Bayburt’ta Şeyh Eşref İsyanı

Yıl 2016, Cilt: 10 Sayı: 19, 79 - 105, 15.12.2016

Alaattin Uca Aytunç Ülker

https://doi.org/10.19060/gav.321004

Öz

Milli Mücadele döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne karşı Türkiye’de pek çok iç isyan çık­mıştır. Bu isyanlar içerisinde Şeyh Eşref İsyanı ya da diğer adıyla Hart İsyanı olarak bilinen ayak­lanma, diğerlerinden oldukça farklı bir özelliğe sahiptir, çünkü isyanın çıktığı tarihte Türkiye Büyük Millet Meclisi henüz açılmamıştır. Ancak o günlerde Heyet-i Temsiliye, Sivas Kongresi’nden sonra Anadolu’da duruma hâkim olma çabası içerisindedir.

Böyle bir ortamda Bayburt’un Hart bucağında Şeyh Eşref’in bazı kaynaklara göre yedi devlet kralını huzuruna toplayarak dünyayı ıslah etmek, bazılarına göreyse Şiiliği yaymak maksadıyla ayak­landığı ifade edilmiştir. Dolayısıyla isyanın çıkışıyla ilgili farklı sebepler gösterildiği ve bu sebeplerin bir anlamda tahlile ihtiyaç duyduğu anlaşılmaktadır.

Çalışmamızda sebep ve sonuçları çok tartışılan ve kime karşı niçin çıkarıldığı pek belli olmayan bu ayaklanma incelenecektir. Bu araştırmamızda Mustafa Kemal’in konuyla ilgili görüşleri, T. C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve Cumhuriyet Arşivi belgeleri, dönemin önemli basın yayın organla­rından Albayrak gazetesinin açıklamaları, olaya şahit olan kişilerin anıları ve konuyla ilgili yazılmış diğer eserlerden, olaydan bir yıl sonra konuyu gündemine alan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Zabıt Ceridelerinden faydalanılacaktır. Olayın Bayburt ve çevresine etkileri, günümüz Bayburt insanının olaya bakışı ve diğer iç isyanlardan farkı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bayburt, Hart (Aydıntepe), Şeyh Eşref, İç İsyanlar

Kaynakça

• ...