Sağlık Çalışanlarının Garantörsel Sorumluluğu ve Mücbir Sebepler

Yıl 2023, Cilt: 1, 53 - 70, 12.01.2024

Meliha Toprakçı

Öz

Hayatın akışını sekteye uğratan beklenmedik olaylar, ceza hukuku açısından doğrudan etki doğurmaktadır. Özellikle toplumsal tepkiye sebep olan olaylar, adalet beklentisi oluşturmaktadır. Can kayıplarının arttığı olaylar ise, adalet beklentisini en üst safhaya taşımaktadır. Toplumsal düzenin işleyişi, toplumu oluşturan bireylerin sorumluluk alması ile sağlanmaktadır. Toplumsal yapının korunması, toplumun ihtiyaç duyduğu hizmetlerin sağlanması ve toplumun idaresi, devlet eliyle sağlanmaktadır. Devlet, kişilere emirler verip yasaklar koyabilmektedir. İşte, emirlerin yerine getirilmemesi halinde ihmali suç, yasak fiillerin işlenmesi halinde ise icrai suç oluşmaktadır. İhmal suretiyle icrai suçların meydana gelişi, bazı kişilere toplumun geri kalanından daha fazla sorumluluk yüklemektedir. Sorumlulukların ihmal edilmesi nedeniyle meydana gelen neticeler, sıradan kişilerin eylemlerinden daha farklı değerlendirilmelidir. Hukuki düzenlemeler çerçevesinde yapılan incelemeler, bu değerlendirmelerin gerekliliğini ortaya koymaktadır. Sağlık personellerinin hak ve sorumluluk düzeyleri, işin doğası gereği, özel olarak düzenlenmiştir. Söz konusu sorumluluğun her yönüyle ele alınması ve aynı zamanda sağlık çalışanlarının iş ve işlemlerini kısıtlayacak nitelikte olmaması gerekmektedir. Bu çalışmada, öncelikle suçların hareket şekillerine göre sınıflandırılmasından bahsedilip icrai ve ihmali suçlar anlatılacak ve ihmal suretiyle icrai suç kavramı açıklanacaktır. Ardından, garantörsel sorumluluk tanımlanacak ve hangi şekillerde ortaya çıktığı açıklanacaktır. Sağlık personellerinin sorumluluk halleri; ceza sorumluluğu, idari sorumluluğu, tıbbi etik sorumluluğu ve hukuki sorumluluk olmak üzere ayrı ayrı anlatılacaktır. Son olarak mücbir sebep etkisi altında garantörsel sorumluluğun durumu ele alınacak ve 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan deprem felaketinde sağlık personellerinin sorumluluk düzeyleri tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Garantör, Hareket, Deprem, Mücbir Sebep

Kaynakça

• AA, Anadolu Ajansı. “Asrın Felaketi”. Erişim Tarihi 1.12.2023 https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/deprem-bolgesinde-kaldirilan-enkazlarin-yerinde-bos-arsalar-kaldi/2961694
• Akbulut, Berrin. "Bağlılık Kuralı". Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14 / 1 (Haziran 2010), 167-214.
• Akgül, Aydın. "İdarenin Sağlık Hizmetlerinden Doğan Tazmin Sorumluluğu ve Danıştayın Yeni Yaklaşımı". Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 20 / 1 (Ocak 2016), 269-302.
• Artuk, Mehmet Emin – Alşahin, Mehmet Emin. “Yardım veya Bildirim Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi Suçu (TCK m. 98)”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 18 / 1 (Haziran 2012), 3-38.
• Artuk, Mehmet Emin vd. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi, 17. Baskı, 2023.
• Avcı, Mustafa - Yerdelen, Erdal. "Karar İncelemesi – Garantörsel İhmali Suçta İhmali ve İcrai Davranış Ayrımı". Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19 / 1 (Ocak 2015), 163-190.
• Bozdağ, Ahmet. “İdarenin Hizmet Kusuru ve Danıştay’ın Uygulaması”. Türk İdare Dergisi 468 (Eylül 2010), 33-48.
• Civaner, Murat. "“Malpraktis” yerine “hizmet kaynaklı zarar”". Türk Pediatri Arşivi 46 / 1 (Mart 2011), 6-11. https://doi.org/10.4274/tpa.46.02 Cumhuriyet, Cumhuriyet Gazetesi. “Türkiye Haberleri”. Erişim 1.12.2023 https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/skandallar-art-arda-yogun-bakimda-unutulan-hastalar-2058821.
• Danıştay, Danıştay 10. Daire. K. 2021/4417 (29.09.2021). https://legalbank.net/belge/d-10-d-e-2019-6633-k-2021-4417-t-29-09-2021-hatali-tedavi-sonucu-vefat-sebebiyle-tazminat-istemi/4238260/sa%c4%9fl%c4%b1k+hizmet+kusuru.
• Değdaş, Ulaş Can. "Hatalı Tıbbi Uygulamadan (Malpraktis) Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk". Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4 / 6 (Ocak 2018). 41-65.
• Devlet Memurları Kanunu (Kanun No. 657). Resmi Gazete 12056 (23.7.1965). Erişim Tarihi 1.12.2023. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=657&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5.
• Doğramacı, Yakup Gökhan. “Hekimlik Uygulamaları Açısından Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi Suçu”. Tıp Hukuku Dergisi 4 / 7 (Nisan 2015).
• Erbaş, Rahime. “İcrai veya İhmali Olarak Somut Olayda Davranışın Gerçekleştiriliş Biçiminin Tespiti Meselesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 21 / 1 (2019), 397-449.
• Gülşen, Recep. “Hekimin, Malpraktisten Kaynaklanan Cezai Sorumluluğu”. Tıp Hukuku Dergisi 1 / 1 (Ocak 2012).
• Hakeri, Hakan. Tıp Ceza Hukuku. 3. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2023.
• Hakeri, Hakan. Tıp Hukuku. 4. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2012.