Protestan Misyonerlerin Gözünden 20. Yüzyılın Başında Hindistan’da İslami Reform ve Misyonerlik

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 27, 175 - 202, 10.12.2020

Haluk Selvi Uğur Topcu

https://doi.org/10.19060/gav.838970

Öz

Hindistan’da 20. yüzyılın başında yaklaşık 60 milyon Müslüman için hayat oldukça zorlu geçmekteydi. Yüzyıllarca hâkim konumda yaşadıkları topraklarda İngilizlerin yönetimi devralmasıyla birlikte büyük bir prestij kaybı yaşamışlar ve gerek siyasal gerekse ekonomik anlamda sıkıntılı bir sürecin içine girmişlerdi. 1857 yılındaki Büyük Sipahi Ayaklanmasının başlıca sorumlusu olarak algılanan Müslüman halk ve ulema İngilizlerin gittikçe artan baskılarına maruz kalıyorlardı. Bu şartlar altında çıkış yolu arayan Müslüman ulemadan sivrilen birkaç isim, geleneksel İslami yaklaşımların Hintli Müslümanların dertlerine deva olamayacağını düşünmüşler ve İslam’da reform yapmak adına bazı fikirler ortaya koymuşlardır. Geleneksel kalıpların dışındaki bu söylemler Müslüman halkın arasında çeşitli tepkilere yol açtığı gibi, kimi misyonerler arasında da karşılık bulmuştur. Hindistan’da ortaya çıkan bu reformist hareketlerin misyonerlerce nasıl algılandığını anlamak için, 1906’da Kahire’de ve 1911 yılında Hindistan’a bağlı Leknev’de Müslüman dünyaya yönelik düzenlenen misyoner konferanslarında sunulan bildirilere bakmak yerinde olacaktır. Bu konferanslar, misyonerlerin görüşlerini açık yüreklilikle sunabildikleri kapalı devre organizasyonlar olduğundan, verilen bilgilerin doğruluğu ve geçerliliği konusunda bir şüpheye mahal yoktur. Bu konferanslarda Hindistan’la ilgili sunum yapan misyonerler, Hindistan’daki yeni İslami yaklaşımları kendi pencerelerinden değerlendirmişlerdir. Bu makalede, Protestan misyonerlerin Hindistan’da yaşayan Müslümanların 20. Yüzyılın başındaki durumlarıyla ilgili yorumları çeşitli yönleriyle ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yeni İslam, Hindistan, Protestan misyonerler, Seyyid Ahmed Han, Hintli Müslümanlar

Kaynakça

• “India As a Mission Field”, Missionary Herald, C. 66, S.1, Haziran 1870.
• The Missionary Review of the World, Vol.34, No:4, Nisan 1911.
• “The late Sir Syad Ahmad Khan”, The Church Missionary Intelligencer, Gilbert and Rivington Ltd., S.23 (Yeni seri), Londra 1898, s.601-602.
• AHMAD, Aziz, Islamic Modernism in India and Pakistan 1857-1864, Oxford Univer¬sity Press, Londra 1967.
• AYDIN, Ahmet, “Sömürge Hindistan’ında İslami Akımlar: Ehl-i Hadis Cemaati”, History Studies International Journal of History, C.11, S.1, Şubat 2019, s.1-22.
• BALJON, J.M.S, The Reforms and Religious Ideas of Sir Sayyid Ahmad Khan, 2. Baskı, Orientalia Publishers, Lahor 1958.
• BAYUR, Yusuf Hikmet, Hindistan Tarihi, C.3, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987.
• BULGUR, Durmuş, XIX. yüzyıl Hint kıtasında İslami Fikir Akımları, Tablet, Konya 2007. BULGUR, Durmuş, “Kadiyanilik”, Şarkiyat Mecmuası, S. 13, İstanbul 2008, s.1-38. CLARK, Martyn, Robert Clark of the Panjap, Fleming H. Revell Co., New York 1907.
• ERASLAN, Cezmi, II. Abdülhamid ve İslam Birliği- Osmanlı Devleti’nin İslam Siyaseti, Ötüken, İstanbul 2019.