Hindistan’dan Amerika’ya Asyatik Koleranın Güzergâhları (1830-1832)

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 34, 247 - 266, 11.06.2024

Selda Güner Özden

https://doi.org/10.19060/gav.1498873

Öz

Bu çalışmanın amacı sanayi ve bilim alanlarında ilerlemenin yaşandığı 19. yüzyılda Batı dünyasının kolerayla mücadelesini bütüncül bir yaklaşımla incelemektir. Kolera, sanayi çağının bir yan etkisi gibi belirerek toplumların, nüfus ve yaşam biçimlerini etkilemişti. Kirli su kaynakları, yoksulluk ve kötü sağlık şartları hem kırda hem de kentte koleranın ortaya çıkması ve yayılmasında rol oynuyordu. Ancak koleranın menşei konusunda Batı dünyasının işaret ettiği yer Doğu’ydu. Hindistan ve Bangladeş’te endemik olarak görülen bir hastalığın 19. Yüzyılda küresel bir sağlık sorununa dönüşmesi önemlidir. Bu makalede, modern çağda toplumların zihinlerinde derin etkiler bırakan Asya kolerasının 1830-1832 yıllarında Hindistan’dan çıkarak Avrupa ve Amerika’ya pandemik bir biçimde yayılma güzergahları ve sebep olduğu yaygın ölüm ve yıkımın hatta gündeme getirdiği sosyal konuların bir incelemesi yapılacaktır. Bahsi geçen dönemin doktor, politikacı veya memurlarının rapor ve hatıratlarına dayanan bu çalışma koleranın etrafında dönen tıbbi tartışmalara da dikkat çekmektedir. Zira Vibrio Cholerae basili 1854’te keşfedilinceye kadar kolera hakkında bilinenler son derece sınırlı ve onunla mücadele de başarısızdı. Kolerayla mücadelede üzerinde ittifak edilen husus ise tartışmalı taraflarıyla birlikte karantina uygulamasıydı.

Anahtar Kelimeler

Kolera, Salgın, Toplum, Hijyen, Karantina

Kaynakça

• National Archive (UK): NA PC 1/113; NA PC 1/114; NA HO 44/25.
• Report on the Sanitary Condition of the Labouring Population of Great Britain, House of Commons Sessional Paper, c. 26, London 1842.
• Rapport sur le Choléra-morbus; lu a I’Académie Royale de Médecine, en Séance Générale, les 26 et 30 juillet 1831, Académie de médecine (France), Impr. royale, Paris 1831.
• Report on Quarantine; General Board of Health, W. Clowes & Sons for H.M.S.O., London 1849.
• General Board of Health, First Report on Quarantine, C. 24, 1849.
• BOA, HAT 1229- 47950, 47951, 47952; BOA, HAT, 47951; BOA, TSMA.e 320-22.
• “Cholera London Quarterly Review. No. XCI. Article VI. On the Cholera”, The North American Review, 35, 76, 1832, s. 92-118.
• “History Of Cholera in Egypt”, The British Medical Journal, 1, 4708, 1951, s. 688-689.
• ACKERKNECHT, Erwin H., “Anticontagionism between 1821 and 1867”, Bulletin of the History of Medicine, 22, 1948, s. 532-593.
• ACKERKNECHT, Erwin H., “Hygiene in France, 1815-1848”, Bulletin of the History of Medicine, 22, 2, 1948, s. 117-155.
• ADDISON, William, “Notes on Epidemical Diseases”, Association Medical Journal, 2, 53, 1854, s. 6-8.
• AHMED LÜTFİ EFENDİ, Tarih, C. 5, Matbaa-yı Amire, İstanbul 1302.
• ARNOLD, David, “Cholera and Colonialism in British India”, Past and Present, 113, 1986, s.118-151.