1923-1950 Arası Dönemde Ankara Kentleşmesi ve Sorunları

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 28, 331 - 357, 10.06.2021

İbrahim İrdem Asilkan Lenger

https://doi.org/10.19060/gav.948981

Öz

Türkiye’de 1923-1950 dönemi, kentleşme sürecinin yavaş ilerlediği yıllardır. Dönem içerisinde 1950’li yıllara kadar Ankara şehri dışında kentleşme hareketlerine pek rastlanılmamıştır. Ankara 1923 yılında başkent olarak ilan edilmesiyle birlikte hızlı büyüme ve göç alma sürecine girmiştir. Kent; başkent olduktan sonra şantiye alanına evrilerek, sürekli göç almasıyla birlikte konutların, arsaların ve kiraların bedellerinin hızla arttığı sürece tanıklık etmiştir. Her ne kadar kenti modernleştirmeye yönelik hamleler Ankara’yı genç Türkiye için örnek bir kent haline getirmeyi amaçlasa da, kentte fiziki değişimlerin yanı sıra sosyal, ekonomik ve kültürel değişimlerin yaşanmaya başlaması aynı zamanda yapısal bozuklukların ve kentleşmeden kaynaklı güvenlik problemlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Bu çalışmada, 1950’li yıllara kadar Türkiye’de gerçekleşen kentleşme sürecinin beraberinde getirdiği sorunlar Ankara kenti üzerinden ele alınacaktır. Çalışmada 1923-1950 arası dönemde Ankara kentleşmesine yer verilmesi günümüzde Ankara’nın karşı karşıya kaldığı kentsel sorunların ortaya çıkmasını etkileyen tarihsel sürece ışık tutması bakımından oldukça önemlidir. Dolayısıyla bu çalışmanın temel varsayımını Ankara kentleşmesinin bugün yaşadığı sorunların erken Cumhuriyet döneminde aranması gerektiği fikri oluşturmaktadır. Çalışmada metodolojik olarak doküman analizi ve ikincil verilerden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentleşme, Gecekondu, Rantiye Kent, Çarpık Kentleşme, Güvenlik, Ankara.

Kaynakça

• AKÇURA, Tuğrul, Ankara: Türkiye’nin Başkenti Hakkında Monografik Bir Araştırma. Enstitü Vakfı. Ankara: ODTÜ, Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara, 1971.
• ALTABAN, Özcan, “Cumhuriyetin Kent Planlama Politikaları ve Ankara Deneyimi”, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık içinde, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 1998, s.41-64.
• ALTAY Deniz - TÜRKÜN Asuman, “The changing pattern of segregation and exclusion: The case of Ankara”, Globalizing cities: Inequality and Segregation in Developing Countries içinde, 2007, s.271-308.
• ARMAĞAN, Servet, Temel Haklar ve Ödevler, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1980.
• BADEMLİ, Raci, “Ankara Merkezi İş Alanının Gelişimi”, Ankara 1985’ten 2015’e içinde, EGO yayınları, Ankara, 1987, s.154-158.
• BAŞ, Yener, Reproduction of Urban Form As the Reproduction of Property Relation Morphogenesis of Yenişehir-Ankara, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, ODTÜ, Ankara, 2010.
• BUMİN, Kürşat, Demokrasi Arayışında Kent, İz Yayıncılık, İstanbul, 1998.
• CENGİZKAN, Ali, Ankara’nın İlk Planı: 1924-1926 Lörcher Planı, Ankara Enstitüsü Vakfı ve Arkadaş Yayıncılık, Ankara, 2004.
• CHİLDE, Gordon, Kendini Yaratan İnsan, Varlık Yayınları, İstanbul, 1978.
• ERDER, Sema, İstanbul’da Bir Kent: Ümraniye, İletişim Yayınları, İstanbul, 1996, s.36.