Gastronomik Bir Değer Olarak Coğrafi İşaretli Ürünlerin Değerlendirilmesi: Yozgat İli Örneği

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 14 - 29, 25.03.2025

Sibel Özdemir

https://doi.org/10.32958/gastoria.1543185

Öz

Coğrafi işaretler 'yerellik dünya ile buluşuyor' sloganıyla otantik ve yerel ürünleri korumak ve gelecek nesillere aktarmak için alınan yasal önlemlerdir. Coğrafi işaretli ürünler bulundukları bölgenin tanıtımında anahtar role sahip ürünlerdir. Gastronomi turizm ise genellikle belirli bir destinasyona seyahat eden ziyaretçilere sunulan yerel kökenli yiyecek ve içeceklerin kültürel ve turistik değerini ifade etmektedir
Coğrafi işaret ve gastronomi turizmi kavramlarının günümüzde daha popüler hale gelmesiyle bireyler seyahat ettikleri bölgelerde sadece tarihi ve kültürel değerlere değil aynı zamanda yerel yiyecek ve içeceklere de ilgi duymaya başlamıştır. Bu durum bir destinasyon için belirli bir coğrafi işaretle tescil edilmiş ürünlerin o destinasyonun tanıtımında ve imajının güçlendirilmesinde önemli bir rol oynamasını sağlamaktadır. Ayrıca bu ürünler destinasyondaki turist hareketliliğini artırmakta ve ekonomik kazanımlar sağlamaktadır.
Bu çalışmanın amacı Yozgat'ın coğrafi işaretli ürünlerini gastronomi turizmi açısından değerlendirmek ve mevcut turist arzına entegre edilmesi için önerilerde bulunmaktır. Bu kapsamda literatür taraması yapılmış ve coğrafi işaretli ürünlerin gastronomi turizmi açısından önemi ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışma sonucunda Yozgat'ta gastronomi turizmi alanında hareketlilik kazanılması veya başlatılması için Yozgat'ta turizm alanında çalışan ilgili kurum, kuruluş ve karar vericilere bazı öneriler sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Coğrafi işaret, Gastronomik ürün, Yozgat

Evaluation of Geographical Indication Products as Gastronomic Assets: A Case Study of Yozgat Province

Öz

Geographical indications are legal measures taken to protect authentic and local products and transfer them to future generations with the slogan ‘locality meets the world’. Geographically labelled products have a key role in the promotion of the region where they are located. Gastronomy tourism refers to the cultural and touristic value of food and beverages of local origin, which are generally offered to visitors travelling to a particular destination.
As the concepts of geographical indication and gastronomy tourism have become more popular today, individuals have started to be interested not only in historical and cultural values but also in local food and beverages in the regions they travel to. This situation enables the products registered with a specific geographical indication for a destination to play an important role in promoting and strengthening the image of that destination. In addition, these products increase tourist mobility in the destination and provide economic gains.
The aim of this study is to evaluate the geographically marked products of Yozgat in terms of gastronomy tourism and to make suggestions for integrating them into the existing tourist supply. In this context, a literature review was conducted and the importance of geographically marked products in terms of gastronomy tourism was tried to be revealed. As a result of the study, some suggestions were presented to the relevant institutions, organisations and decision makers working in the field of tourism in Yozgat in order to gain or initiate mobility in the field of gastronomy tourism in Yozgat.

Anahtar Kelimeler

Geographical indication, Gastronomic product, Yozgat

Kaynakça

• Apak, Ö. C., & Gürbüz, A. (2018). Turistlerin yöresel gıda ürünlerine ilgi düzeyleri. Journal of Tourism Gastronomy Studies, https://jotags.net/index.php/jotags/article/view/401/679
• Arfini, F., Albisu, L. M., & Gioconi, C. (2011). Current situation and potential development of geographical indications in Europe. In E. Barham & B. Sylvander (Eds.), Labels of origin for food: Local development, global recognition (Chapter 4, pp. 29-47). CABI.
• Ballı, E. (2016). Gastronomi turizmi açısından Adana sokak lezzetleri. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 4(Special Issue 1), 3-17
• Barham, E. (2003). Translating terroir: The global challenge of French AOC labeling. Journal of Rural Studies, 19(1), 127-138.
• Başaran, D. (2016). Kırsal kalkınmada coğrafi işaretlerin etkisi: Gaziantep ve Siirt illeri örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya
• Belletti, G., & Marescotti, A. (2011) Origin products, geographical indications and rural development. In Labels of Origin for Food: Local Development, Global Recognition; Barham, E., Sylvander, B., Eds.; CABI Publishing: Rugfest Wallingford, UK
• Bowen, S. (2010). Embedding local places in global spaces: Geographical indications as a territorial development strategy. Rural Sociology, 75(2), 209-243.
• Bowen, S., & Zapata, A. V. (2009). Geographical indications, terroir, and socioeconomic and ecological sustainability: The case of tequila. Journal of Rural Studies, 25(1), 108-119.
• Bucak, T. (2017). Yozgat İlinin Gastronomi Turizm Potansiyeli. II. Uluslararası Bozok Sempozyumu, 4 - 06 Mayıs 2017, Cilt.3, ss.127, Yozgat
• Canbolat E., Akbaş Y. Z., & Keleş Y. (2017). Yozgat’ın coğrafi işaretli yemeklerinin gastronomi turizmi açısından değerlendirilmesi. II. Uluslararası Bozok Sempozyumu, 4 - 06 Mayıs 2017, Cilt.3, ss.70-83, Yozgat
• Cebeci, H., & Şen, M. A. (2020). Coğrafi işaret tescilli soğuk bir lezzet: Görele dondurması, Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 4(2), 197217.
• Çelik, S. (2018). Şırnak ilinin gastronomi turizm potansiyeli. International Journal of Contemporary Tourism Research, 2(2), 41-51.
• Çelik, M., Aksoy, M., & Durlu Özkaya, F. (2017) Bozok üniversitesi öğrencilerinin yozgat yemeklerini tanıma düzeyi. II. Uluslararası Bozok Sempozyumu Yozgat’ın Turizm Potansiyelleri ve Sorunları 04 - 06 Mayıs 2017, Yozgat
• Diker, O, Yıldırım H. M., & Sünnetçioğlu, S. (2017). Yozgat ilinin gastronomik kimliği ve ürün çeşitliliğinin incelenmesi. II. Uluslararası Bozok Sempozyumu Yozgat’ın Turizm Potansiyelleri ve Sorunları, 04 - 06 Mayıs 2017, Yozgat
• Durlu Özkaya, F., Sünnetçioğlu, S. & Can, A. (2013). Sürdürülebilir Gastronomi Turizmi Hareketliliğinde Coğrafi İşaretlemenin Önemi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 1(1), 13-30
• Gökovalı, U. (2007). Coğrafi işaretler ve ekonomik etkileri: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 141-160.
• Işkın, M., & Genç, K. (2020). Gastronomi turizmi açısından geleneksel ürün adı tescilinin önemi: Çakallı menemeni. Akademik Gastronomi Çalışmaları, Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları 42, 267-281
• Ilbery, B., & Kneafsey, M. (2000). Producer constructions of quality in regional speciality food production: A case study from south west England. Journal of Rural Studies, 16(2), 217-230.
• İlhan, R., & Mesci, M. (2018). Gastronomi turizmi çerçevesinde çerkez mutfağının incelenmesi. ÇOMÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 293-315
• Kan, M., Gülçubuk, B., & Küçükçongar, M. (2012). Coğrafi işaretlerin kırsal turizmde kullanılma olanakları. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(22), 93-101.
• Kervankıran, İ., & Kılıç, M. (2014). Yozgat İli’nde Jeotermal Kaynakların Kullanımı ve Turizm Açısından Önemi, Uluslararası Coğrafyacılar Derneği Kongresi, Muğla.
• Keskin, H. (2019). Coğrafi işaretli yöresel gıdaların turistik destinasyon pazarlamasına etkileri: Balıkesir ili örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Kivela, J., & Crotts, J. (2006). Tourism and gastronomy: gastronomy’s ınfluence on how tourists experience a destination. Journal of Hospitality &Tourism Research, 30:354-377.
• Köktürk, M. (2017). Her Yönüyle Yozgat, URL: http://www.muhsinkokturk.com/yozgatla-ilgili-yayinlar (Erişim Tarihi: 12.03.2023)
• Meral, Y. (2013). Kahramanmaraş Kent Merkezinde Coğrafi İşaretli Ürünlere İlişkin Tüketici Tercihleri: Gemlik Zeytini Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Meral, Y., & Şahin, A. (2013). Tüketicilerin coğrafi işaretli ürün algısı: Gemlik zeytini örneği. KSÜ Doğa Bilimler Dergisi, 16(4), 16-24.
• Mercan, Ş. O., & Üzülmez, M. (2014). Coğrafi İşaretlerin Bölgesel Turizm Gelişimindeki Önemi: Çanakkale İli Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2), 67-94.
• Mitchell, R. & Hall, C.M. (2003). Consuming tourists: food tourism consumer behaviour. In Food tourism around the world: Development, management and markets, eds C.M. Hall, E. Sharples, R. Mitchell, B. Cambourne, & N. Macionis (pp.60-80), Butterworth-Heinemann, Oxford.
• Okumus, B., & Cetin, G. (2018). Marketing Istanbul as a culinary destination. Journal of Destination Marketing & Management, 9, 340-346.
• Parrott, N., Wilson, N., & Murdoch, J. (2002). Spatializing quality: Regional protection and the alternative geography of food. European Urban and Regional Studies, 9(3), 241-261.
• Santich, B. (2004). The study of gastronomy and its relevance to hospitality education and training. International Journal of Hospitality Management, 23(1), 15–24.
• Şahin, A., & Meral, Y. (2012). Türkiye’de coğrafi işaretleme ve yöresel ürünler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 5(2), 88-92.
• Şahin, G. G., & Ünver, G. (2015). Destinasyon pazarlama aracı olarak gastronomi turizmi: İstanbul’un gastronomi turizmi potansiyeli üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(2), 63-73.
• Şengül, S., Türkay, O., & Özer, Y. (2017). Pazarlanabilir mutfak değerlerinin destinasyon çekim unsuru olarak kullanılması: Yozgat örneği. II. Uluslararası Bozok Sempozyumu Yozgat’ın Turizm Potansiyelleri ve Sorunları, 04 - 06 Mayıs 2017, Yozgat
• Telfer, D., & Wall, G. (1996). Linkages between Tourism and Food Production. Annals of Tourism Research, 23, 635-653.
• Teuber, R. (2010). Geographical indications of origin as a tool of product differentiation: The case of coffee. Journal of International Food & Agribusiness Marketing, 22(3), 277-298.
• Yıldırım, A., & Şimsek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11th ed.). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yozgat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2023, Aralık). Yozgat turistik yerler, https://yozgat.ktb.gov.tr/TR-91623/turistik-yerler.html (Erişim Tarihi : 23.12.2023)
• Yüncü, H.R. (2010). Sürdürülebilir turizm açısından gastronomi turizmi ve Perşembe yaylası. 10. Aybastı-Kabataş Kurultayı Yayını, Ankara: Detay Yayıncılık, 27-34.
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023a, Ekim). Yozgat Arabaşısı. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/da4ae466-2f29-4819-989e-3f3f9c48a8ba.pdf. Erişim Tarihi: 19.10.2023
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023b, Ekim). Yozgat Aydıncık Bağrıbütün Kavunu. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/d1138eb7-ce5d-43c1-afeb-c2e9c5dc6281.pdf: Erişim Tarihi: 19.10.2023
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023c, Ekim). Sorgun Yağlısı. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/d8757db4-3d9f-45e2-a301-afd9c1192551.pdf. Erişim Tarihi: 19.10.2023
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023d, Ekim). Yozgat Coğrafi İşaretli Ürünler. https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=66&tur=&urunGrubu=&adi= Erişim Tarihi: 19.10.2023 Türkiye Kültür Portalı (2023, Ekim,). Görsel 6: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/yozgat/neyenir/cgdem- plavi(Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023d, Ekim) Görsel 3: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografiisaretler/liste?il=66&tur=&urunGrubu=&adi= (Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023, Ekim) Görsel 7: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38044 (Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023, Ekim) Görsel 8: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38045 (Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023, Ekim) Görsel 9: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38046 (Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023, Ekim) Görsel 10: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38258 (Erişim Tarihi: 20.10.2023
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023, Ekim) Görsel 11: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/402 (Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023, Ekim) Görsel 12: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/1528 (Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023, Ekim) Görsel 13: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/1804 (Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Türk Patent Enstitüsü (TPE), (2023, Ekim) Görsel 14: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/7683 (Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Yozgat Çamlık (2023, Ekim). Görsel 1: https://www.yozgatcamlik.com/haber/16131116/yozgat-mutfaginin-leziz-orneklerinden-sakala-sarkan-corbasi-nasil-yapilir (Erişim Tarihi: 20.10.2023)
• Yozgat Çamlık (2023, Ekim). Görsel 4: https://www.yozgatcamlik.com/haber/16130953/yozgatin-yoresel-corbalarindan-herle-helle-corbasi-nasil-yapilir-tarifi-nedir(Erişim Tarihi: 20.10.2023)