Naki Tezel’in “Yıkılan Köprü” Adlı Eserine Millî Mücadelenin Yansımaları

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 34, 285 - 306, 11.06.2024

Elif Öksüz Güneş

https://doi.org/10.19060/gav.1498892

Öz

Millî Mücadele, çok uluslu yapıya sahip olan Osmanlı Devleti’nin İtilaf Devletleri tarafından toprak bütünlüğünün tehdidi sırasında hem dış güçlerle hem de vatanı işgal edenlere yakınlık duyarak önemli mevkilerde görev yapma yanılgısına düşenlerle mücadele ettiği sürecin adıdır. Bu süreçte “öteki” ile iş birliği yaparak işgallere karşı askerî ve siyasî alanda pasif tavırlarıyla Türk’ün bağımsızlık savaşına zarar veren yozlaşmış kişilerin bilinçsizlik hali, Batı Anadolu’ya medeniyet ve erinç getirecekleri iddiasındaki düşmanın eylemlerini meşru göstermelerini kolaylaştırır. Bu durum resmî tarihin kayıtlarına geçtiği gibi millî yaşamın düşünsel ve duygusal değerlerinin yansıtıcısı işlevini gören edebî metinlere de yansır. Naki Tezel, önemli folklor araştırmacılarındandır. Sanatkâr, tek hikâye kitabı olan Yıkılan Köprü adlı eserinde Türk’ün erkini koruma amacıyla verdiği savaşta millî bilince sahip olanları ve bu bilince sahip olmayanları kurgusal düzleme taşır. Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin dağılma, millî bir devletin kurulma aşamasındaki sancılı sürecin Yıkılan Köprü’deki görünümleri “kendi olma”, “yozlaşma” ve “Millî bilinçten uzaklaşma/ötekileşme” temaları bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Millî Mücadele, Türk Edebiyatı, Naki Tezel, Yıkılan Köprü, Millî Bilinç.

Kaynakça

• ALTUNBAY, Müzeyyen, “Naki Tezel” (16 Nisan 2019) E.T: 01.02.2021. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tezel-naki
• APAK, Rahmi, İstiklal Savaşında Garp Cephesi Nasıl Kuruldu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1990.
• ARGUNŞAH, Hülya, “Millî Edebiyat”, (editör, Ramazan Korkmaz.), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara 2009, s. 183-236.
• BALCIOĞLU, Mustafa, “Direnene Millet-Millî Mücadele: Ya İstiklal Ya Ölüm”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-I, (haz. Durmuş Yalçın, Yaşar Akbıyık, Dursun Ali Akbulut vd), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırmaları Merkezi yayınları, Ankara 2008, s. 161-367.
• BÖKE, Pelin, İzmir 1919-1922 Tanıklıklar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2006.
• ELİUZ, Ülkü, “Kolektifin Doğurgan İmgelerinin Yazınsal Uzamı: Millî Edebiyat Dönemi Türk Romanı”, (editör, Ülkü Eliuz, Sabit Bayram, Fatih Uyar), Millî Edebiyat Dönemi Roman Okumaları, Kesit Yayınları, İstanbul 2019, s. 7-17.
• KODAMAN, Bayram- Fahrettin Tızlak (Haz.), Bir Kalpaklının Millî Mücadele Günlüğü Mülazım Mustafa Hulusi, Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, Isparta 2006.
• Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011.
• ÖKSÜZ GÜNEŞ, Elif, “Yaşanan Gerçeklikten Kurguya, Türküden Öyküye Naki Tezel’in “Gülnazik” Adlı Öyküsü”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 4, Cilt: 5, Aralık 2021, s. 2480-2495.
• ÖZALP, Kazım, Millî Mücadele 1919-1922, Türk Tarih Kurumu yayınları, Ankara 1998.
• ÖZPUNAR, Hasan, Anılar ve Fotoğraflarla İşgal Günlerinde Afyonkarahisar, Afyonkarahisar 2011.