Spor Lisesi Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri ve Sportmenlik Yönelim Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 67 - 81, 24.06.2024

Gökçe Avcu Murat Şakar

https://doi.org/10.31680/gaunjss.1454365

Öz

Bu çalışmanın amacı, spor lisesi öğrencilerinin kişilik özellikleri ve sportmenlik yönelim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma evrenini 2022-2023 eğitim-öğretim yılı Elazığ Kaya Karakaya Spor Lisesi öğrencileri (N=217) ve araştırmanın örneklemini ise herhangi bir spor branşı ile aktif gönüllü öğrenciler (n=126) oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Çok Boyutlu Sportmenlik Yönelimi Ölçeği ve On Maddeli Kişilik Ölçeği olmak üzere iki ölçek kullanılmıştır. Katılımcıların cinsiyete göre On Maddeli Kişilik Ölçeği’nin Dışa Dönüklük alt boyutunda erkekler lehine anlamlı farklılık tespit edilmiş (p<.05). Katılımcıların spor türüne göre Çok Boyutlu Sportmenlik Yönelimi Ölçeği’nin Sosyal Normlara Uyum ve Kurallar ve Yönetime Saygı alt boyutlarında bireysel spor yapanlar lehine anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<.05). Katılımcıların yaşa göre On Maddeli Kişilik Ölçeği’nin Sorumluluk alt boyutunda anlamlı farklılık tespit edilmiş (p<.05). Sonuç olarak, spor lisesi öğrencilerinin kişilik özellikleri ve sportmenlik yönelimleri üzerinde cinsiyet, yaş ve spor türünün etkili olduğu ve kişilik özellikleri ile sportmenlik yönelimleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Antrenörler sporcuların kişilik özelliklerini belirleyerek potansiyel sporcuları takıma ve uygun mevki ve pozisyona dahil edebilir ve aynı zamanda sporcunun başarısızlık riskini de bir dereceye kadar en aza indirebilir.

Anahtar Kelimeler

Sportmenlik, Yönelim, Kişilik

Etik Beyan

Araştırma için Munzur Üniversitesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu’ndan 30.03.2023 toplantı tarihli 2023/05 toplantı sayılı 07 karar sayılı Etik Kurul onayı alınmıştır.

Investıgatıon Of The Relatıonshıp Between Personalıty Characterıstıcs And Sportsmanshıp Orıentatıon Levels Of Sports Hıgh School Students

Öz

This study aims to examine the relationship between personality traits and sportsmanship orientation levels of sports high school students. The population of the study consisted of Elazig Kaya Karakaya Sports High School students (N=217) in the 2022-2023 academic year and the sample of the study consisted of volunteer students (n=126) active in any sports branch. Two scales, the Multidimensional Sportsmanship Orientation Scale and the Ten-Item Personality Scale, were used as data collection tools in the study. According to the gender of the participants, a significant difference was found in favor of men in the Extraversion sub-dimension of the Ten-Item Personality Scale (p<.05). According to the sport type of the participants, a significant difference was found in favor of individual sportsmen in the sub-dimensions of the Multidimensional Sportsmanship Orientation Scale's Compliance with Social Norms and Respect for Rules and Management (p<.05). A significant difference was found in the Responsibility sub-dimension of the Ten-Item Personality Scale according to the age of the participants (p<.05). As a result, it was determined that gender, age and sport type were effective on personality traits and sportsmanship orientations of sports high school students and there was a significant positive relationship between personality traits and sportsmanship orientations. By identifying athletes' personality traits, coaches can include potential athletes in the team and in the appropriate position and at the same time minimize to some extent the risk of failure of the athlete.

Anahtar Kelimeler

Sportsmanship, Orientation, Personality

Kaynakça

• Altın, Y. (2024). Sporda prososyal ve antisosyal davranışları etkileyen kişilik, motivasyon ve ahlaktan uzaklaşma faktörlerinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altın, Y. ve Altın, S. (2022). Kişilik özelliklerinin sporda ahlaktan uzaklaşma davranışını yordama etkisi. Spor Bilimleri Dergisi, 33(4), 204-213.
• Atak, H. (2013). On-Maddeli kişilik ölçeği'nin Türk kültürü'ne uyarlanması. Noropsikiatri Arsivi, 50, 312-319. Dorak, F. (2015). The relationship between personality and sportspersonship orientations. The Anthropologist, 19(3), 597-601.
• Eraslan, M. (2015). Spor bölümlerinde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin ve stresle başa çıkma stillerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(12), 65-82.
• Gama, D.R., de Queiroz, M.A., Cordeiro, M.C., Eftimie, J.M. ve Vale, R.S. (2020). Relationship between sportsmanship and personality traits of amateur electronic sportsmen from Rio de Janeiro. RETOS-Neuvas Tendencias en Educacion Fisica. Deporte y Recreacion, 38, 537-542.
• Gül., C. ve Bingöl, Ş. (2022). Spor liseleri öğrencilerinin sportmenlik algısının incelenmesi. Hakkari Review, 6(2), 46-58.
• Güllü, S. ve Şahin, S. (2018). Milli güreşçilerin sportmenlik yönelim düzeyleri üzerine bir araştırma. Electronic Turkish Studies, 13(18), 705-718.
• Güngör, N.B., Kurtipek, S. ve Yenel, F. (2022). Benlik saygısı ve sportmenlik yönelimi odağında sporcu öğrenciler üzerine bir araştırma. Journal of Global Sport and Education Research, 5(2), 118-127.
• Karabağ, B. (2019). Spor yapan ve yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin kişilik özellikleri, karar verme stilleri ve stresle başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Kaya, A., Balay, R. ve Göçen, A. (2012). The level of teachers’ knowing, application and training need on alternative assessment and evaluation techniques International Journal of Human Sciences, 9(2), 1229-1259.
• Kemarat, S., Theanthong, A., Yeemin, W. ve Suwankan, S. (2022). Personality characteristics and competitive anxiety in individual and team athletes. Plos One, 17(1), e0262486.
• Khairi, A., Assadi, H., Farahani, A., ve Goodarzi, M. (2012). The effect of type of sport, gender, personality and goal orientation on sport ethics of student athletes. World Journal of Sport Sciences, 6(4), 372-381.
• Liu, C., Qu, G. ve Gao, R. (2023). Defining sports moral character and clarifying its related concepts. Frontiers in Sports and Active Living, 5, 1101377.
• Lopez, A. ve Santelices, O. (2012). Personality characteristics of elite table tennis athletes of the Philippines: basis for a proposed recruitment program. International Journal of Table Tennis Sciences, 7, 1-4.
• Mann, P. (2017). Personality traits of athletes and nonathletes. International Journal of Advanced Research and Development, 2(5), 149-150.
• Marchese, F., Malagoli Lanzoni, I. ve Steca, P. (2022). Personality traits and motives in table tennis players. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(17), 10715.
• Mount, M.K., Barrick, M.R., Scullen, S.M. ve Rounds, J. (2005). Higher‐order dimensions of the big five personality traits and the big six vocational interest types. Personnel Psychology, 58(2), 447-478.
• Pozo, P., Grao-Cruces, A. ve Perez-Ordas, R. (2018). Teaching personal and social responsibility model-based programmes in physical education: A systematic review. European Physical Education Review, 24(1), 56-75.
• Piepiora, P. (2021). Personality profile of individual sports champions. Brain and Behavior, 11(6), e02145. Piepiora, P., ve Witkowski, K. (2020). Personality profile of combat sports champions against neo-gladiators. Arch. Budo, 16(1), 281-293.
• Saygılı, G., Atay, E., Eraslan, M. ve Hekim, M. (2015). Düzenli olarak spor yapan ve yapmayan öğrencilerin kişilik özellikleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1),161-170.
• Sezen-Balçıkanlı, G. (2010). Çok boyutlu sportmenlik yönelimi ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(1), 1-10.
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. 2013. Using multivariate statistics (Sixth Edition).Boston, MA: Pearson. Ulukan, M. (2021). Farklı dövüş sporu yapan öğrencilerin sportmenlik yönelim düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 5(1), 52-62.
• Verma, M. ve Kumar, R. (2019). Development of sportsmanship in young athlete. Think India Journal, 22(8), 208-212.
• Yalçın, Y.G., Tek, T. ve Çetin, M.Ç. (2020). Amatör olarak spor yapan üniversite öğrencilerinin sportmenlik yönelimlerinin incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 29-34.
• Yıldız, M., Şenel, E. ve Yıldıran, I. (2018). Prosocial and antisocial behaviors in sport: the roles of personality traits and moral identity. Sport Journal, 8(1), 5-17.
• Zorlu, E., Algün Doğu, G., Yıldız, A.B. ve Yılmaz, B. (2020). Atletizm branşındaki sporcuların kişilik özelliklerinin başarı motivasyonuna etkisinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 24-35.