Fiziki Gelişim Bağlamında Bir Kent Biyografisi: Nevşehir

Yıl 2024, , 233 - 246, 11.06.2024

Hacı Mustafa Eravcı

https://doi.org/10.19060/gav.1498856

Öz

Nevşehir Osmanlı sürecinde bir devlet ricali ve Cumhuriyet sürecinde de milli kalkınma çabaları ile kırsal ve kentsel mekânsal gelişim süreci yaşayan bir yerleşim yeridir. Bu araştırmanın amacı; Nevşehir kentinin ilk kuruluşundan günümüze fiziki yapılanması bağlamında mekânsal gelişimin analiz edilmesidir. Bu çalışmanın tasarımı üç aşamadan oluşmaktadır: Birinci aşama, coğrafi konum, Osmanlı’ya kadar tarihsel arka planın ortaya konmasıdır. İkinci aşama, XVIII. asrın ilk çeyreğinde bir Osmanlı paşasının himayesi bağlamında Nevşehir kentinin ortaya çıkışı ve sonraki süreçte sosyal–kültürel mekânsal ögelerin gelişimini yazılı kaynaklardan elde edilen veriler ışığında ayrıntılı olarak değerlendirilmesidir. Üçüncü aşama Cumhuriyet ideolojisinin kırsal ve mekânsal gelişim sürecindeki etkilerinin yansımalarının ortaya konmasıdır. Öyle ki burada jeopolitik ve idari gerekçelerle kentin idari statüsünün değişimi, ayrıca göç, sanayileşme, turizm ve yeni üretim alanlarına bağlı nedenlerle ortaya çıkan mekânsal ögelerdeki değişim ele alınacaktır. Bu çalışma da interdisipliner bir yaklaşımla idari düzenlemelerin, demografik yapı değişiminin kentleşme süreci bağlamında mekânsal ve işlevsel etkilerinin tartışılmasına katkı sağlayacağı gibi göç, sanayileşme ve turizmin kentleşme ile etkileşimi, bağlamında şehrin geleceğine dönük planlama kararları için analitik bir çerçeve de sunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nevşehir, Şehir Biyografisi, Osmanlı, Türkiye

Kaynakça

• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Hurufat Defteri, (Vad). no: 559, 560, 562, 563, 1146, 1148, 1150, 1151, 1152.
• Ma’lul Gaziler Büyük Ticaret Salnamesi, İstanbul 1928.
• AHMED REFIK, Anadolu Şehirleri: Damat İbrahim Paşa Zamanında Ürgüp ve Nevşehir. Türk Tarih ve Encümeni Mecmuası, XIV/3,1340, s. 161.
• ALPTÜRKER, İmran Gündüz, “ Nevşehir Efsaneleri Üzerine Bir Araştırma”, Nevşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir 2013 (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• BUDAK, Ayşe, “Cumhuriyet İdeolojisinin Simgeleştirilmesi: Nevşehir Örnekleri”, II. Uluslararsı Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu, 2-5 Mayıs 2016, Nevşehir Ünv. Yayını, Ankara 2017, s.177-79.
• BAYRAKAL, “Sedat, Nevşehir Kalesi ve Çevresindeki Osmanlı Mimari Dokusu”, S.59, Erdem 2011, s.85-95.
• BILGE, Arif, Bazı Abideleri ve Kitabeleriyle Nevşehir ve Lale Devri Tarihi, Nazımbey Basımevi, Konya 1966.