Eski Türklerin Savaş Taktikleri ve Savaş Alanındaki Uygulamaları

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 29, 243 - 262, 11.12.2021

Eda Durmuş

https://doi.org/10.19060/gav.1035519

Öz

Türklerin hayatını sürdürdüğü bozkırlar sosyal, siyasi, dini, hukuki ve askeri yapılarına büyük ölçüde etki etmiştir. Özellikle askeri boyutuyla kullandıkları savaş araç gereçleri bu kapsamda değerlendirilebilir. Onların savaş taktiğinin uygulanmasında öncelikle attan yararlanılmıştır. Bu savaş taktiği atın hızı ve manevra kabiliyeti sayesinde çok iyi bir şekilde uygulanabilmiştir. Böylece at üzerinde yay gerip, ok atmak suretiyle uzaktan savaş kendileri için kan kaybını azaltmıştır. Türkler turan taktiği veya kurt oyunu denilen savaş taktiklerini üç safhada gerçekleştirmişlerdir. Birinci safhayı yıldırma ve yıpratma oluşturmaktadır. Burada düşmanın yıpratılmasına yönelik hareket edilmekte ve kesin sonuç alınmamaktadır. İkinci safha sahte geri çekilmedir. Bu safhada yenilmiş gibi yapılarak düşman şaşırtılmakta ve savaşın yapılacağı yere çekilmektedir. Taktiğin üçüncü safhasını pusuya düşürme ve imha oluşturmaktadır. Bu safhada düşman istenilen yere çekildiğinden yenilgiye uğratılmaktadır. Türklerin bu savaş taktiğini başarıyla uygulamala¬rında insan, coğrafya ve zamanlama faktörü olmak üzere üç temel faktör ön plana çıkmaktadır. Taktiğin uygulayıcısı olan insandır. Türklerin hayat tarzı kahraman olmalarına zemin hazırlamıştır. Günlük ha¬yatta yapılanlar savaş için bir tatbikat şeklinde geçmiştir. Bundan dolayı Türkler taktiğin uygulanmasında korkusuzca hareket ederek başarı sağlayabilmişlerdir. Savaş taktiğine etki eden başka bir husus coğraf¬yadır. Bozkırlarda atın çok iyi kullanılabilmesi savaş taktiğinin uygulanmasına büyük ölçüde etki etmiş¬tir. Zamanlama da taktiğin uygulanmasında önemli bir yer tutmuştur. Çünkü düşmana nerede ve nasıl saldırılacağının yanında nasıl saldırılacağı da bilinmek zorundadır. Burada başarı sağlanacağının hesap edildiği zamanda düşman üzerine saldırı söz konusudur. Eğer başarı sağlanamayacaksa, düşman üzerine saldırıdan vazgeçilmektedir. Türk tarihinde sırasıyla İskitler, Hunlar ve Gök Türkler ve daha sonraki Türk toplulukları bu savaş taktiğini başarıyla uygulamışlardır.

Anahtar Kelimeler

Türk, Bozkır, at, demir, savaş taktiği

Kaynakça

• AKARCA, Aşkıdil, Şehir ve Savunması, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1987.
• ARSLAN, Mahmut, Step İmparatorluklarında Sosyal ve Siyasî Yapı, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1984.
• CAFEROĞLU, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul, 1968.
• DEER, Jozsef, “İstep Kültürü”, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, XII/1-2, 1954, 159- 176.
• DE GROOT, Johan Jacob Maria, Die Hunnen der Vorchristlichen Zeit, I, Walter de Gruyter, Berlin, 1921.
• DONUK, Abdülkadir, “Kuruluşunun 2200. Yıl Dönümünde Türk Ordusu”, Türk Kültürü, Sayı 340, 1991, 455- 467.
• EREN, Hasan- vd., Türkçe Sözlük, I- II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1988.
• FRONTİNUS, Stratagems, Çev. Charles E. Bennett, The Loeb Classical Library, Cambridge, 1997.
• GİRAUD, Giraud, Gök Türk İmparatorluğu, İlteriş, Kapgan ve Bilge’nin Hükümdarlıkları, çev. İsmail Malgaltepe, Ötüken Neşriyat A.Ş., İstanbul, 1999.
• HERODOTOS, Herodot Tarihi, Çev. M. Ökmen, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1973.
• HERRMANN, Albert, “Massagetai”, Paulys Real Encyclopaedie der Classischen Altertumswissenschaft, XIV/2, 1930, 2123- 2129.
• JORDANES, The Origin and Deeds of the Goths, Trans. Charles Christopher Mierow, Dodo Pres, England, 2007.
• KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1989.