. 1 cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1413/1992.
• İbn Abdilberr, Ebû Amr Yusuf bin Abdullah b. Muhammed b. Âsım en-Nemrî el-Kurtubî. el-Kâfî Fî Fıkh Ehli el-Medîne. thk. Muhammed Muhammed Ehîd Velid Mâdik el- Morîtânî. 1 cilt. Riyad: Mektebetül’Riyâd el-Hadîs, 1400/1980.
• İbn Rüşd, Ebû el-Velîd Muhammed bin Ahmet el-Kurtubî. el-Mukeddimât el-Mumehhidât. 2 cilt. Beyrut: Dârul’Ğarb el-İslamî, 1408/1988.
• İbn Rüşd, el-Beyân ve et-Tahsîl. thk. Muhammed Hacî ve Diğerleri, 1 cilt Beyrut: Dârul’Ğarb el-İslamî, 1408/1988.
• İbn Rüşdi’l-Hefîd, İbni. Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesid. 1 cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1425/2004.
• Kallek, Cengiz. “el-Hidaye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 17:182-183. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed bin İdrîs bin Abdirrahmân el-Mısr. ez-Zahîre. Thk. Muhammed Ebu
• Hubza. 1 cilt. Beyrut: Dârul-Garb el-İslamî, 1415/1994.
• Kayrevânî, Ebû Muhammed Abdullah bin Ebî Zeyd. er-Risâle Li’l-Keyrevânî. 1 cilt. b.y.: Darul’ Fikr, ts.
• Kayrevânî, Ebû Muhammed Abdullah bin Ebî Zeyd. en-Nevâdir ve ez-Ziyâdât Alâ Mâ Fî’l-Müdevvene Min Ğayriha Mine’l-Ümmehat. 1 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslamî, 1420/1999.
• Koca, Ferhat. “Merğînânî”, Tütkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 29:471-473. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Mergînanî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergânî, el-Hidâye fî Şerhi Bidâyetî’l-Mübtedî. thk. Talâl Yûsuf. 1 cilt. Beyrut: Dâru’l-İhyâi et-Turâs el-Arabî, ts.
• Mevvâk, Muhammed bin Yusuf. et-Tâc ve el-İklîl Li Muhtasari Halîl. 2 cilt. Dâru’l-b.y.: Kutubi’l-İlmiye, 1994.
• Nesâî, Ebû Abdirrâhman Ahmed. es-Sünen. thk. Abdulfettah Ebû Ğudde. Haleb: Mektebetü’l-Metbûâtu’l-İslâmîye, 1699/3:235, 1986.
• Sahnûn, Ebû Saîd Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb et-Tenûhî. el-Müdevvene. 1 cilt. b.y.: Dâru’l-Kutubi’l-İlmîye, 1994. Tirmizî, Ebû İsa Muhammed es-Sülemî. Sünenü’t-Tirmizî. Thk. Ahmed Muhammed Şakir. Mısır: Şirketü Mektebetü ve Matbaaʿ Mustafa el-Bâbî’el-Haleb, ‘Cünüb ve Hayız’ 131/1:236, 1975.