Material Contions of Arrest

Yıl 2023, Cilt: 1, 71 - 99, 12.01.2024

Volkan Yetiştirici

Öz

Criminal Procedure Law aims to reveal the material truth. In order to achieve this goal, the need to apply for some protection measures may arise. Especially, although there is no final conviction yet, the measure of arrest has a more special position than other measures due to its ability to restrict personal freedom. Due to this importance, the institution of detention is regulated in international texts, Constitutions and procedural laws. While the constitutional basis of detention in our law is included in the 19th article of the Turkish Constitution, there are provisions regarding detention in the 100th and subsequent articles under a separate section heading in the protective measures section of the Turkish Code of Criminal Procedure. Detention protection measures can only be applied if certain conditions are met. The absence of these conditions makes the arrest decision unlawful, and violations in this area may have irreparable or very difficult consequences. Because there is no hesitation that arrest is the most severe measure of protection, it is also clear that it is not possible to eliminate the damage caused by unlawful restriction of freedom. On the other hand, failure to issue an arrest warrant despite the existence of conditions may undermine society's trust in justice and lead to moving away from the goal of an ideal legal system. For these reasons, it is imperative for law enforcement to show great sensitivity in their dealings with the institution of detention.

Anahtar Kelimeler

Arrest, Protective Measure, Restriction, Freedom

Tutuklamanın Maddi Şartları

Öz

Ceza Muhakemesi Hukuku maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasını amaçlar. Bu amaca ulaşmak üzere birtakım koruma tedbirine müracaat etme ihtiyacı ortaya çıkabilir. Özellikle henüz kesinleşmiş mahkumiyet kararı bulunmamasına rağmen kişi özgürlüğüne uzun süreli kısıtlama getirme özelliği nedeniyle tutuklama tedbiri, diğer tedbirlerden daha özel bir konum almaktadır. Bu önemi nedeniyle tutuklama kurumu uluslararası metinlerde, anayasalarda ve usul yasalarında düzenleme altına alınmıştır. Hukukumuzda tutuklamanın anayasal temeli, Anayasa’nın 19’uncu maddesinde yer alırken, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun koruma tedbirleri kısmında ayrı bir bölüm başlığı altında, 100 ve devamı maddelerinde tutuklama ile ilgili hükümler bulunmaktadır. Tutuklama koruma tedbirine ancak belirli şartların bulunması halinde başvurulabilir. Bu şartların bulunmaması, tutuklama kararını hukuka aykırı hale getirdiği gibi, bu alanda yapılacak ihlallerin telafisi mümkün olmayan veya oldukça güç olan sonuçları ortaya çıkabilir. Zira tutuklamanın en ağır koruma tedbiri olduğunda herhangi bir tereddüt bulunmadığı gibi, hukuka aykırı bir şekilde özgürlük kısıtlamasının yarattığı tahribatın giderilmesinin mümkün olmadığı da açıktır. Öte yandan şartlarının varlığına rağmen tutuklama kararı verilmemesi de toplumun adalete olan güvenini sarsabilecek ve ideal hukuk sistemi hedefinden uzaklaşılmasına yol açabilecektir. Bu nedenlerle hukuk uygulayıcılarının tutuklama kurumu ile ilgili tasarruflarında çok büyük bir hassasiyet göstermelerinde zorunluluk bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tutuklama, Koruma Tedbiri, Kısıtlama, Özgürlük

Kaynakça

• Altınay, Ahmet. Ceza Muhakemesi Hukukunda Tutuklama. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Akıcı, Selçuk. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Koruma Tedbiri Olarak Tutuklamanın Maddi ve Şekli Şartları. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Aşkın, Uğur. “Bölge Adliye Mahkemelerinin Tutuklama Kararı Verme Yetkisi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 49 (Ocak 2022), 641- 670. 2183849 (dergipark.org.tr)
• Avcı, Mustafa. “Ceza Yargılaması Hukuku Tarihimizde Koruma Tedbirlerinde Tutuklama”, Kamu Hukuk Arşivi, (Haziran 1998), 27-43.
• Avcı, Mustafa. “Yeni Düzenlemelere Göre Tutuklama”, Hukuki Perspektifler Dergisi 3 (Nisan 2005), 74-84.
• Balo, Yusuf Solmaz. Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2005.
• Bayraktar, Köksal. “Yeni Ceza Muhakemesi Kanununda Yer Alan Koruma Tedbirlerine Genel Bir Bakış”, Legal Hukuk Dergisi 3/32, (Ağustos 2005), 2863-2869.
• Centel, Nur. “Yeni Ceza Muhakemesi Yasası’nda Adli Kontrol-Tutuklama-Yakalama ve Haksızlıkların Giderilmesi”, Mehmet Somer’in Anısına Armağan (2006), 849-877.
• Centel, Nur - Zafer, Hamide. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayınevi, 12.Bası, 2015.
• Coşkun, Neslihan. “Adli Kontrol”, Hukuki Perspektifler Dergisi 3 (2005), 85- 89.
• Çalışkan, Bilal. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Göre Tutuklama”, Adalet Dergisi 37 (Mayıs 2010),
• http://www.yayin.adalet.gov.tr/dergi/37.sayı/01%20-%20BİLAL%20ÇALIŞKAN.pdf, (14.10.2012).
• Donay, Süheyl. Açıklamalı Ceza Muhakemesi Kanunu. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2005.
• Erem, Faruk. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Şerhi. Ankara, 1996.
• Feyzioğlu, Metin. “Anglo Sakson ve Anglo Amerikan Hukuk Düzenlerinde Habeas Corpus Kurumu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 44/1-4 (1995), 665-688.
• Feyzioğlu, Metin. Tutuklama. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1992.
• Feyzioğlu, Metin. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Hakkında Bazı Tespit Ve Değerlendirmeler, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 19/62 (Ocak-Şubat 2006), 27-61.
• Gökcen Ahmet vd. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 5. Basım, 2021.
• Gözübüyük, Abdullah Pulat. “Tutuklamanın Sebepleri Şartları”, Adalet Dergisi 80/3 (Mayıs- Haziran 1989), 51-57.
• Güleç, Sesim Soyer. “Tutuklamaya İlişkin Temel Sorunlar ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Güncel Kararları Çerçevesinde Adli Kontrol Konusunda Bazı Tespit ve Değerlendirmeler”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 98 (Ocak-Şubat 2012), 25- 74.