From Terrorism to Politics, the World Armenian Congresses (1979-1985)

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 16, 147 - 170, 09.09.2015

Mustafa Sarı

https://doi.org/10.19060/gav.98886

Öz

Armenians who had used terrorism in order to gain their independence since the second half of the 19th century continued this policy during the World War I and also after the war. When they began terrorism activities again in 1970s, their aim was to draw the attention of world public to Armenian Issue. Reaching their aim, Armenians also sought to move the issue into the political arena. To this end, in 1979, 1983 and 1985, the World Armenian Congresses were organized by the Swiss James Viktor Karnusyan. The overall objective of the Congresses was to combine the Armenians scattered in different parts of the world in a political platform and by doing so make world states, at first Turkey, accept the Armenian Genocide. However, two main problems were about the congresses. The first one was that these congresses were in the shadow of the terrorism, and the other one was that the traditional Armenian Parties did not support these congresses. Despite all of them, the decisions taken at the congresses, the National Council of Armenian that was created and Armenian Constitution which was declared had historical nature. In addition, it is evident that these congresses also had a role in transporting the Armenian issue into the Political platform

Anahtar Kelimeler

-

Terörden Siyasete Dünya Ermeni Kongreleri (1979-1985)

Öz

XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bağımsızlıklarını elde etmek için terörü bir aracı olarak kullanan Ermeniler, I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında bu politikalarını devam ettirdiler. 1970’li yıllarında terör eylemlerine yeniden başlayan Ermenilerin bu kez amaçları, Ermeni meselesine dünya kamuoyunun dikkatini çekmekti. Ermeniler bunu başarırken bir yandan da meseleyi siyasî arenaya taşımayı hedeflediler. Bu amaçla, 1979, 1983 ve 1985 yıllarında İsviçreli James Viktor Karnusyan tarafından Dünya Ermeni Kongreleri düzenlendi. Kongrelerin genel amacı dünyanın değişik yerlerinde dağınık yaşayan Ermenilerin bir siyasi platform halinde araya getirerek başta Türkiye olmak üzere dünya devletlerine Ermeni soykırımını kabul ettirmekti. Fakat kongrelerin temel iki sorunu vardı. Bunlardan ilki bu kongrelerin terörün gölgesinden kurtulamaması, diğeri ise geleneksel Ermeni partilerinin bu kongreleri desteklememesiydi. Buna rağmen kongrelerde alınan kararlar, oluşturulan Ermeni Ulusal Konseyi ve ilan edilen Ermeni Anayasası tarihî niteliktedir. Ayrıca bu kongrelerin Ermeni meselesinin siyasî platforma taşınmasında da rolü olduğu aşikârdır

Anahtar Kelimeler

Ermeni sorunu, Ermeni terörü, Dünya Ermeni Kongreleri

Kaynakça

• Gazeteler Akşam Cumhuriyet Hürriyet Rasit Gurdilek, “Britain Eendorses Turkey’s Road to Democracy”, The Times, 2 Ağustos 1983, s. 5.
• Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için bkz: Sedat Laçiner, Türkler ve Ermeniler Bir Uluslararası İlişkiler Çalışması, 2. bsk. USAK, Ankara 2005, s. 62-148. Milliyet Tercüman The New York Times The Times Kitap ve Makaleler
• “Altan Öymen, Karnusyan’la Görüştü”, Milliyet, 21 Temmuz 1983, s. 7.
• “Amerika’daki İki Konsolosumuz Öldürüldü”, Akşam, 29 Ocak 1973, s. 1
• “Arıkan’ı Şehit Eden ESAK Terör Örgütü Nedir?”, Milliyet, 30 Ocak 1982, s. 3
• “ASALA, Bu Kez de THY Orly Bürosu’nu Bombaladı”, Milliyet, 16 Temmuz 1983, s. 6.
• BARDAKÇI Murat, “Türkmen: Kiminle Temasa Geçeceğimi Karnusyan’dan Öğ- renecek Değilim”, Milliyet, 23 Temmuz 1983, s. 6.
• “Bayram Kana Bulandı”, Hürriyet, 15 Temmuz 1983, s. 1, 9.
• “Bir Şehit de Belçika’da Verdik”, Tercüman, 15 Temmuz 1983, s. 1, 7.
• “Biz Sevres’i Tanırız”, Milliyet, 13 Temmuz 1985, s. 5.
• “Brüksel Ataşemiz Şehit Edildi”, Milliyet, 15 Temmuz 1983, s. 1.
• CANDAR Cengiz, “Dünya Ermeni Kongresi Yarın Toplanıyor”, Cumhuriyet, 19 Temmuz 1983, s. 1, 11.
• ÇANDAR Cengiz, “Ermeni Kongresi Meydan Okuyor”, Cumhuriyet, 21 Temmuz 1983, s. 1, 7.
• ÇANDAR Cengiz, “Ermenilerin Birleşme Kongresi Birleşme Değil Dağınıklık Getirdi” Cumhuriyet, 24 Temmuz 1983, s. 11.
• ÇANDAR Cengiz, “Hedefleri Siyasi Birlik”, Cumhuriyet, 22 Temmuz 1983, s. 1, 11.
• ÇANDAR Cengiz, “Her Gruptan Ermeni Var”, Cumhuriyet, 23 Temmuz 1983, s. 7.
• ÇANDAR Cengiz, “Kongre, Ermeniler Arasındaki Ayrılıkları Su Yüzüne Çıkardı”, Cumhuriyet, 25 Temmuz 1983, s. 1, 11.
• ÇANDAR Cengiz, “Kongre’de Türk Gazeteciler Tartaklandı”, Cumhuriyet, 23 Tem- muz 1983, s. 7.
• DASNABEDIAN, Hratch, History of Armenian Revolutionary Federation Dashnaktsuti- un (1890-1924), Trans. Bryan Fleming and Vahe Habeshian, Milano, 1990.
• “Dr. Arman: Ermeni Kongresiyle İlgimiz Yok”, Cumhuriyet, 20 Temmuz 1983, s. 11.
• DOĞANALP Metin ve Erdinç Ispartalı,”Ermeniler Dünyada Destek Arıyor”, Hür- riyet, 25 Temmuz 1983, s. 13.
• DOĞANALP Metin, Erdinç Ispartalı, “Lozan’da Yeni Oyun Tezgâhlanıyor”, Hür- riyet, 21 Temmuz 1983, s. 13.
• “Dünya Ermeni Kongresi Bugün Toplanıyor”, Cumhuriyet, 20 Temmuz 1983, s. 11.
• “Dünya Ermenileri Kongresi” Lozan Antlaşmasının 60. Yıldönümünde Toplanı- yor, Milliyet, 20 Temmuz 1983, s. 7.
• ERDURAN Refik, “FBI Ermeni’nin Suç Ortağını Arıyor”, Milliyet, 30 Ocak 1973, s. 1, 9.
• ERDURAN Refik, “İki Konsolosumuz Tuzağa Düşürüldü “, Milliyet, 29 Ocak 1973, s. 1.
• “Ermeni Davası”, Akşam, 1 Şubat 1973, s. 7
• “Ermeni Dünya Kongresinin Yasası İlan Edildi”, Cumhuriyet, 24 Temmuz 1983, s. 1.
• “Ermeni Kongresi, Ermeniler Arasındaki Ayrılıkları Açığa Çıkardı”, Milliyet, 25 Temmuz 1983, s. 7.
• “Ermeni Kongresi’nde Ermeni Zırvası”, Hürriyet, 22 Temmuz 1983, s. 1.
• “Ermeni Terörüne 27. Şehidi Brüksel’de Verdik”, Cumhuriyet, 15 Temmuz 1983, s. 1.
• “Ermeniler, 1985 Saldırı Planını Hazırladı”, Milliyet, 1 Ocak 1985, s. 3.
• “Ermeniler, Sevr’de Kongre Yapacak”, Milliyet, 2 Mayıs 1985, s. 9.
• “Ermeniler, Sevres’den Hala Medet Umuyur”, Milliyet, 11 Temmuz 1985, s. 5.
• “Ermenilerin Gözü Sevres’de”, Milliyet, 4 Temmuz 1985, s. 7.
• “Ermenilerin Saldırısına Uğrayan Türk Gazetecilerinin Filmleri Alındı”, Milliyet, 23 Temmuz 1983, s. 6.
• “Eylemci-Zengin Anlaşmazlığı”, Milliyet, 8 Temmuz 1985, s. 5.
• EYMEN Örsan, “Ermeniler İsviçre’ye de Düşman Gözüyle Bakıyorlar”, Milliyet, 13 Haziran 1981, s. 9.
• “Five Killed in Orly Bombing”, The Times, 16 Temmuz 1983, s. 1.
• FREUDENHEIM Milt - Henry Giniger “A New Armenian Death Mission”, The New York Times, 31 Temmuz 1983.
• “Gazeteye Mektup”, Cumhuriyet, 30 Ocak 1973, s. 7.
• GUNTER Michael M., “Contemporary Aspect of Armenian Terrorism”, Symposi- um on International Terrorism: Armenian Terrorism its Supporters The Narcotic Connection The Distortion of History, Ankara University Press, ss. 103-147, Ankara 1984.
• GURDİLEK Rasit, “Britain Eendorses Turkey’s Road to Democracy”, The Times, 2 Ağustos 1983, s. 5.
• “Hedef THY’nin 167 Yolcusuydu”, Cumhuriyet, 16 Temmuz 1983, s. 1, 11.
• HYLAND Francis P., Armenian Terrorism: The Past, the Present, the Prospects, Westvi- ew Press, Boulder, San Francisco, Oxford 1991.
• “İstanbul Ermeni Patriği: Bu Kongreyi Tanımıyoruz”, Hürriyet, 21 Temmuz 1983, s. 13.
• “Kalustyun: Lozan’daki Kongreyle Hiçbir İlgimiz Yok”, Cumhuriyet, 23 Temmuz 1983, s. 11.
• KARAKOÇ Ercan, Geçmişten Günümüze Ermeni Komiteleri ve Terörü, IQ Yayınları, İstanbul 2009.
• “Kongre’de Kavga Çıktı”, Hürriyet, 23 Temmuz 1983, s. arka kapak.
• “Kudurdular”, Hürriyet, 16 Temmuz 1983, s. 1, 7.
• KÜRŞAD Cengiz, “Ermeni Terörü”, Osmanlı Yıldız Arşivi Tasnifi-Ermeni Meselesi, C. I, edt. Ertuğrul Zekâi Ökte, Tarihi Araştırmalar ve Dokümantasyon Merkezleri Kurma ve Geliştirme Vakfı, ss. 1-58, İstanbul 1989.
• “Lozan’da İnönü’nün Fotoğraflarını Kaldırttılar”, Hürriyet, 24 Temmuz 1983, s. 13.
• “Lozan’da Toplanan Ermeni Delegeler Arasında İkilik Çıktı”, Milliyet, 21 Temmuz 1983, s. 7.
• McGREGOR Alan, “A Political Platform for the Nationless”, The Times, 19 Tem- muz 1983, s. 5.
• McGREGOR Alan, “Crisis of at World Congress”, The Times, 22 Temmuz 1983, s. 5.
• NALBANDIAN, Louise, The Armenian Revolutionary Movement, University of Cali- fornia Press, Berkeley and Angeles, 1967.
• “Observer: Ermeniler Dünya Çapında Siyasal Örgütlenme Çabasında”, Milliyet, 18 Temmuz 1983, s. 6.
• “Papaz James Karnusyan Kimdir?”, Milliyet, 21 Temmuz 1983, s. 7.
• “Patrik Karnusyan: Davamızdan Vazgeçmeyeceğiz, Ama Şiddete de Karşıyız”, Milliyet, 19 Temmuz 1983, s. 11.
• PERLMAN Mişel, “Ara Toranyan Gözaltına Alındı”, Milliyet, 27 Temmuz 1983, s. 11.
• “Sovyet Ermenistanı Lâfı İlk Defa Batılı Ermeni Militanların Ağzında...”, Tercü- man, 24 Temmuz 1983, s. 10.
• “Sovyet Ermenistanı Sorun Oldu”, Milliyet, 9 Temmuz 1985, s. 5.
• “Terör Örgütü ASALA”, Milliyet, 28 Eylül 1999, s. 13.
• “Turkish Envoy Shot Dead”, The Times, 15 Temmuz 1983, s. 5.
• “Türk Hükümeti Diyalogu Reddediyor Korkarım Daha Çok Kan Akacak”, Milliyet, 22 Temmuz 1983, s. 10.
• “Türk Hükümeti, Ermeni Haklarını Tanımadıkça Savaş Sürecek”, Milliyet, 24 Temmuz 1983, s. 8.
• ULUÇ Doğan, “ Amerika’daki İki Konsolosumuz Öldürüldü”, Hürriyet, 29 Ocak 1973, s. 1.
• ULUÇ Sıtkı, “Ermeni Savaş Konseyi Kuruldu”, Tercüman, 25 Temmuz 1983, s. 1, 10.
• ULUÇ Sıtkı, “Ermeni asıllı İspanyol gazeteci ‘Türkler Soykırımdan Sorumlu De- ğil’ Dedi”, Tercüman, 24 Temmuz 1983, s. 10.
• ULUÇ Sıtkı, “Ermeniler Lozan’da Birbirine Düştü”, Tercüman, 21 Temmuz 1983, s. 10.
• ULUÇ Sıtkı, “Ermeniler, Türk Gazetelerine Saldırdı” , Tercüman, 23 Temmuz 1983, s. 10.
• ULUÇ Sıtkı, “Türkiye Haritasına ‘İşte Ülkemiz’ Diye Yazdılar”, Tercüman, 22 Tem- muz 1983, s. 10.
• “Writer Accused of Killing Turkish Consuls”, The Times, 29 Ocak 1973, s. 6.
• “Yanıkyan Mektubunda Ermenileri Aynı Taktiği Uygulamaya Çağırıyordu”, Hür- riyet, 30 Ocak 1973, s. 1, 13.
• “Yunan Basını: Lozan Toplantısı Çelişkilerle Dolu”, Milliyet, 24 Temmuz 1983, s. 8. İnternet http://www.arfd.info/2015/01/24/32nd-arf-world-congress-concludes-elects- new-bureau (10.02.2015). http://en.wikipedia.org/wiki/James_Karnusian (14.07.2014).