One-Man Lobby in America: Vahan Cardashian (1883-1934)

Yıl 2015, , 95 - 120, 09.09.2015

Ö.kürşat Karacagil

https://doi.org/10.19060/gav.58971

Cited By: 3

Öz

Turco-American relationship had a long history with cordial relations. Diplomatic relations that were severed in 1917 with the entrance of US into the World War could be reestablished only in 1927. One of the major factors in this delay was the anti-Turkish activities undertaken by Armenians living in US. The figure of Vahan Cardashian (Kardaşyan) who functioned almost as a one-man lobby against Turkey until 1934 is especially worthy of attention. Born in Kayseri in 1883, Cardashian completed his higher education in the same town and

Anahtar Kelimeler

Turkey, United States of America, Armenians, Lobbying

Amerika'da Tek kişilik Lobi: Vahan Cardashian ( 1883-1934)

Öz

Türk-Amerikan ilişkileri uzun bir tarihi geçmişe sahiptir ve genel olarak dostluk içerisinde devam etmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nin 1917 senesinde I. Dünya Savaşına girmesiyle kesilen resmi ilişkiler ancak 1927 senesinde yeniden kurulacaktır. Bunda en önemli etkenlerden birisi de Amerika’da yaşayan Ermenilerin Türkiye aleyhtarı yürüttükleri faaliyetlerdir. Bu bağlamda 1934 senesine kadar Türkiye karşıtı faaliyetleriyle dikkat çeken Amerika’da adeta tek kişilik bir lobi gibi çalışan Vahan Cardashian ( Kardaşyan) ismi ön plana çıkmaktadır.1883 senesinde Kayseri’de doğan Cardashian, ilk ve orta öğretimini aynı şehirde tamamladı. Yükseköğretimini Yale Üniversitesinde hukuk alanında yaptı. 1915 yılına kadar Osmanlı yetkilileriyle iyi ilişkiler kurmuş hatta bir süre New York Konsolosluğunda tercümanlık yapmıştır. Buna karşın Cardashian zikrolunan tarihten sonra Türk aleyhtarı faaliyetleriyle dikkat çekmektedir. Nitekim Sevr Antlaşmasında gündeme gelen bağımsız Ermenistan’ın kurulması, 6 Ağustos 1923 tarihinde Lozan’da Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri arasında imzalanan antlaşmanın onaylanmaması ve Washington Sefiri Ahmet Muhtar Bey aleyhinde propaganda yapması gibi faaliyetleri bunlar arasında sayılabilir

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Ermeniler, Lobicilik

Kaynakça

• Arşivler Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) BOA, BEO (Babıali Evrak Odası) 4199/314881( lef 1,2); 4241/318061; 4242 /318061 (lef 1)
• BOA, HR. TO ( Tercüme Odası Belgeleri) 542/53. BOA, HR. SYS ( Hariciye Nezareti Siyasi Evrakı)2880/9 (lef 1-3)
• (Amerika Birleşik Devleti Arşivi) National Archives and Records Administ- ration NARA (Ulusal Arşivler ve Kayıtlar Dairesi) National Archives and Record Administration (NARA) Microcopy (M) 353, Roll 46, File 867.41016/418, 10 February 1916 ve Yazı Eki.
• NARA M 365 Roll 4, File 71.672/ 382. 1/2, s. 1-7. NARA, M 365 Roll 4, File 71.672/ 382. 1/2, s. 55-56. NARA, M 365 Roll 4, File 711.672 /187. The Senate Should Reject the Turkish Treaty. NARA, M 365 Roll 4, File 711.672/ 212, November 20, 1923 ve November 22 1923.
• NARA, M 365 Roll 4, File 711.672, 262 1/2 9 February 1924.
• NARA, M 365 Roll 4, File 711.672, 263 18 January 1924.
• NARA, M 365 Roll 4, File 711.672/ 266. 4 February 1924.
• NARA, M 365 Roll 4, File 711.672 / 261, 11 February 1924.
• NARA, M 365 Roll 5, File 711. 672 / 389 1/2, 3 February 1926.
• NARA, M 365 Roll 4, File 711.672 / 261, 7 February 1924
• NARA, M 365 Roll 5, File 711.672 / 290 1/2 24 May 1924.
• NARA, M 365 Roll 6, File 711. 672/ 473, 4 June 1926.
• NARA, M 365 Roll 5, File 711. 672/ 396, 9 February 1926.
• NARA, M 365 Roll 6, File 711. 672/ 443, 8 April 1926 ve 15 April 1926.
• NARA, M 365 Roll 6, File 711. 672/ 469, 12 May 1926.
• NARA, M 365 Roll 6, File 711.672/ 516, 23 October 1926.
• NARA, M 365 Roll 7, File 711.672/ 539 c, 18 January 1927
• NARA, M 365 Roll 7, File 711.672 protest, 19 February 1927.
• NARA, M 365 Roll 7, File 711.672 protest 2, 21 March 1927.
• NARA, M 365 Roll 7, File 711. 672 protest 32, 27 October 1927.
• NARA, M 365 Roll 7, File 711.672 protest 43, 44 ve 46. NARA, M 365 Roll 7, File 711.672 protest 46 a, 17 March 1928. Süreli Yayınlar
• The New York Times, 24 July 1910.
• The New York Times, 21 September 1911.
• The New York Times, 25 July 1912.
• The New York Times, 16 January 1916.
• The New York Times, 18 October 1919
• The New York Times, 27 December 1918.
• The New York Times 3 June 1919.
• The New York Times, 19 August 1919.
• The New York Times, 23 January 1921;
• The New York Times, 13 February 1921;
• The New York Times, 31 December 1922.
• The New York Times, 28 January1923.
• The New York Times, 20 April 1924.
• The New York Times, 30 August 1924.
• The New York Times, 31 August 1924
• The New York Times, 3 May 1926.
• The New York Times 16 May 1927.
• The New York Times, 11 April 1928
• The New York Times, 28 May 1928.
• The New York Times, 18 October 1930
• The New York Times, 3 October 1930.
• The New York Times, 13 June 1934.
• New York Daily Tribune, 1 June 1907. İnternet Kaynakları http://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_National_Committee_of_ America#History (1.5.2015)
• Kitaplar ve Makaleler ARMAOĞLU Fahir, “Atatürk Döneminde Türk-Amerikan İlişkileri” Atatürk Araş- tırma Merkezi Dergisi, C. 13, S. 38, Temmuz 1997, s. 631-647.
• ARMAOĞLU Fahir, Belgelerle Türk-Amerikan Münasebetleri (Açıklamalı), Ankara 19 BEYOĞLU Süleyman, “Sevr ve Lozan’da Ermeni Sorunu”, Akademik Bakış, Cilt.2, Sayı.3, Ankara 2008, s. 125-138.
• BİLGEN Deniz, ABD’li Gözüyle Sivas Kongresi ( Amerikan Mandası ve Gazeteci L. E. Browne’ın Faaliyetleri), İstanbul 2004.
• BRYCE James - TOYNBEE Arnold, Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermenilere Yönelik Muamele (1915-1916), Cilt 1-2, İstanbul 2005.
• BULUT Semih, Atatürk Dönemi Türkiye-ABD İlişkileri ( 1923-1938), Ankara 2010.
• Bulletin of Yale University (Obituary Record of Graduates of Yale University Deceased during the year 1933-1934) 1934.
• CARDASHIAN Vahan, The Ottoman Empire in the Twentieth Century, Albany N.Y. 1908.
• CARDASHIAN Vahan, “A Turkish Scheme” The Joint Mandate Scheme: A Turkish Empire Under American Protection, New York 1920, s. 34-45.
• CARDASHIAN Vahan, “Should America Accept A Mandate for Armenia” America as Mandatary for Armenia, New York 1919, s. 25-37.
• CARDASHIAN Vahan, “The Turks” The Lausanne Treaty Turkey and Armenia, New York 1926, s. 105-109.
• CARDASHIAN Vahan, “Who Speaks in the Name of Armenia?” The Armenian Re- view, Vol XXXIII, No: 3-91 (Autumn, 1970), s. 48-58.
• ÇAĞAPTAY Soner, Türkiye’de İslam, Laiklik ve Milliyetçilik (Türk Kimdir?), (Çev. Öz- gür Bircan), İstanbul, 2009.
• DANIEL Robert L. , “The Armenian Question and American-Turkish Relations, 1914-1927” The Mississippi Valley Review, Vol. 46, No 2, (Sep., 1959), s. 252-275.
• ERHAN Çağrı, Türk-Amerikan İlişkilerinin Tarihsel Kökeni, Ankara 2001.
• EROL Mine, Osmanlı İmparatorluğu’nun Amerika Büyük Elçisi A. Rüstem Bey, Ankara 1973.
• FENDOĞLU Hasan Tahsin, Modernleşme Bağlamında Osmanlı-Amerika İlişkileri, İs- tanbul 2002.
• GREW Joseph C., Lozan Günlüğü, ( Çev. Kadri Mustafa Orağlı), İstanbul 2001
• KELLER Barbara Jean, The United State and Armenia, 1911 to 1920 The Arme- nian Mandate, Fullerton (California), California State College, (Yüksek Lisans Tezi) 1969
• KOOLAKIAN Robert George, Struggle for Justice: A Story of The American Committee For The Independence Of Armenia, Michigan, 2008.
• MANGO Andrew, Atatürk, (Çev. Füsun Doruker) İstanbul 2004.
• LOWRY Heath W. , Büyükelçi Morgenthau’nun Öyküsü’nün Perde Arkası, İstanbul 1991.
• MARDICK John R. , “Life and Times of Vahan Cardashian”, Vahan Cardashian: Advocate Extraordinaire For The Armenian Cause, (Compiled by Vartkes Yeghiayan), California, 2008, s. 1-11.
• SARINAY Yusuf, “Hoybun Cemiyeti ve Türkiye’ye Karşı Faaliyetleri” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 14 S. 40, Ankara 1998, s.206-244.
• ŞİMŞİR Bilal, “Türk-Amerikan İlişkilerinin Yeniden Kurulması ve Ahmet Muhtar Bey’in Vaşhington Büyükelçiliği (1920-1927)”, Belleten, C. XLI, S. 162, Ankara 19s. 277-356.
• ŞİMŞİR Bilal, “Amerika’da Ermeni Lobisi ve Lozan Antlaşması Kavgası (1923- 1927)”, Ermeni Araştırmaları, S. 3, Ankara, 2001, s. 34-66.
• ŞİMŞİR Bilal, “Atatürk’ün Yabancı Devlet Adamlarıyla Yaptığı Görüşmeler”, Bel- leten, Cilt 45, S. 177, Ankara 1981, s. 157-207.
• TRASK Roger R. The United States Response to Turkish Nationalism and Reform (1914- 1939), Minnesota 1970.
• YEGHIAYAN Vartkes, “Cardashian and The Armenian Cause: An Unfinished Odyssey”, Life and Times of Vahan Cardashian”, Vahan Cardashian: Advocate Ext- raordinaire For The Armenian Cause, ( Compiled by Vartkes Yeghiayan), California, 2008, s.16-68.