KKTC’de Ekonomik Büyüme ve Sektörel Gelişimin Büyümeye Etkileri

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 23, 199 - 220, 10.12.2018

Demet Beton Kalmaz Nuru Giritli

https://doi.org/10.19060/gav.504389

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı KKTC ekonomisindeki büyüme ile sektörel büyüme arasındaki ilişkiyi incelemek ve elde edilen bulgulardan yararlanarak istikrarlı bir büyümenin gerçekleşebilmesi için öneriler üretmektir. Çalışmada kullanılan veriler KKTC Devlet Planlama Örgütünden (DPÖ) elde edilmiş olmakta ve 1977-2016 yıllarını kapsamaktadır. Veriler 1977 yılı baz alınarak TL cinsinden ölçülmüştür. Serilerin durağanlık düzeyinin tespit edilmesi için Phillips-Perron (PP), Augmented Dickey Fuller (ADF), Kwiatkowski-Phillips-Schmidt-Shin (KPSS) birim kök ve Zivot-Andrews yapısal kırılma birim kök testi kullanılmış, bulgular bağımlı değişkenimiz olan GSYİH serisinin birinci farkının durağan, yani I(1) olduğunu, işaret ederken, bağımsız değişkenlerin farklı seviyelerde durağan oldukaları tespit edilmiştir. Bu nedenle uzun ve kısa dönem ilişkileri ortaya koymak için seriler arasında eşbütünleşme ilişkisi ARDL sınır testi yaklaşımıyla araştırılmıştır. Değişkenler arasındaki uzun ve kısa dönem ilişkilerinin tespitinin ardından Granger nedensellik testi kullanılarak seriler arasındaki ilişkinin yönünün analizi yapılmış, GSYİH, tarım sektörü, inşaat sektörü ve imalat sektörü gelirlerinden, hizmetler sektörü gelirlerine doğru tek yönlü Granger nedensellik tespit edilmiştir. Modelin iyiliği ve uyumunun test edilmesi için otokorelasyon, normallik, değişen varyans ve yapısal istikrar testleri yapılmış, seçilen dönem içerisinde hesaplanan katsayıların istikrarlı olup olmadığını görmek için ise CUSUM ve CUSUMSQ testleri kullanılmıştır. Sonuçlar modelin güvenirliliği ve parametrelerin seçilen dönem için istikrarlı olduğunu desteklemiştir. Elde etmiş olduğumuz sonuçlar uzun vadede sanayi sektörünün ekonomik büyüme arkasındaki en etkin sektör olduğunu ortaya koymuştur. KKTC’de öne çıkan hizmet sektörünün yanı sıra sanayi ve inşaat sektörlerinin geliştirilmesi ve yerli istihdam sağlanması ile sürdürülebilir bir ekonomik büyüme elde edilebilir. Ekonomik büyüme politikaları uzun vadede kalıcı etki yaratacak şekilde planlanmalıdır ve özellikle sanayi sektörünün geliştirilmesine öncelik tanınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, KKTC, Eşbütünleşme, Sınır Testi, ARDL Modeli

Kaynakça

• CHENERY Hollis B. , “Patterns of industrial growth”, American Economic Review, 50, 1960, s. 624-654. CLARK Colin, The Conditions of Economic Progress, McMillan & Co., xv, 720 p. London, 1940. Devlet Planlama Örgütü (DPÖ)(2017), http://www.devplan.org/ DICKEY, David A. - Wayne A. Fuller, “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49/4, 1981, s. 1057-1072. DOMAR Evsey D., “Capital Expansion, Rate of Growth, and Employment”, Econometrica, 14, 1946, s. 137-147. ENGLE Robert F. - Clive J. W. Granger, “Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation and Eesting”, Econometria, 55/2, 1987, s. 251-276. ERSUNGUR Ş. Mustafa - Alaattin Kızıltan, “Türkiye Ekonomisinde İthalata Bağımlılığın Girdi-Çıktı Yöntemiyle Analizi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9/1, 2010, s. 267-278. FISCHER Allan G. B. , “Primary, secondary and tertiary production”, Economic Record, 15/1, s. 24-38, 1939. GRANGER Clive J. W. - Paul Newbold, “Spurious regressions in econometrics”, Journal of Econometrics, 2/2, 1974, s. 111-120. HARROD Roy F., “An Essay in Dynamic Theory”, Economic Journal, 49, 1939, s. 14–33. JALIL Abdul vd., “Estimating the Growth Effects of Services Sector: a Cointegration Analysis for Pakistan”, Journal of Economic Structures, 5/6, 2016, s. 1-14. JOHANSEN Soren, “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12/2-3, 1988, s. 231-254. JOHANSEN Soren - Katerina Juselius, “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration-With Applications to the Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52/2, 1990, 169-210. KATIRCIOĞLU Salih, “Co-Integration and Causality Between GDP, Agriculture, Industry and Services Growth in North Cyprus: Evidence from Time Series Data, 1977-2002”, Review of Social, Economic & Business Studies, 5/6, 2002, s. 173 – 187. KİBRİTÇİOĞLU Aykut - Selahattin Dibooğlu, “Long-Run Economic Growth: An Interdisciplinary Approach”, University of Illinois, Research Working Paper No. 01-0121, 2001. KUZNETS Simon, “Quantitative aspects of the economic growth of nations: II. Industrial distribution of national product and labor force”, Economic Development and Cultural Change, 5, 1957, s. 1-111. KUZNETS Simon, Growth, Population, and Income Distribution: Selected Essays. Norton, New York 1979. KWIATKOWSKI Denis vd., “Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root: How Sure are we that Economic Time Series have a Unit Root?”, Journal of Econometrics, 54/1-3, 1992, s. 159 - 178.