Conquest of Cyprus by the Turks: Divergence of the Early Modern Period and Establishment of Status Quo in the Mediterranean

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 25, 287 - 302, 13.12.2019

Emrah Naki

Öz

Kıbrıs’ın Türkler Tarafından Fethi: Yeniçağ’ın Yol Ayrımı ve Akdeniz’de Statükonun Kuruluşu

Öz

Osmanlıların Cerbe zaferi (1560) ve Malta Muhasarası (1565) Batı’da ciddi bir tehdit olarak algılandı ve Papa’nın Osmanlılara karşı bir haçlı ittifakı meydana getirilmesi hususunda Katolik devletleri ha-rekete geçirmesine yol açtı. Malta kuşatmasının Batı tarafından başarıyla savuşturulmasına rağmen Osmanlıların ilk fırsatta Akdeniz’deki ilerleyişlerini sürdürecekleri ortadaydı. Cezayir Beylerbeyi Uluç Ali Paşa’nın 1570’de Tunus’un İspanya’ya tâbi hükümdarını devirmesi ve İspanya’daki Morisko is-yanlarına açıkça destek vermesi bunun en iyi kanıtıydı. Osmanlı ilerleyişi karşısında, Habsbugların Avusturya kolunu da dâhil ederek hem karadan hem de denizden Türklere karşı saldırıya geçecek bir ittifak gücünün kurulması kolay gözükmese de en azından İspanya ve Venedik’in başını çektiği bir Hı¬ristiyan donanması meydana getirilebilirdi. Bu hususta II. Felipe’nin yönettiği İspanya’nın muhalefet etmeyeceği ortadaydı. Papa için asıl mesele deniz gücü bakımından büyük bir donanmaya sahip olan Venedik Cumhuriyeti’ni ikna edebilmekti. Venedik, Osmanlılarla sahip olduğu ticari ve ekonomik ilişki¬leri bahane ederek Papa’nın teklifine başlangıçta karşı çıktı. Fakat Osmanlıların 1570 yazında Venedik hâkimiyetindeki Kıbrıs adasını kuşatmaları üzerine bu sefer ittifak önerisi ile sahneye çıkan Venedikliler oldu. Neticede öncelikle Kıbrıs’ı kurtarmak ve Osmanlıları Akdeniz’de Batı’ya karşı bir tehdit unsuru olmaktan çıkarmak adına bir Hıristiyan ittifakı kuruldu. Bu çalışma, Türk ve Batılı kaynaklarla kar¬şılaştırmalı olarak hazırlanmış olup bir savaşın anatomisinden çok, tarafları savaşa götüren sebepler ve sonuç ilişkisi irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Spain, Venice, Papacy, Ottomans, Cyprus

Kaynakça

• Archive Documents: A-Archivo General de Simancas (AGS): AGS, Estado, Legajo 1133, Folio 20. AGS, Estado, Legajo 487, Folio 73. B-Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA): BOA, MD, 3 Nr., Hk. 267. BOA, MD, 3 Nr., Hk.268. BOA, MD, 3 Nr., Hk. 385. BOA, MD, 3 Nr., Hk. 386. BOA, MD, 6 Nr., Hk. 565. BOA, MD, 9 Nr., Hk. 204. Manuscripts and Chronical Works: Córdoba, Luis Cabrera de, Felipe Segundo, Rey de España, Tomo Segundo, Madrid 1876. Gelibolulu Mustafa Âli, Künhü’l-Ahbâr, Dördüncü Rükn, C. I, TTK, Ankara 2009. Gerlach, Stephan, Türkiye Günlüğü, C. 1, Transl. Türkis Noyan, Kitap Yayınevi, İstanbul 2007. Haedo, Fray Diego de, Topografía e Historia General de Argel, La Sociedad de Bib¬liófilos Españoles, Vol. I., Madrid 1927. Kâtip Çelebi, Tuhfetü’l-Kibâr Fî Esfâri’l-Bihâr (Deniz Seferleri Hakkında Büyüklere Armağan), Haz. İdris Bostan, T.C. Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı, Ankara 2008. Selânikî Mustafa Efendi, Tarih-i Selânikî, Haz. Mehmet İpşirli, C. 1, TTK, Ankara 1999. Villalón, Cristóbal de, Türkiye Seyahati (Viaje de Turquía), Transl. Yeliz Demirören, Erko Yayıncılık, İstanbul 2011. Examinational Works: Barbero, Alessandro, İnebahtı: Üç İmparatorluğun Savaşı”, Çev. Erdal Turan, Alfa, İstanbul 2016.