Ukrayna’dan Avrupa'ya Kitlesel Göç Hareketlerinde AB’nin Sığınma Politikalarının İnsan Hakları Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 77 - 104, 15.12.2023

Rukiye Gülerce , Mahmure Nur Bayram

Öz

Suriye iç savaşı sonrasında yaşanan göç hareketlerinin ardından tüm dünyayı ve özellikle Avrupa ülkelerini derinden etkileyen Ukrayna Rusya savaşı birçok insanın yerinden edilmesine sebep olmuştur. 2022 yılında Ukrayna menşeli yaşanan yoğun göç hareketliliği, Türkiye tarafından alışılageldik bir durum ve karşılanması zor olmayan bir mesele olsa da Avrupa ülkeleri için aynı durum söz konusu değildir. Öyleki Avrupa kıtası ülkeleri daha önce benzer sebeplerle sığınmacı akını ve düzensiz göçlere karşı uyguladığı politikadan farklı bir tutum sergilemiştir. Bu durum temel insan hakları belgelerini kabul eden ve önemini ekonomik, siyasal, sosyal her alanda çokça vurgulayan Avrupa ülkelerinin uygulamaları ile tezatlık göstermektedir. Bu çalışmada Avrupa Birliği’nin ve genel olarak Avrupa ülkelerinin Ukrayna zorunlu göçüne yaklaşımı incelenecek ve Avrupa ülkelerinin sığınmacılara karşı tutumu insan hakları bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ukrayna, Geçici Koruma, Avrupa Birliği, İnsan Hakları, Ukraine, Temporary Protection, European Union, Human Rights

Evaluation of EU's Asylum Policies in the Context of Human Rights in Mass Migration Movements from Ukraine to Europe

Öz

After the migration movements after the Syrian civil war, the Ukraine-Russia war, which deeply affected the whole world and especially European countries, caused many people to be displaced. Although the intense migration movement originating from Ukraine in 2022 is a usual situation for Turkey and an issue that is not difficult to meet, the same is not the case for European countries. So much so that the European continent countries have shown a different attitude from the policy they have applied against the influx of refugees and irregular migration for similar reasons. This situation contrasts with the practices of European countries, which accept basic human rights documents and emphasize their importance in every economic, political and social field. In this study, the approach of the European Union and European countries in general to the forced migration of Ukraine will be examined and the attitudes of European countries towards asylum seekers will be evaluated in the context of human rights.

Anahtar Kelimeler

Ukraine, Temporary Protection, European Union, Human Rights

Kaynakça

• Adıgüzel,Y. (2022). “Ukrayna Savaşı ve Göç”. Sakarya Üniversitesi. https://haber.sakarya.edu.tr/ukrayna-savasi-ve-goc-h103130.html. Erişim Tarihi: 28.10.2022.
• Akdoğan, M. (2018). Avrupa Birliği’nin Sınırlarına Dayanan Mülteci Krizi ve Yönetimi. Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi, 1(1), 48-75.Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/uid/issue/40268/ 480324.
• Anadolu Ajansı. 2015. “Sığınmacı Krizi Dublin Sözleşmesi'ni Askıya Aldırdı.” Erişim Tarihi: 28.10.2022. http://aa.com.tr/tr/dunya/ siginmaci- krizi- dublin-sozlesmesini-kiya-aldirdi/12842.
• Artıgerçek. (2022). “Ukrayna Savaşı’nın ırkçılık kurbanları: Afrikalı ve Asyalı öğrenciler”, https://artigercek.com/dunya/ukrayna-savasi-nin-irkcilik- kurbanlari-afrikali-ve-asyali-ogrenciler-205937h. Erişim Tarihi: 05.11.2022.
• Battjes, H. (2006). European Asylum Law and International Law. Leiden (NL): Martinus Nijhoff Publishers. [Elektronik kitap]
• Başcıllar, M. , Karataş, M. & Pak Güre, M. D. (2022). Rusya-Ukrayna Savaşı, Zorunlu Göç ve İnsani Koridorlar: Sosyal Hizmet Bağlamında Bir Değerlendirme . Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11 (2), 794-805. DOI: 10.37989/gumussagbil. 1095252.
• Bayoumi, M. (2022) “They are ‘civilised’ and ‘look like us’: The Racist Coverage of Ukraine” The Guardian,https://www.theguardian.com/commentisfree/2022/mar/02/civilised-european-look-like-us-racist-coverage-ukraine, Erişim Tarihi:22.10.2022.
• Bayraklı, E. ve Keskin, K. (2017) "Avrupa’nın Mülteci Krizi". Akademik İncelemeler Dergisi 12/2:115-136. https://doi.org/10.17550/ akademikincele- meler. 342428.
• Belgenet. (2022). İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin Türkçe tam metni için, http://www.belgenet.com/arsiv/sozlesme/iheb.html. Erişim Tarihi:28.10.2022.
• BBC. (2022). “Ukraynalı Mülteciler Hangi Ülkelere Gidiyor?” https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60647291. Erişim Tarihi: 29.10.2022.
• Bloomberg. (2022). “Ukraine Seeks to Declare Nationwide State of Emergency”.https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02- 23/ukraineseeks-to-declare-nationwide-state-of-emergency-kzzeqqe7. Erişim Tarihi: 21.10.2022.
• Birleşmiş Milletler. (2022a). “More Than Half A Million Have Fled Ukraine, UN Refugee Agency Reports”. Erişim adresi: https://news.un.org/en/story/ 2022/02/1112872. Erişim Tarihi: 21.10.2022.
• Birleşmiş Milletler. (2022b). “Security Council Fails to Adopt Draft Resolution on Ending Ukraine Crisis, as Russian Federation Wields Veto”. https://www.un.org/press/en/2022/sc14808.doc.htm. Erişim Tarihi: 26.02.2022.
• Birleşmiş Milletler. (2022c). Dünyada en fazla mülteci barındıran ülke,Türkiye. https://www.birgun.net/haber/bm-raporu-dunyada-en-fazla-multeci-barindiran- ulke-turkiye-392090. Erişim Tarihi: 28.10.2022.
• BMMYK, “Guidelines on Temporary Protection or Stay Arrangements”,2014, https://www.refworld.org/docid/52fba2404.html; 4.4.2013 tarih ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, RG 28615- 11.4.2013, mad. 91 ve 22.10.2014 tarih ve 29153 sayılı RG’de yayınlanarak yürürlüğe giren 13.10.2014 tarih ve 2014/6883 sayılı Geçici Koruma Yönetmeliği.
• Bozkurt, K. (2022). Göç Hukuku, İstanbul, Legal Yayıncılık.
• Burds, J. (2008). Ethnic Conflict and Minority Refugee Flight from Post-Soviet Ukraine, 1991– 2001. The International Journal of Human Rights, 12(5), 689-723.
• Ciğer, M. İ. (2016). Uluslararası Hukuka Uygun Geçici Koruma Rejiminin Unsurları Üzerine . Göç Araştırmaları Dergisi , (3) , 62-92 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gad/issue/43300/526457
• Council of the European Union. (10.11.1997). Treaty of Amsterdam Amending the Treaty on European Union, The Treaties Establishing the European
• Communities and Related Acts, http://www.refworld.org/docid/ 51c009ec4.html. Erişim Tarihi: 13.11.2022.
• DW. (2022). “Russia Launches Massive Invasion of Ukraine as It Happened”. https://www.dw.com/en/russialaunches-massive-invasion-of-ukraine-as-it- happened. Erişim Tarihi: 21.10.2022.
• Eren, E. (2021). Mülteci Hukukunda Geçici Koruma. Seçkin. 65.
• Ersoy, Ö. (2003), “AB’nin Göç ve İltica Politikasındaki Yeni Aracı ‘EURODAC’”, Çağın Polisi Dergisi, 2 (22).
• European Commission. (2017c) “Country responsible for asylum application (Dublin)”, https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/ policies/asylum/examination-of-applicants_en, Erişim Tarihi: 29.10.2022.
• European Commission. (2018). FACTSHEET: The reform of the Dublin System, https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/common-european-asylum-system/country-responsible-asylum-application- dublin-regulation_en. Erişim Tarihi: 13.11.2022.
• European Commission. (2019c). https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/ migration-and-asylum/common- european-asylum-system/country-responsible-asylum-application-dublin- regulationen. Erişim Tarihi: 10.11.2022.
• European Commission. (2022). “Migration and Home Affairs”, https://home- affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/common-european-asylum- system/temporary-protection_en, Erişim Tarihi: 06.11.2022.
• European Union. (17.12.2007). Treaty of Lisbon Amending the Treaty on European Union and the Treaty Establishing the European Community, 2007/C 306/01, http://www.refworld.org/docid/476258d32.html. Erişim Tarihi:13.11.2022.
• Firstpost. (2022). “Kyiv, Kharkiv, Kherson, Berdyansk, Mariupol: The Significance of the 5 Ukrainian Cities that Russia is Gunning for”. https://www.firstpost.com/world/kyiv-kharkiv-khersonberdyansk-mariupol-the-significance-of-the-5-ukrainian-citiesthat-russia-is-gunning-for. Erişim Tarihi: 21.10.2022.
• Forbes. (2022). “Russia Authorizes Putin’s Request for Military Deployment Outside Russia”. https://www.forbes.com/sites/dereksaul/2022/02/22/ russiaauthorizes-putins-request-for-military-deployment-outsiderussia/?sh= 1abeceaa47fa, Erişim Tarihi: 21.10.2022.
• Gil, S. (2015). The discretion of states in the Dublin III system for determining responsibility for examining applications for asylum: What remains of sovereignty and humanitarian clauses after the interpretations of the ECTHR and the CJEU, Vol. 27 (3), (433), 436.
• Gülerce, H. ve Bozkurt, V. (2022). Globalization and Forced Migration: The Case of Turkey. İçinde M. Bimay ve Ş.Şimşek, Şahin (Ed). Ekonomik, Sosyal, Siyasal ve Kültürel Boyutlarıyla “GÖÇLERİN GELECEĞİ” Uluslararası Sempozyum. (s. 198-210). Nobel.
• Gülmez, M. (2009) İnsan Hakları ve Avrupa Birliği Hukukunda Ayrımcılığın Kaldırılması ve Türkiye, “AB’ye Sosyal Uyum” Dizisi, Ankara: Belediye-İş Yayını.
• Hopyar, Z. (2016). Avrupa’nın Mülteci Politikası . Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi , 2 (3) , 59-67 . DOI: 10.25272/j.2149-8539.2016.2.3.06.
• Kanat, S. ve Zenginoğlu, S. (2017).Avrupa Birliği'nin Suriyeli Mültecilere Yönelik Yaklaşım ve Politikaları,Route Educational and Social Science Journal,4(3),ss. 20-32.,Doi:10.17121/ressjournal.684.
• Karaman, N. (2022). Türkiye’deki Suriyeli Mültecilerin Irksallaştırılma Deneyimleri ve Baş Etme Stratejileri. İçtimaiyat Sosyal Bilimler Dergisi, Göç ve Mültecilik Özel Sayısı, ss. 269- 285
• Kimlerin aile üyesi sayılacağına ilişkin Bkz 2001/55 sayılı Geçici Koruma Direktifi , mad. 15.
• Klokiw, A. (2019). A fifth Wave of Contemporary Comparative Study of Ukrainian Immigration to the United States, 1870-2019. Texas Law Review, 4. 26 Ekim 2022 tarihinde Erişim adresi: https://texaslawreview.org/a-fifth-wave- a-contemporary-comparative-study-of-ukrainianimmigration-to-the-united- states-1870-2019.
• Liboreiro, J. ve Pitchers, C. (2022) “EU Countries Agree to Host Ukranian Refugees Under the Exceptional Protection Scheme” https://www.euronews.com/my-europe/2022/03/03/eu-countries-agree-to- trigger-a-never-used-law-to-host-ukrainian-refugees.
• Maastricht Antlaşması, https://www.europarl.europa.eu/about-parliament/ files /in-the-past/ep-and-treaties/maastricht-treaty/en-resolution-on-the-results-of-the-intergovernmental-conference-19920407.pdf, Erişim Tarihi: 13.11.2022.
• Memişoğlu, F. ve Yiğit, C. (2019) “Uluslararası Göç ve Kalkınma: Teori ve Güncel Meseleler”, Yıldız Social Science Review. Cilt 5, Sayı 1, 39-62.
• New York Times. (2022). “For Ukraine’s Refugees, Europe Opens Doors That Were Shut to Others”. https://www.nytimes.com/2022/02/26 /us/ politics/ukraineeurope-refugees. Erişim Tarihi: 27.10.2022.
• NPR. (2022). “Why Luhansk and Donetsk Are Key to Understanding the Latest Escalation in Ukraine”. https://www.npr.org/2022/02/22/ 1082345068/why-luhanskand-donetsk-are-key-to-understanding-the-latest-escalation-inukrain. Erişim Tarihi: 21.10.2022.
• OHCHR. (2022). “Ukraine: Civilian Casualty Update”. https://www.ohchr.org/en/pressreleases/2022/03/ukraine-civilian-casualty-update. Erişim Tarihi: 20.10.2022
• Riegerd, B. (2022) “The European Union Prepares for Millions of Refugees from Ukrania”, (Deutsche Welle) https://www.dw.com/en/the-european-union-prepares-for-millions-of-refugees-from-ukraine/a-60939993.Erişim Tarihi:28.10. 2022.
• Sacchi, C. (2022). “Protection of Perinatal Mental Health During the War in Ukraine”. The Lancet Regional Health Europe, 1-2.
• Sağlam, F. (2019). İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde Tüm Hak ve Özgürlüklere Yönelik Kurallar Üzerine Bir Deneme . Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 25 (2), 1236-1252 . DOI: 10.33433/maruhad.665522
• Sirkeci, İ. ve Teke Lloyd, A. (2022). Ukrayna'dan Toplu Göç Dalgasının Göç- Çtıaşma Modeli Açısından Değerlendirilmesi. 9(2),265-280, Doı: https://doi.org/10.33182/gd.v9i2.828.
• Sirkeci, İ., Utku, D.E. ve Yüceşahin, M. M. (2019). Göç çatışma modelinin katılım, kalkınma ve kitle açıkları üzerinden bir değerlendirmesi. Journal of Economy Culture and Society, 59, 157-184.
• Süleymanlı, E. (2022).“AB’nin Göç Politikası Irksallaştırılmış Hiyerarşiye Dayanıyor”. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/ ayrimcilik/abnin-goc-politikasi-irksallastirilmis-hiyerarsiye-dayaniyor/ 1815135. Erişim Tarihi: 28.10.2022.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. http://www.mfa.gov.tr/avrupa-konseyi.tr.mfa (12.03.2023).
• Tepealtı, F. (2020). Avrupa Birliği’nin Göç Politikaları ve Türkiye, Pegem Akademi, Ankara.
• UNFPA. (2022). “Ukraine: Conflict Compounds the Vulnerabilities of Women and Girls as Humanitarian Needs Spiral”. https://www.unfpa.org/ ukraine-war. Erişim Tarihi: 23.10.2022.
• UNHCR. (2022). https://www.unhcr.org/neu/78225-news-comment-without- international-solidarity-ukraines-displacement-crisis-could-turn-into- catastrophe.html. Erişim Tarihi: 31.10.2022.
• UNHCR. (2022). https://data.unhcr.org/en/situations/ukraine. Erişim Tarihi: 28.10.2022.
• UNHCR. (2022). “Ukraine Refugee Situation”. https://data2.unhcr.org/en/ situations/ukraine Erişim Tarihi: 22.10.2022.
• Vishnevsky, A. (2003). Post-Soviet Ethnic Migration: The Return of Diasporas?. Münz, R. Ve Ohliger, R. (Der.). Diasporas and Ethnic Migrants: German, Israel, and Post-Soviet Successor States in Comparative Perspective içinde. Londra: Taylor & Francis Ltd.
• Yücel, E. (2016). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa Birliği Direktiflerinde Ayrımcılık Yasağı Hukuku. Adam Academy Journal of Social Sciences , 6 (1) , 59-84 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/ en/pub/adamakademi/issue/24945/263359.