Veteran Sporcuların Yaşam Kalitesi, Egzersiz Bağımlılığı ve Yeme Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 4, 455 - 470, 23.12.2022

Kamil Boğaç İskender İrfan Yıldırım

https://doi.org/10.31680/gaunjss.1187558

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma, son üç yıldır lisanslı yarışmalara katılan 35-65 yaş arası veteran sporcuların yaşam kalitesi, egzersiz bağımlılığı ve yeme davranış düzeylerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma 126 (%30,6) kadın ve 283 (%69,2) erkek ve 409 gönüllü katılımcı ile yapılmıştır. Veri toplama araçları olarak “Yaşam Kalitesi Ölçeği- Kısa Form Whooqol - Bref- Tr”, “Üç Faktörlü Yeme Ölçeği- TR21”, “Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği -21” ve “Demografik Bilgi Formu” kullanılmıştır.Verilerin analizinde betimleyici istatistik için frekans ve yüzde dağılımları, ortalama ve standart sapma kullanılarak, değişkenler arasındaki ilişki düzeylerini belirlemek için Pearson Korelasyon ve Çok Yönlü Regresyon analizi uygulanmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyine 0.05 hata payı ile bakılmıştır. Araştırmanın sonucunda, yaş ortalamasının (yıl) 47,88, standart sapmasının ± 8,22, boy ortalamasının (cm) 174,25 standart sapmasının ± 8,13, vücut ağırlıklarının (kg) ortalamasının 77,06, standart sapmasının ± 15,34, olduğu gözlemlenmiştir. Katılımcıların %40,10’unun asemptomatik, %58,44’ünün semptomatik, %1,47’sinin egzersiz bağımlısı olduğu tespit edilmiştir. Yaşam kalitesi ile genel yaşam kalitesi düzeylerinde anlamlı fark tespit edilmiştir. Egzersiz bağımlılığı ile yeme davranışı alt boyutları arasında pozitif düzeyde bir ilişki, egzersiz bağımlılığı ile yaşam kalitesi alt boyutları ile genel yaşam kalitesi boyutu ve genel sağlık kalitesi boyutu arasında pozitif düzeyde bir ilişki, yeme davranışı alt boyutları ile yaşam kalitesi alt boyutları arasında negatif düzeyde bir ilişki (p<0.01) olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Veteran Sporcu, Fiziksel Aktivite, Egzersiz Bağımlılığı, Yeme davranışları, Yaşam Kalitesi

Kaynakça

• Abay, H. ve Kaplan, S. (2015). Menopozal dönem yaşam kalitesini nasıl etkiliyor?
• Adams, J. (2009). Understanding exercise dependence. Journal of Contemporary Psychotherapy, 39(4), 231-240.
• Adams, J.M., Miller, T.W. ve Kraus, R.F. (2003). Exercise dependence: diagnostic and therapeutic issues for patients in psychotherapy. Journal of Contemporary Psychotherapy, 33(2), 93-107.
• Allegre, B., Therme, P. ve Griffiths, M. (2007). Individual factors and the context of physical activity in exercise dependence: A prospective study of ‘ultra-marathoners’. International Journal of Mental Health and Addiction, 5(3), 233-243.
• Amarantos, E., Martinez, A. ve Dwyer, J. (2001). Yaşlı yetişkinlerde beslenme ve yaşam kalitesi. Gerontoloji Dergileri A serisi: Biyolojik bilimler ve tıp bilimleri, 56 (ek_2), 54-64.
• Antunes, H. K., Andersen, M. L., Tufik, S., ve De Mello, M. T. (2006). Physical stress and physical exercise dependence. Revista Brasileira de Medicina do Esporte, 12(5), 234-238.
• Ardıç, F. (2014). Egzersizin sağlık yararları. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi 60, 9-14.
• Ateş, B., Saygın, Ö., ve Zorba, E. (2009). Ev hanımlarının fiziksel kapasitelerinin ve yaşam kalitelerinin belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 357-367.
• Avcı, K., ve Pala, K. (2004). Evaluation of the quality of life of research assistants and specialists working in Uludag University School of Medicine. Uludag Med J, 30(2), 81-5.
• Back, J., Josefsson, T., Ivarsson, A., ve Gustafsson, H. (2019). Psychological risk factors for exercise dependence. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 1-12.
• Baer, R. A., Fischer, S., ve Huss, D. B. (2005). Mindfulness and acceptance in the treatment of disordered eating. Journal of rational-emotive and cognitive-behavior therapy, 23(4), 281-300.
• Bamber, D. J., Cockerill, I. M., Rodgers, S., ve Carroll, D. (2003). Diagnostic criteria for exercise dependence in women. British journal of sports medicine, 37(5), 393-400.
• Biddle SJH (1995). European Perspectives on Exercise and Sport Psychology. UK, Human Kinetics.
• Bilir, M. (2019). İstanbul'daki spor Istanbul çalışanlarının fiziksel aktivite ve yaşam kalitesi düzeyinin araştırılması. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Sakarya.
• Bittencourt, N. F. N., Meeuwisse, W. H., Mendonca, L. D., Nettel-Aguirre, A., Ocarino, J. M. ve Fonseca, S. T. (2016). Complex systems approach for sports injuries: Moving from risk factor identification to injury pattern recognition – narrative review an.
• Bjelland, I., Dahl, A. A., Haug, T. T., ve Neckelmann, D. (2002). The validity of the hospital anxiety and depression scale: An updated literature review. Journal of Psychosomatic Research, 52(2), 69–77.
• Brown, T. A., Cash, T. F. ve Mikulka, P. J. (1990). Attitudinal body-image assessment: Factor analysis of the body-self relations questionnaire. Journal of Personality Assessment, 55(1–2), 135–144.
• Canetti, L., Bachar, E. ve Berry, E. M. (2002). Food and emotion. Behavioural processes, 60(2), 157-164.
• Cash, T. F. (2000). The multidimensional body-self relations questionnaire. MBSRQ users manual (3rd revision, pp. 1–10).
• Cicioğlu, H. İ., Demir, G. T., Bulğay, C. ve Çetin, E. (2019). Elit Düzeyde sporcular ile spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin egzersiz bağımlılığı düzeyleri. Bağımlılık Dergisi, 20(1), 12-20.
• Cook, B., Engel, S., Crosby, R., Hausenblas, H., Wonderlich, S. ve Mitchell, J. (2014). Pathological motivations for exercise and eating disorder specific health‐related quality of life. International Journal of Eating Disorders, 47(3), 268-272.
• Çat, G., Akarsu, G., Acar, N.E. ve Yıldırım, i. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Kaliteleri ile Yeme Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. 3. Uluslararası Mersin Sempozyumu Bildiri Tam Metinleri Kitabı 1, 396-408.
• Çelik, Ö. M., & Ermumcu, M. Ş. K. (2022). Pandemi Döneminde Bireylerin Antropometrik Ölçüm ve Fiziksel Aktivite Düzeylerindeki Değişimlerin Yeme Bağımlılığı Durumuna Göre Değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 50(1), 35-44.
• Di Lodovico, L., Poulnais, S. ve Gorwood, P. (2019). Which sports are more at risk of physical exercise addiction: a systematic review. Addictive behaviors, 93, 257-262.
• Ertürk, E. (2018). Spor Merkezine Devam Eden Bireylerin Beslenme Durumları ve Yeme Davranışlarının Değerlendirilmesi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eser, E., Fidaner, H., Fidaner, C., Eser, S. Y., Elbi, H. ve Göker, E. (1999). WHOQOL-100 ve WHOQOL-BREF'in psikometrik özellikleri. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 7(Suppl 2), 23-40.
• Grimm, E. R. ve Steinle, N. I. (2011). Genetics of eating behavior: established and emerging concepts. Nutrition reviews, 69(1), 52-60. Hagberg, J. M., Goldberg, A. P., Lakatta, L., O’connor, F. C., Becker, L. C.,
• Lakatta, E. G. ve Fleg, J. L. (1998). Expanded blood volumes contribute to the increased cardiovascular performance of endurance-trained older men. Journal of Applied Physiology, 85(2), 484-489.
• Hallal, P. C., Victora, C. G., Wells, J. C. K. ve Lima, R. C. (2003). Physical inactivity: prevalence and associated variables in Brazilian adults. Medicine and Science in Sports and Exercise, 35(11), 1894-1900.
• Hamer, M. ve Karageorghis, C. I. (2007). Psychobiological mechanisms of exercise dependence. Sports medicine, 37(6), 477-484.
• Haşıloğlu, S. B., Baran, T. ve Aydın, O. (2015). Pazarlama araştırmalarındaki potansiyel problemlere yönelik bir araştırma: Kolayda örnekleme ve sıklık ifadeli ölçek maddeleri. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, (1), 19-28.
• Hausenblas, H. A. ve Downs, D. S. (2002). Exercise dependence: a systematic review. Psychology of sport and exercise, 3(2), 89-123.
• Işgın, K., Pekmez, C. T., Kabasakal, A., Demirel, Z. B., Besler, H. T. ve Çetin, C. (2014). Adölesanlarda duygusal yeme, kontrolsüz yeme ve bilişsel yeme kısıtlaması davranışları ile vücut bileşimi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 42(2), 125-131.
• Karakuş, S. Ş., Yıldırım, H. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Üç faktörlü yeme ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(3), 229-237.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar-ilkeler-teknikler. Nobel Yayın Dağitim.
• Kavlu, İ. ve Pınar, R. (2009). Acil Servislerde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik ve İş Doyumlarının Yaşam Kalitesine Etkisi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 29(6), 1543-1555.
• Kendir, D., ve Karabudak, E. (2019). Sporcularda yeme bozuklukları. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 1-10.
• Kortt, M. A. ve Dollery, B. (2011). Association between body mass index and health-related quality of life among an Australian sample. Clinical therapeutics, 33(10), 1466-1474.
• Köse, G., Tayfur, M., Bi̇ri̇nci̇oğlu, İ. ve Dönmez, A. (2016). Adaptation Study of the Mindful Eating Questiıonnare (MEQ) into Turkish. Journal of Cognitive-Behavioral Psychotherapy and Research, 5(3), 125-134.
• Kruk, J. (2009). Physical activity and health. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 10 (5), 721-728.
• Mia Beck Lichtenstein , Erik Christiansen , Ask Elklit , Niels Bilenberg , René Klinky Stoving (2014) Exercise addiction: A study of eating disorder symptoms, quality of life, personality traits and attachment styles, Psychiatry Research, 215, 2, 410-416
• Özen, Ş. (2012). Exercise,Appetite, Food İntake and Ghrelin : review, Turkiye Klinikleri J Sports Sci ve 43-54, 4(1).
• Özer, K. (2001). Fiziksel uygunluk. Nobel Yayın Dağıtım.
• Pierce, E. F., Rohaly, K. A. ve Fritchley, B. (1997). Sex differences on exercise dependence for men and women in a marathon road race. Perceptual and motor skills, 84(3), 991-994.
• Pitta, F., Troosters, T., Probst, V.S., Spruit, M.A., Decramer, M., ve Gosselink, R. (2006). Quantifying physical activity in daily life with questionnaires and motion sensors in COPD. European Respiratory Journal, 27(5), 1040-1055.
• Polat C., ve Şimşek K.Y. (2015). Spor merkezlerindeki bireylerin egzersiz bağımlılığı düzeylerinin incelenmesi: Eskişehir İli Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(15), 354-369.
• Robison, J. ve Miller, W. C. (2004). Exercise, Physical Activity, Weight and Health, Health at Every Size, 18(4), 49,50.
• Szabo, A. (1998). Studying the psychological impact of exercise deprivation: Are experimental studies hopeless? Journal of Sport Behaviour, 21, 139-147.
• Şahin, M. A. (2014). Yetişkin bireylerde diyet kalitesi ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin değerlenlendirilmesi.
• Tabachnick, B.G, Fidell, L.S ve Ullman, J.B. (2007). Çok değişkenli istatistiklerin kullanılması (Cilt 5, sayfa 481-498). Boston, MA: Pearson.
• Tunkard, A. J. ve Messick, S. (1985). The three-factor eating questionnaire to measure dietary restraint, disinhibition and hunger. Journal of psychosomatic research, 29(1), 71-83.
• Türkiye Atletizm Federasyonu. Veteranlar Talimatı, Erişim adresi: https://shgm.gsb.gov.tr/Public/images/SGM/Federasyon/76908Atletizm%20veteranlar%20talimat%C4%B1%2008.05.2008(1).pdf (GSB,2020).
• Ul‐Haq, Z., Mackay, D. F., Fenwick, E. ve Pell, J. P. (2013). Meta‐analysis of the association between body mass index and health‐related quality of life among adults, assessed by the SF‐36. Obesity, 21(3), E322-E327.
• Uz, İ. ve Bavlı, Ö. (2015). Fitness merkezlerine düzenli katılan bireylerde egzersiz bağımlılığının incelenmesi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı, Çanakkale.
• Vardar, E., Vardar, S.A., Toksöz, İ. ve Süt, N. (2012). Egzersiz bağımlılığı ve psikopatolojik özelliklerinin değerlendirilmesi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 25, 51-57.
• Veale, D. (1995). Does primary exercise dependence really exist. Exercise addiction: Motivation for participation in sport and exercise, 1-5.
• Warburton, D.E., Nicol, C.W. ve Bredin. S.S, (2006) Fiziksel aktivitenin sağlık yararları: kanıt. Kanada Tabipler Birliği Dergisi 174: 801 - 809.
• Wardle, J., Guthrie, C. A., Sanderson, S. ve Rapoport, L. (2001). Development of the children's eating behaviour questionnaire. The Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 42(7), 963-970.
• Wardle, J., Steptoe, A., Oliver, G. ve Lipsey, Z. (2000). Stress, dietary restraint and food intake. Journal of psychosomatic research, 48(2), 195-202.
• World Health Organization. (2014). WHO recommendations for augmentation of labour. World Health Organization.
• Yeltepe, H. (2005). Egzersiz bağımlılığının tanımlanması ve ‘’Egzersis bağımlılığı ölçeği-21’’in geçerlilik ve güvenilirlik çalışmasının yapılması.
• Yıldırım, A. ve Hacıhasanoğlu, R. (2011). Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 61-68.
• Yıldırım, İ., Özşevik K, Özer S, Canyurt E. ve Tortop Y. (2015). Üniversite öğrencilerinde fiziksel aktivite ile depresyon ilişkisi. Niğde Üniversitesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(Special Issue), 32-29.
• Yıldırım, İ., Yıldırım, Y., Ersöz, Y., Özkan, I., Saraçlı, S., Karagöz, Ş. ve Yağmur, R. (2017). Egzersiz bağımlılığı, yeme tutum ve davranışları ilişkisi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(1), 43-54.
• Yılmaz, G. ve Karaca, S. (2019). Spor Yapan ve Sedanter Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Bilgi Tutum ve Yaşam Kalitelerinin İncelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(3), 258-266.