Konya Valisi Mehmed Ferid Paşa’nın Gözünden Antalya (1898-1902)

Yıl 2022, , 125 - 146, 11.12.2022

Hatice Durgun

https://doi.org/10.19060/gav.1217259

Öz

Günümüzde dünyanın gözde turizm kentlerinden biri olan Antalya 19. yüzyıl sonlarında idari açıdan Konya Vilayetine bağlı bir sancaktı. Ayrıca hinterlandının aksine verimli ve işlenebilir toprakları sayesinde ciddi bir zirai kaynağa sahipti. Tanzimat reformlarıyla modernleşme çabalarının şartların elverdiği ölçüde uygulamaya konulmaya çalışıldığı 19. yüzyıl boyunca, bünyesinde barındırdığı doğal limanı dolayısıyla ticari potansiyele sahip olan Antalya’dan, beklenen ölçüde bir verim sağlanabilmiş değildi. Bunda coğrafi dezavantajlarının yanında, sorun ve ihtiyaçlarının çözümü noktasında girişimci ve öngörülü idareci eksikliğinin de önemli bir payı vardı. Sultan II. Abdülhamid döneminin çalışkan ve başarılı isimlerinden biri olan Avlonyalı Mehmed Ferid Paşa’nın Konya Valiliğine atanması bu anlamda Antalya için büyük bir şans olacaktı. 1898-1902 yılları arasında Konya Valiliği yapmış olan ve valiliği döneminde Konya Vilayetini yeni bir görünüme kazandıran Mehmed Ferid Paşa, teftişleri sırasında özel bir ilgi gösterdiği Antalya’yı dört kez ziyaret etmiş ve Antalya’nın sorunlarının çözümü ile kalkındırılması yönünde kapsamlı araştırmalar yapılmasını sağlamıştı. Vali’nin teftişleri sonucunda hazırladığı ve Antalya’yı da kapsayan raporlar dizisi, çalışmanın esas hedefi olan Antalya’nın 20. yüzyıla girerken neden hâlâ mevcut potansiyelini ortaya çıkaramadığına ilişkin soruyu cevaplar niteliktedir. Zira dikkati ve titizliği ile nam salan Mehmed Ferid Paşa’nın Antalya’ya ilişkin ortaya koyduğu sorunlar ve bu sorunların çözümüne yaptığı katkı çalışmanın genel çerçevesinin çizilmesinde önemli ölçüde etkili oldu. Mehmed Ferid Paşa’nın üzerinde önemle durduğu Antalya’nın bayındırlık, iskân, ziraat, eğitim sorunlarının ne ölçüde giderilebildiğinin tespiti de yine Osmanlı Arşivinden elde edilen belgeler doğrultusunda ortaya çıkarılmaya çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Avlonyalı Mehmed Ferid Paşa, Teftiş, Rapor, Islahat

Kaynakça

• BEO, D:1359, G:101898; BEO, D:1403, G:105160; BEO, D:1644, G:123234; BEO, D:1799, G:134909; BEO, D:1838, G:137841.
• DH. MKT, D:466, G:26; DH.MKT, D:599, G:20; DH.MKT, D:2477, G:111; DH. MKT, D:2553, G:113; DH.MKT, D:2569, G:55.
• DH. TMIK.S, D:20, G:14; DH.TMIK.S, D:21, G:44; DH. TMIK.S, D:27, G:25.
• İ. DH, D:1364, G:15; İ. HUS, D:93, G:115; İ.RSM, D:6, G:30.
• Y. MTV, D:183, G:163; Y.MTV, D: 193, D: 64; Y.MTV, D:202, G:16; Y. MTV, D:208, G:135; Y.MTV, D:221, G:67; Y.PRK.UM, D:56, G:21.
• Konya Vilayeti Salnamesi, 1317, Def‘a 28.
• Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, Altıncı Sene, Matbaa-i Amire, İstanbul 1321.
• Düstûr, Birinci Tertip, C. 1, Matbaa-i Amire, İstanbul 1289.
• Düstûr, Birinci Tertip, C.6, (4 Zilkade 1304-14 Ramazan 1312), Ankara Devlet Matbaası, Ankara 1939.
• Düstûr, Birinci Tertip, C.7, (15 Şevval 1312-14 Zilhicce 1321), Başvekalet Devlet Matbaası, Ankara 1941.
• AKPINAR, Ozan Can, “Antalya Gureba Hastanesi (1901-1923)”, Antalya Kitabı 2, Palet Yay., Konya 2019, s. 221-234.
• ALTINOVA ŞAHİN, Ayşegül, Osmanlı Devleti’nde Rüşdiye Mektepleri, TTK Yay., Ankara 2018.
• ÇEŞME, Volkan, “Osmanlı’da Ziraatı Modernleştirme Sürecinde Halkalı Ziraat Mektebi (1892-1928): Kuruluşu ve İdari Yapısı”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, XV/2, (2014), s.39-80.