Osmanlı Mutfağı Yemeklerinin, İbrahim Hakkı’nın Marifetname Eserinde Geçen Gastronomik Ürünler Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 1, 31 - 40, 30.12.2022

Burak Başar

Öz

Önemli kişiler tarafından ortaya koyulan bazı eserler toplumun üzerinde büyük oranda etkiye sahiptirler. Belirli bir dönem içerisinde yazılsa da sadece yazıldığı dönemi değil, tüm zaman dilimine ışık tutan eserlerden biri olan Marifetname, içerdiği dini ve ilmi bilgiler ile doludur. İbrahim Hakkı’nın kendi ifadesine göre, bu eseri ortaya koyabilmek için dört yüz kaynaktan yararlanmıştır. Marifetname’nin farklı kütüphanelerde birçok yazma nüshası bulunmasına rağmen, İbrahim Hakkı’nın el yazması orijinal eseri Tillo’da bulunmaktadır. Şimşek (2007) tarafından yazılan “303.Doğum Yıl dönümde Erzurumlu İbrahim Hakkı (1115/1703-1194/1780) Bibliyografyası üzerine Bir Deneme” adlı makalede İbrahim Hakkı ile ilgili yurt içi ve yurt dışında yapılan çalışmalar; tezler, kitaplar, makaleler ve ondan bahisler şeklinde dört kategoride incelenmiş ve yapılan çalışmalar içerisinde gastronomik olarak Marifetname’nin herhangi bir incelenmesine rastlanmamıştır. Yazıldığı dönem ve sonrasında halkın eğitiminde kullanılan Marifetname, gastronomi açısından besinlerin özellikleri ve sağlıklı yaşamın nasıl yürütüleceği hakkında bilgilerin yanı sıra, Osmanlı döneminde yemeklerde kullanılan gıda maddeleri ile ilgili malumatlar da barındırmaktadır. Bu araştırma sonucunda eserin incelenmesinin ve anlaşılabilir olmasının gastronomi alan yazımına katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Hakkı, Marifetname, Gastronomi, Osmanlı Mutfağı, Yemek Kültürü