Rusya Federasyonu’nun Arktik Stratejisinin Analizi

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 35, 199 - 220, 15.12.2024

Halit Hamzaoğlu

https://doi.org/10.19060/gav.1600534

Öz

Rusya Federasyonu’nun (RF), Arktik politikası ve stratejisi kronolojik olarak dört aşamada ortaya çıkmıştır. İlk aşama, Soğuk Savaş sonrası ortaya çıkan koşullar çerçevesinde hayata
geçmiştir. RF, bu dönemde Arktik politikasını bölgesel ve uluslararası işbirliği mekanizmaları aracılığıyla inşa etmeye çalışmıştır. İkinci aşama, 2000’li yıllardan başlayan ve RF’nin Arktik
bölgesine yönelik politikalarının koordinasyon sürecini kapsamaktadır. Bu aşamada RF, Arktik bölgesindeki sosyo-ekonomik çıkarlarını bir ulusal güvenlik konusu haline getirmiştir.
Üçüncü aşama, RF’nin Kırım’ı ilhakı sonrası ortaya çıkan jeopolitik dönüşümle kendini göstermeye başlamıştır. RF bu süreçte Batı ile yaşadığı sorunlar nedeniyle, dış politikasında
Doğu yarımküresini önceleyen bir yaklaşımı benimsemeye başlamıştır. Bu dönemde RF’nin Arktik stratejisinin olgunlaştığını ve böylece tamamlayıcılık ve süreklilik ihtiva etmeye başladığını
söylemek mümkündür. Dördüncü aşama, 2020 sonrası meydana çıkan yeni uluslararası koşullara bağlı olarak gelişmiştir. Bu süreçte RF, Arktik bölgesindeki jeoekonomik ve jeostratejik
çıkarlarını pekiştirmiştir. Çin ile özellikle ulaşım ve enerji alanlarında yeni işbirliği mekanizmaları oluşturulmuştur. Kutup İpek Yolu gibi girişimler, söz konusu mekanizmaların
jeoekonomik ve jeostratejik kapsamını ortaya koymaktadır. Makalede, RF’nin Arktik stratejisi söz konusu kronolojik süreç dikkate alınarak irdelenmektedir. RF’nin Arktik stratejisinin
hangi ölçüler ve öncelikler çerçevesinde ortaya çıktığı sorunsalı, makalenin temel kurgusunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda RF’nin Arktik stratejisinin ortaya çıkmasına zemin hazırlayan
dönemsel koşulların önemi vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arktik, Rusya Federasyonu, Çin, Kutup İpek Yolu, Jeoekonomi, Jeostrateji

Kaynakça

• ALEKSANDROV, Oleg, Mnogovekovoy Puty Rossiyii v Arktiku, Rossiya XXI, Sayı: 6, 2013, s.50-71.
• Arkticheskaya Politika Rossiyii: Mejdunarodniye Aspekty, Sergey Karaganov, der., Doklad Vishaya Shkola Ekonomiki Natsiyonalniy İssledovatelskiy Universiteta, İzdatelskiy Dom Vishey Shkoly Ekonomiki, Moskova 2021.
• BARABANOV, Oleg, Novaya Kontseptsiya vneshney politiki RF: struktura i semantika, Valdai Mejdunarodniy diskusiyonniy klub, 2023, https://ru.valdaiclub.com/a/highlights/novaya- kontseptsiya-vneshney-politiki-rf-semantika/ E.T: 22.12.2023.
• BORSCHEVSKAIA, Ekaterina vd., Pollution in the Arctic: Oil and Gas Extraction on the Continental Shelf as a Major Contributor, The Arctic Institute, 2022, https://www.thearcticinstitute. org/pollution-arctic-oil-gas-extraction-continental-shelf-major-contributor/ E.T: 20.11.2023.
• BRIMMER, Esther, Changing Geopolitics in the Arctic, Council on Foreign Relations, 2023, s.1-6.
• CHISTIKOV Matvey-STRELNIKOVA İrina, Arktika vo vneshnepoliticheskom strategicheskom planirovaniyii Rossiyii v ramkah politiki “Povorota na Vostok”, Arktika 2035 Aktualniye Voprosy, Problemi, Resheniya, Sayı: 2, s. 4-17.
• CHUN, Zhang, China’s ‘Arctic Silk Road’ projects, China Dialogue Ocean, 2020, https://chinadialogueocean.net/en/climate/12569-chinas-arctic-silk-road-projects/ E.T: 18.09.2023.
• FELDT, Lutz, Geopolitical Shifts: Issues and Challenges for the Arctic Region, Kim Fontaine-Skronski Valériane Thool Norbert Eschborn der., Does the UN Model Still Work? Challenges and Prospects for the Future of Multilateralism, Brill, Leiden-Boston 2021.