Geç Orta Çağ Avrupa’sında İktidar Mücadelesinde Köylü-Burjuva İşbirliği: Flander Örneği (1297-1328)

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 35, 287 - 306, 15.12.2024

Halil Yavaş

https://doi.org/10.19060/gav.1601731

Öz

Bu çalışmamızda Geç Orta Çağ’da Flander’de ortaya çıkan isyanlar zincirini mütalaa etmeyi hedeflemekteyiz. Bunun için Flander bölgesinin erken dönemi, şehirler ve loncalar hakkında kısa bir malumat verdikten sonra isyanların oluşumuna zemin hazırlayan siyasi ve ekonomik etkenler üzerinde duracağız. Olayları kronolojik bir şekilde dönem kaynakları ışığında ele alırken, bir yandan da muhtelif problemler üzerinde değerlendirmelerde bulunacağız. Bu problemlerin başında isyanın niteliği, İngiltere-Fransa münasebetlerinin etkisi ve feodal sistem ile şehirleşme bağlantısı gelmektedir. Çalışma konumuz aslında XII. – XV. yüzyıllar arasına yayılmakla beraber, daha iyi tahlil yapabilmek için olayların en yoğun yaşandığı ve belirleyici olduğu XIV. yüzyılın ilk yarısı ile sınırlı tuttuk. Flander’in, İngiltere ve Fransa ile ilişkilerine gerektiği kadar girerek konuyu dağıtmamayı hedefledik. Çalışmamızda varacağımız en önemli çıkarım, sözünü ettiğimiz isyanın bir devrim olmadığı yönündedir. Ayrıca olayları, günümüzdeki anlamıyla bir sınıf çatışmasından öte burjuva ve köylülerin kendi iktidar ve ekonomik çıkarlarını muhafaza etmek için birlikte hareket edip, feodal sisteme direnmesi olarak değerlendirmekteyiz. Hatta isyanın bir sonucunun da feodal sistemin Fransa’dan kuzeye doğru ilerlemesinde Flander’in engel olduğunu ifade edebiliriz. Netice itibariyle bölgedeki ayaklanmaları ne Fransa’daki ne de İngiltere’deki köylü isyanlarıyla mukayese etmememiz gerektiği kanaatini taşımaktayız. Olayların gelişimi hakkında malumat verirken mümkün mertebe dönem kaynaklarından istifade etmeye çalıştık. Lakin konuyla ilgili tartışmalarda alanında uzman isimlerden de istifade ettik ki bunların başında, Ortaçağ Flander’inden söz edeceğimiz zaman ilk müracaat edilecek isim Henri Pirenne gelmektedir. Onun yanı sıra David Nicholas, W. Blockmans, William H. TeBrake gibi çok sayıda araştırmacıdan faydalandık.

Anahtar Kelimeler

Flander, Bruges, Köylü İsyanları, Artevelde, Dampierreli Gui

Kaynakça

• ALLMAND, Christopher, The Hundred Years War, Cambridge University Press, Cambridge 1988.
• Annales gandenses, (Trans. & Edit. Hilda Johnstone), Clarendon Press, Oxford 1985.
• ASHLEY, W. J., James And Philip Van Artevelde, Macmillan and Co., London 1883.
• BLOCKMANS, Wim, “Flanders”, The New Cambridge Medieval History 5 (1300-1415), (Edit. David Abulafia), Cambridge University Press, Cambridge 2008, pp. 405-416.
• BOULGER, Demetrius C., The History of Belgium, London 1902.
• CAENEGEM, R. C. Van, “Galbert of Bruges and “Law Is Politics”, Galbert of Bruges, Jeff Rider - Alan V. Murray, The Catholic University of America Press, Washington 2009, pp. 39-55.
• Calendar of Chancery Warrants 1244-1326, Majesty’s Stationery Office, London 1927.
• Chronica Monasterii De Melsa II, (Edit. Edward A. Bond), Longmans, London, 1867.
• “Chronicon Comitum Flandrensium”, Corpus Chronicorum Flandriae I, (Edit. J. J. De Smet), Commission Royale d’Histoire, Bruxellis 1837, pp. 34-261.
• Codex Diplomaticus Flandriae II, (Edit. Thierry De Limburg-Stirum), De Plancke, Bruges 1889.
• COHN, Samuel Kline, Lust for Liberty, Harvard University Press, Massachusetts 2006.