Spor Yapan ve Yapmayan Öğretmenlerin Duygu ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 305 - 325, 27.12.2024

Sevcan Güley Arslan , Mehtap Yıldız

https://doi.org/10.31680/gaunjss.1583338

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmenlerin spor yapma durumlarına göre duygu ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada betimsel araştırma modeli kullanılmış, araştırma örneklemini Ankara ilinde görev yapan 978 öğretmen oluşturmuştur. Araştırma verileri Frenzel ve ark. (2016) tarafından geliştirilen, Alpaslan ve Ulubey (2017) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Öğretmen Duygu Ölçeği” ve Gençöz ve Öncül (2012) tarafından Türk kültürüne uyarlanmış “Temel Kişilik Özellikleri Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız örneklem t testi, tek yönlü varyans analizi (Anova) testi, Tukey post hoc testi, Tamhane’s post hoc testi ve Pearson Korelasyon testi uygulanmıştır.
Araştırma sonucunda, öğretmenlerin kişilik özellikleri ve duygu durumlarından olumlu bir özelliğin artışının diğer olumlu özelliklerin artışına sebep olduğu, olumsuz özelliklerin de azalmasına sebep olduğu belirlenmiştir. Bireylerin olumsuz özellikleri azaldıkça iletişimi güçlü, sosyal ilişkileri gelişmiş, hayattan zevk alan bir yapıya sahip olacakları bunun da mental olarak huzurlu, öz güven düzeyi yüksek bireyler olmalarını sağlayacağı, gelişime açıklık, uyumluluk, dışadönüklük düzeylerinin de olumlu etkilendiği tespit edilmiştir. Kişilik özelliklerinde olumsuz özelliklerin azalmasının ve olumlu özelliklerin artmasının öğretmenlerin ders içerisindeki duygu durumlarını da doğrudan etkilediği saptanmıştır. Spor yapmanın öğretmen duygu düzeylerine ve kişilik özelliklerine olumlu etkisi olduğu saptandığından tüm öğretmenlerin spora teşvik edilmesi için farkındalık seminerleri yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Spor, Duygu, Kişilik

Kaynakça

• Alpaslan, M. M., & Ulubey, Ö. (2017). Öğretmen duygu ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Journal of Turkish Studies, 12(25), 119-130.
• Atahan, K. (2022). Özel eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin öğretim duygu durumları, örgütsel destek algıları ve tükenmişlik düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Uşak.
• Başer, E. (1986). Uygulamalı spor psikolojisi. Ankara: M.E.G.S.B. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü. Bayar, P. (1983). Atletlerin kişilik özellikleri. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara.
• Birimoğlu, B. (2015). Sınıf öğretmenlerinin kişilik özellikleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi: İstanbul ili Kadıköy ilçesi örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelebi, N., & Uğurlu, B. (2014). Resmi liselerde çalışan öğretmenlerin kişilik özelliklerinin demografik değişkenlere göre incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 537-569.
• Çetin, L. (2010). Sınıf öğretmenlerinde yaşam kalitesi ve etkileyen bazı faktörler. (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Dalkıran, M. A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin spor branşlarına göre kişilik özelliklerinin incelenmesi: Osmaniye örneklemi. (Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Dökmen, Ü. (2000). Var olmak gelişmek uzlaşmak. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Ekin, M. (2018). Sınıf öğretmenlerin dersleri öğrenirken ve öğretirken hissettikleri duyguları ile öğretim etkililik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Frenzel, A. C., Pekrun, R., Goetz, T., Daniels, L. M., Durksen, T. L., Becker-Kurz, B., & Klassen, R. M. (2016). Measuring teachers’ enjoyment, anger, and anxiety: The teacher emotions scales (TES). Contemporary Educational Psychology, 46, 148-163.
• Gençöz, T., & Öncül, Ö. (2012). Examination of personality characteristics in a Turkish sample: Development of basic personality traits inventory. The Journal of General Psychology, 139(3), 194-216.
• Göç, A. C. (2023). Kriz dönemlerinde turist rehberlerinin duygudurum ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi: Covid-19 pandemi süreci. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çanakkale.
• Gölge, A. (2019). Teakwondo sporcularının duygu durumları ve zihinsel dayanıklılıklarının ölçülmesi: Yozgat ili. (Yüksek Lisans Tezi). Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Gözmen, A., & Aşçı, F. H. (2016). Sporcularda optimal performans duygu durumunun yordanmasında beş faktörlü kişilik özelliklerinin ve mükemmeliyetçiliğin rolü. Spor Bilimleri Dergisi, 27(1), 40-48.
• Güler, B. (2021). Spor lisesi öğrencilerinin temel kişilik özellikleri ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İnal, A. N. (2003). Beden eğitimi ve spor bilimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler ve teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kartal, E. (2021). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinde duyguların karar verme ve öz yeterlik üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sakarya.
• Köse, F. (2019). Öğretmen adaylarının duygu ve kişilik özellikleri ile öğretim yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Özer, H. (2019). Ekstrem sporcuların kişilik özelliklerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Pekyürek, İ. (2018). Bir okul örnekleminde anne baba tutumlarının ergenlerin kişilik yapısı ve cinsiyet rolü ile ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sav, İ. (2007). Psikolojik danışman rehber öğretmenlerin kişilik özellikleri ile stresle başa çıkma stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şeker Sır, N. (2016). Öğretmen adaylarının 5 faktör kişilik kuramına göre kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şengül, M., & Demirel, A. (2016). Türkçe öğretmenlerinin duygu dışavurum tarzları üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 116-133.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics. Boston: Pearson, MA.
• Uçar, M. Z. (2020). Ergenlik dönemi bireylerinin kişilik özellikleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ulucan, H., & Bahadır, Z. (2011). Haltercilerin kişilik özelliklerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 175-183.
• Yavuzer, H. (2001). Çocuk ve suç. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Zorlu, E. (2017). Atletizm branşındaki sporcuların kişilik özelliklerinin başarı motivasyonuna etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.