Spor Yapan ve Yapmayan Lise Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılık Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi (Karma Model Araştırması)

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 15 - 39, 22.03.2021

Berna Can , Zekihan Hazar , Sefa Kurt

https://doi.org/10.31680/gaunjss.801906

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı, spor yapan ve yapmayan lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin incelenmesi ve sosyal medyaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesidir. Araştırmanın evrenini 2018-2019 eğitim öğretim döneminde Niğde İl Milli Eğitim Müdürlüğüne Bağlı Hüdavent Hatun Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve Proje İmam Hatip Lisesi’nde öğrenim görmekte olan öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini amaçsal örnekleme yöntemlerinden tipik durum örnekleme yöntemine göre belirlenmiş olan 283 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma modeli olarak “Karma yöntem araştırması” benimsenmiştir ve bu kapsamda karma yöntem araştırması desenlerinden “Açıklayıcı Desen (Explanatory Design)” kullanılmıştır. Bu doğrultuda; araştırmanın nicel bölümünde Fırat ve Barut tarafından 2018 yılında geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmış olan “Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği” kullanılmış, nitel bölümde ise bağımlılık düzeyi yüksek olan ve sosyal medya kullanan katılımcılardan araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden 12 kadın 12 erkek olmak üzere toplam 24 katılımcı (öğrenci) ile görüşmeler yapılarak elde edilen verilere içerik analizi ve betimsel uygulanmıştır. Elde edilen veriler öncelikle SPSS paket programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel analizlerinde ise 8 tema ve bu temalara ilişkin alt temalar oluşturulmuştur. Sonuç olarak; cinsiyet, düzenli olarak spor yapıp/yapmama, kardeş sayısı değişkenlerinin sosyal medya bağımlılığı üzerinde kısmen de olsa etkili olduğu söylenebilir. Ayrıca yaş değişkeni ile sosyal medya bağımlılığı arasında düşük düzeyde negatif yönlü bir ilişki olduğu görülmektedir. Bununla birlikte lise öğrencilerinin sosyal medyayı aktif olarak kullanmalarına rağmen yeterince bilinçli olmadıkları, sosyal aktivitelere katılım açısından pasif oldukları ve bu nedenle de sosyal medya bağımlılık düzeylerinin fiziksel aktiviteye katılan bireylere göre yüksek olması önemli bir sonuç olarak değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Spor, lise öğrencileri, sosyal medya, bağımlılık, sosyal medya bağımlılığı

Anahtar Kelimeler

Spor, Lise öğrencileri, Sosyal medya, Bağımlılık, Sosyal medya bağımlılığı

Kaynakça

• Acat, B. (2019). Ergenlerde dindarlık, değerler, internet bağımlılığı ve hayat memnuniyeti. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Alioğlu, N. (2016). Duygusal tatmin aracı olarak sosyal medya kullanımı üzerine bir alan araştırması. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 1-27.
• Aras, S. (2019). Bilgisayar oyun bağımlılığının ailedeki koruyucu etkenler ve kişisel özelikler açısından incelenmesi (Bursa ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Arısoy, Ö. (2009). İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 1 (1), 55-67.
• Aslanbay, M. (2006). A compulsive consumption: ınternet use addiction tendency. the case of turkish high school students. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, İ.E. (2016). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanımı üzerine bir araştırma: Anadolu Üniversitesi örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 373-386.
• Aydoğdu, F. (2018). Dijital oyun oynayan çocukların dijital oyun bağımlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (31), 1-18.
• Balıkçı, R. (2018). Çocuklarda ve ergenlerde çevrimiçi oyun bağımlılığı ve agresif davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Batıgün, A., Hasta, D. (2010). İnternet bağımlılığı: yalnızlık ve kişilerarası ilişki tarzları açısından bir değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11(3), 213-219.
• Büyükgebiz, E. (2018). Sosyal medya bağımlılığının öğrencilerin performanslarına etkileri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Campbell, W.G. (2003). Addiction: A disease of volition caused by cognitive impairment. The Canadian Journal of Psychiatry, 48 (10), 669-674.
• Chou, C., Hsiao, M. (2000). Internet addiction, usage, gratifi cation, and pleasure experience: the taiwan college students case. Computers And Education, 35, 65-80.
• Çakıcı, G. (2018). Egenlerde dijital oyun bağımlılığı ve öfkeyi ifade etme biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Deniz, L., Gürültü, E. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları. Kastamonu Education Journal, 26 (2), 355-367.
• Döner, M.. (2018). Özel lise öğrencilerinin yalnızlık ve umutsuzluk düzeyleriyle internet bağımlılığı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksel Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Durak Batıgün, A., Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26 (67), 1-10
• Esen, E. (2010). Ergenlerde internet bağımlılığını yordayan psiko-sosyal değişkenlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Fırat, N., Barut, Y. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 15 (4), 2458-9489.
• Göksu, H. (2019). Ergenlerin sosyal medya bağımlılığının akademik başarılarıyla ilişkisi ve çeşitli değişkenler açsından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Göldağ, B. (2018). Lise öğrencilerinin dijital uyun bağımlılık düzeylerinin demografik özelliklerine göre incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 1287-1315.
• Gürültü, E. (2016). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları ve akademik erteleme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hazar, M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı-bir alan çalışması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 32, 151-175.
• Hazar, Z., Tekkurşun Demir, G., Namlı, S., Türkeli, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11 (3), 320-332.
• Işık, U. (2007). Medya bağımlılığı teorisi doğrultusunda internet kullanımının etkileri ve internet bağımlılığı. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Işık, U., Topbaş, H. (2015). Facebook ve bağımlılık: medya bağımlılığı araştırması. International Journal of Social Science, 38, 319-336,
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, G. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ile internet kullanım amaçları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Kıldıran, Y. (2019). Lise öğrencilerinin zorbalıkla baş etme düzeyleri ve zorbalık eğilimi düzeyleri ile bilgisayar oyun bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kılıç, K.M. (2019). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı, zorbalık bilişleri ve empati düzeyleri arasındaki ilişkiler. İlköğretim Online, 18 (2), 549-562.
• Korkmaz, S., Mehmedoğlu, A. (2018). Dindarlık, siber zorbalık ve problemli internet kullanımı ilişkisine dair nicel bir araştırma. Dini Araştırmalar, 21 (53), 35-54.
• Lam, L.T. (2014). Internet gaming addiction, problematic use of the ınternet, and sleep problems: a systematic review. Curr Psychiatry Rep, 16 (4), 444
• Mavnacıoğlu, K. (2009, 7-8-9 Ekim). İnternette kullanıcıların oluşturduğu ve dağıttığı içeriklerin etik açıdan incelenmesi: sosyal medya örnekleri. Fırat Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve Etik Sempozyumu, Elazığ.
• Merriam, S.B. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulamaları için bir araştırma. Ankara: Nobel.
• Onat, F., Aşman Alikılıç, Ö. (2008). Sosyal ağ sitelerinin reklam ve halkla ilişkiler ortamları olarak değerlendirilmesi. Jurnal of Yaşar Üniversitesi Dergisi, 3 (9), 1111-1143.
• Özel, A. (2011). Sosyal medya ve güven: hükümet, sivil toplum örgütleri ve ticari kuruluşlara yönelik ampirik bir araştırma. Academic Journal of Information Technology, 7(2), 1-31.
• Sarıçam, F. (2015). Öğrencilerin okul dışı sosyal medya kullanım amaçlarının öğrencilerin ders başarılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Savcı, M., Aysan, F. (2016). Relationship between impulsivity, social media usage and loneliness. Educational Process: International Journal, 5 (2), 106-115.
• Savcı, M., Aysan, F. (2017). Teknolojik bağımlılıklar ve sosyal bağlılık: internet bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı ve akıllı telefon bağımlılığının sosyal bağlılığı yordayıcı etkisi. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 30 (3), 202-216.
• Şeker, V.T. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ile depresyon ve anksiyete arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tekkurşun Demir, G., Cicioğlu, H., (2019). Fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu ile dijital oyun oynama motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17 (3), 23-34.
• Telli Yamamoto, G., Karamanlı Şekeroğlu, Ö. (2014). Sosyal medya ve blog, İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Ünlü Dalaylı, F. (2018). Orta yaş üstü bireylerin dijital çağda iletişim kurma pratikleri: sosyal medya bağımlılığı ve sosyal izolasyon. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ünlü, F. (2018). Orta yaş üstü bireylerde sosyal medya bağımlılığı ve sosyal izolasyon. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (1) , 161-172.
• Wang, L., Luo, J., Bai, Y., Kong, J., Luo, J., Gao, W., Sun, X. (2013). Internet addiction of adolescents in China: prevalence, predictors, and association with well-being. Addiction Research and Theory, 21 (1), 62-69.
• Yayman, E. (2019). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı oyun bağımlılığı ve aile işlevleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, H., Şimşek, A. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, K. (2017). Masa başı çalışanlarında internet bağımlılık seviyesi ile boyun ağrısı, depresyon ve yorgunluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, M. (2019). Çevrimiçi oyun bağımlılığı ile beden itle indeksleri, benlik saygısı ve sosyal görünüş kaygısı arasındaki ilişki. Yüksel Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.