1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 24, 135 - 162, 23.06.2019

Fatih Tuğluoğlu

Öz

27 Mayıs 1960 askeri
müdahalesiyle yönetime el koyan Milli Birlik Komitesi, yeni bir anayasa hazırlanması
için üniversiteden hukukçuları göreve çağırmıştı. Hazırlanan yeni anayasa ile
DP’nin iktidar olduğu dönemde yaşanan siyasi sorunlar, huzursuzluklar, ekonomik
ve toplumsal problemlere çözüm bulmak istenmişti. Referandum ile halkın onayına
sunulan anayasanın kabul edilmesi sivil hayata dönmek için gerekli
görülmekteydi. DP’nin siyasi hayatına son verildiği bir ortamda başlayan
referandum faaliyetleri sadece anayasayı destekleyenlerin propagandalarına
sahne olmuş gibi görünse de DP seçmenine hitap etmek için kurulan AP de
özellikle Batı Anadolu bölgesinde gizli olarak anayasaya hayır oyu verilmesi
çağrısında bulunmuştu. Milli Birlik Komitesi de halkla görüşmeler yapmak için
kendi üyelerini Anadolu’nun çeşitli şehirlerine göndermiş ve halka eski
günlerdeki siyasi çekişmelerinin bir daha yaşanmaması ve yeni dönemin
ihtiyaçları için hazırlanan yeni anayasayı kabul etmelerini istemişti.
Anayasanın getirdikleri konusunda gerek halk arasında gerekse basında fazla
tartışma yaşanmazken, anayasayı hazırlayan kurucu mecliste CHP’nin sayısal
üstünlüğe sahip olması ve CHP’li sözcülerin anayasayı sahiplenen konuşmalar
yapmaları, DP tabanının kırmızı oy vermesine neden olmuştu. Gizli gizli
sürmekte olan olumsuz propagandalar ve DP’li seçmenin süreçten dışlanmış olması
gibi nedenlerle referandumda elde edilen sonuç beklenenden farklı olmuş,
katılım yüksek olmasına karşın evet oyları yüzde 70’lere bile ulaşamamıştı.
Olumsuz oyların çokluğu DP tabanının askeri darbeye ve yaşanan sürece bir
tepkisi idi. Elde edilen sonucu geleceğe yönelik bir iktidar ümidi olarak gören
AP memnuniyetle karşılarken, Milli Birlik Komitesi ise anayasanın kabul edilmiş
olması yeterli görmüştü. Devletin imkânlarıyla ve üç partinin desteğiyle
yürütülen referandum kampanyasından çıkan sonuç 1957 seçimlerinde alınan oy
haritasına benzemekte, adı geçen seçimde DP’yi desteklemiş olan vilayetlerin
anayasaya hayır oyu verdiği anlaşılmaktaydı.

Anahtar Kelimeler

1960 Askeri Müdahalesi, 9 Temmuz 1961 Anayasa referandumu, MGK, DP

Kaynakça

• “1924 Tarih ve 491 Sayılı Teşkilâtı Esasiye Kanununun Bazı Hükümlerinin Kaldırılması ve Bazı Hükümlerinin Değiştirilmesi Hakkındaki 12 Haziran 1960 Tarihli ve 1 Sayılı Geçici Kanuna Ek «Kurucu Meclis Teşkili» Hakkında Kanun”, Kanun No: 157, Kabul Tarihi: 13 Aralık 1960, Resmi Gazete 16 Aralık 1960. “Anayasanın Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun”, Kanun No:283, Kabul Tarihi: 28 Mart 1961, Resmi Gazete 1 Nisan 1961. “İnkılâbın Korunmasına Dair Geçici Kanun”, Kabul Tarihi:28.6.1960, Kanun No:6, Resmi Gazete 30 Haziran 1960, Sayı:10539.