Turkish Martyrdoms Built Abroad for the Soldiers Who Were Killed or Taken to Different Countries as Captive During WWI

Yıl 2014, Cilt: 7 Sayı: 14, 137 - 162, 01.06.2014

Cengiz Dönmez

https://doi.org/10.19060/gav.08961

Cited By: 1

Öz

The Ottoman State fought on the Caucasian, Iraqi, Sina- Palestinian-Syrian, Yemen, Hijaz, Suez, Canakkale, Galician, Macedonian, Romanian, Iranian and Libyan frontiers during World War I. However, The Ottoman State and its allies were overwhelmed, and experienced a great loss in this war. To our great sorrow, hundreds of thousands of soldiers were killed and held captive. The martyrs who were killed in the frontiers were buried where they died. Those who were held captive - mostly by the English and the others like the Russian, French, Italian, Romanian and Italian- were taken to captive camps, and passed away there. After the war, based on different international treaties notably Treaty of Lausanne, 54 Turkish Martyrdoms were built in 26 countries where the war took place or Turkish captives were taken to. Of these martyrdoms, 36 are in the areas where the war took place while 18 are in the areas where our soldiers were held captive

Anahtar Kelimeler

-

I.Dünya Savaşıyla İlgili Yurt Dışındaki Türk Şehitlikleri

Öz

I. Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti’nin Kafkasya, Irak, Sina- Filistin-Suriye, Yemen, Hicaz, Süveyş Kanalı, Çanakkale, Galiçya, Makedonya, Romanya, İran ve Libya cephelerinde savaştığı, fakat sonunda müttefikleriyle birlikte yenildiği ve çeşitli yönlerden büyük kayıplar yaşadığı bir savaştır. Bu savaşta yüz binlerce askerimizin şehit ve esir düşmesi bu kayıpların en acısıdır. Savaş esnasında cephelerde şehit olanlar oralarda defnedilmişlerdir. Düşmana esir düşenler ise; ki en çok İngilizlere sonra Ruslara, Fransızlara, İtalyanlara, Rumenlere ve Yunanlılara esir düşülmüştür, çeşitli esir kamplarına götürülmüş ve birçoğu o kamplarda vefat etmişlerdir. Savaştan sonraki süreçte, başta Lozan Antlaşması olmak üzere çeşitli uluslararası antlaşmalara dayanılarak, gerek savaş bölgelerinde gerekse Türk askerlerin götürüldüğü esir kamplarının bulunduğu ülkelerde, yani toplam 26 ülkede 54 adet Türk şehitliği yaptırılmıştır. Bu şehitliklerin 36’sı savaşın geçtiği bölgelerde, 18’i de esir düşen askerlerimizin götürüldükleri esir kamplarının olduğu yerlerdedir

Anahtar Kelimeler

I. Dünya Savaşı, Esir, Esir Kampı, Şehit, Yurtdışındaki Türk Şehitlikleri

Kaynakça

• ATABAY, Mithat; ”3000 Askerimizin Yattığı Mısır Türkiye İçin Dikkate Değer Bir
• Toprak Parçası”, Mithat Atabay’ın 27.08.2013 tarihinde AA Muhabiri Mehmet
• Bayer’e yaptığı açıklama, yayınlayan Kamuran Akkuş, www.Haber 3.com) BALBAY, Mustafa; Yemen Türkler Mezarlığı, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul 2000.
• BAYUR, Yusuf Hikmet; Türk İnkılâbı Tarihi, C.III, Kısım 1, TTK Basımevi, Ankara, 1983.
• BOĞUŞOĞLU, Mahmut; Birinci Dünya Harbinde Türk Savaşları, Kastaş Yayınları, Haziran 1999. 102 Yurt Dışı Şehitlikler; a.g.e., s.115.
• BOLAT, Ünal; “Kutuptaki Türk Şehitleri”, Türkiye Gazetesi, 11 Şubat 2012.
• Cepheden Mektuplar, Osmanlı Devleti’nin 700’üncü Kuruluş Yıldönümü, TC Milli Savunma Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999.
• ÇETİNKAYA, Mehmet; Vatan Yıldızlardan Uzak mı?, Yitik Hazine Yayınları, İstan- bul 2011.
• ÇİÇEK, Nevzat; “Myanmar’daki Osmanlı Şehitliği’nin Hazin Öyküsü”, Timetürk, 11 Ağustos 2012.
• ÇULCU, Murat; Arşivi Kaybolan Savaş Sina Filistin Suriye Cephesi, Kastaş Yayınevi, İstanbul 009. DOLMACI, Emine; “Çanakkale’de Savaştılar Fransa’da Öldüler”, Zaman Gazetesi, 16 Mart 2008.
• EREV, Muhittin; “Birinci Dünya Savaşı’nda Bir Yedek Subayın Hatıraları”, Hayat Tarihi Mecmuası, Sayı 8, Eylül 1967.
• ERTEM, Şefik; Birinci Dünya Savaşı’nda Avrupa’da Yüz bin Türk Askeri, Kastaş Ya- yınları, İstanbul.1992.
• GÖRGÜLÜ, İsmet; On Yıllık Harbin Kadrosu, TTT Basımevi, Ankara 1993.
• HİÇYILMAZ, Ergun; “Hindiçin’de Esir Türkler”, Yeniyüzyıl Gazetesi, 29 Aralık 1996.
• HİÇYILMAZ, Ergun; Esir Kampları, Bilgekarınca Yayınları, İstanbul 2010.
• ILGAR, İhsan; Tarih Boyunca Türk Şehitlikleri, Yaylacık Matbaası, İstanbul 1967.
• ILGAR, İhsan; Yeryüzünde Türk Mührü Şehitliklerimiz, Yağmur Yayınları, İstanbul 2000.
• KAHRAMAN, İsmail; Cebel-i Tarık’tan Çin Seddi’ne Zaferlerimiz ve Şehitliklerimiz, Bel- gesel Yayıncılık, Ekim 2005.
• KAPLAN, Leyla; “Panislamizm Propagandası ve Esirler”. Türk Yurdu, 20(160), Aralık 2000.
• KESER, Ulvi; Fransız Ermeni Kampları İngiliz Esir Kampları ve Atatürkçü Düşünce, Ak- deniz Haber Ajansı Yayınları İstanbul 2003.
• KESER, Ulvi; “Kıbrıs’ta Çanakkale Savaş Esirleri Ve Savaş”, Çanakkale Araştırma- ları Türk Yıllığı, Bahar 2007.
• KÖSTÜKLÜ, Nuri; “I. Dünya Savaşında Rusya’nın Ukrayna Ve Diğer Bölgele- rindeki Türk Savaş Esirlerine Dair Bazı Tespitler”, Uluslararası Türkiye-Ukrayna İlişkileri ve VII. Uluslararası Gagavuz Kültürü Sempozyumu, 25- 30 Haziran 2009 Uk- rayna-Kiev.
• MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI Resmi İnternet Sitesi. Nisan 2014. (http://www. msb.gov.tr/Birimler/personel/arsivmd/html/Sehitlikler/sehitlikler.html )
• ÖNDEŞ, Osman; “Galiçya’da Garip Kalan Türkler”, Hayat-Tarih Mecmuası, 1 Şu- bat 1973, Sayı 1.
• ÖZALP, Yalçın; Yurt Dışındaki Türk Şehitlikleri, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara 1987. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• SAMİ, Ahmet; Magosa’da Toprağa Verilen Şehitlerimiz, Magosa 1964.
• SOYSAL, İsmail; Tarihçeleri ve Açıklamaları İle Birlikte Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, C.I, TTK Yayınları, Ankara 1983.
• SÜLEYMANOV, Mehman; Azerbaycan’da Türk Şehitlikleri, Harbi Neşriyat, Bakü 2000.
• Şehitliklerimiz, MSB İnşaat Emlak ve İskân Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 1971.
• TAŞKIRAN, Cemalettin; Ana Ben Ölmedim, 4. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul,2011.
• Türkiye Cumhuriyeti Amman Büyükelçiliği. Türkiye Cumhuriyeti Bağdat Türk Büyükelçiliği. Türkiye Cumhuriyeti Budapeşte Büyükelçiliği. Türkiye Cumhuriyeti Londra Türk Büyükelçiliği. Türkiye Cumhuriyeti Valetta Büyükelçiliği. Türkiye Cumhuriyeti Yeni Delhi Büyükelçiliği Resmi internet sitesi, Aralık 2013.
• (http://yenidelhi.be.mfa.gov.tr/ShowInfoNotes.aspx?ID=164388)
• UYGUR, Yasin; “Türk Şehitliği Avrupa’ya Örnek Olacak, Aksiyon Dergisi“, 1 Ağustos 2005.
• Yurt Dışı Şehitlikler; Osmanlı Devleti’nin 700. Kuruluş Yıldönümü, Milli Savunma Bakanlığı, Ankara. www.trtturk.com.tr/haber/azerbaycanda-turk-sehitligi.html, Aralık 2013.