CBS Tabanlı Yerleşilebilirlik Analizi: Çiğli İlçesi Örneği

Yıl 2018, , 9 - 21, 31.01.2018

Nur Sinem Partigöç

https://doi.org/10.17671/gazibtd.304355

Cited By: 1

Öz

Günümüzde kentler insanların gündelik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır. Bunun sonucunda, yerleşim alanları, aslında yerleşmeye uygun olmayan alanlara doğru kaymaya başlamıştır. Bu durum, yapılaşmamış alanların zarar görmesine, ekolojik dengenin bozulmasına ve çeşitli afetlerin meydana gelmesine neden olmaktadır. Bu tür sorunların yaşanmaması için şehirlere uyum içinde eklenecek planlı yeni yerleşim alanları kurulması sağlanmalıdır. Yerel nitelikler göz önünde bulundurularak kentsel alanlarda oluşabilecek kritik problemlerin önlenebilmesi amacıyla karar vericiler tarafından stratejiler geliştirilmelidir. Bu stratejilerin geliştirilmesi için başvurulacak yöntemlerden biri yerleşime uygunluk analizidir. Bu yöntemin uygulanması sürecinde CBS’den önemli ölçüde yararlanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, İzmir kentinin merkez ilçelerinden biri olan Çiğli ilçesinin merkezi ve yakın çevresinde yeni gelişim alanları için en uygun alanın yer seçim kriterlerine göre belirlenmesi ve CBS kullanılarak yerleşilebilirlik analizinin yapılmasıdır. Mekansal analizlerden elde edilen sonuçlara göre, ilçe merkezinin doğusunda kalan ve kentsel dönüşüm kapsamına alınan bölge, diğer alternatif alanlarla karşılaştırıldığında, yeni gelişim alanları bakımından uygun bulunmuştur. Analiz sonuçları tartışılmış ve alan özelinde çeşitli öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yerleşime uygunluk, Çok kriterli karar verme, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Kentsel gelişim alanları

GIS – Based Land Suitability Analysis in Cigli District

Öz

Recently, the supply of communal and social needs of the citizens in urban areas is inadequate due to the increasing demand. As a result, urban settlements have shifted towards unsuitable areas. This shift has caused damage to natural areas, disrupted the ecological balance and has led to the occurrence of various disasters. Recent opportunities exist to build livable and well-planned cities. Urban development strategies for new settlement areas should be developed in order to prevent critical problems in urban areas. Suitability analysis is one of the several methods that can be applied for the development of these strategies. The implementation of this method benefits from GIS. The aim of the study is to determine the most suitable areas for new settlement in the Cigli district (Izmir) and its surroundings according to the suitability factors and also to implement the suitability analysis by using GIS. According to the results, the selected region located in the eastern part of the district center and also known as the urban renewal area was found to be suitable for new development in the Cigli district. The results of the analysis are discussed and a variety of policies have been developed.

Anahtar Kelimeler

Suitability analysis, Urban development areas, Geographic Information System (GIS), Decision makers, Urban strategies

Kaynakça

• [1] H. M. Aslan, M. S. Yıldız, H. T. Uysal, “Afet istasyonlarının kuruluş yeri seçiminde bulanık topsis yönteminin uygulanması: Düzce’de bir lokasyon analizi”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 111-128, 2015.
• [2] S.M.J. Baban, D.T.F.Canisius, K.J. Sant, “Managing development in the hillsides of Trinidad and Tobago using geoinformatics”, Sustainable Development, 16 (5), 314-328, 2007.
• [3] Y. Balca. Düzenli depolama alanı belirlemede karar destek sistemi kullanımı, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015.
• [4] Y. Chen, J. Yu, K. Shahbaz, E. Xevi, “GIS-based sensitivity analysis of multi-criteria weights”, 18th World IMACS / MODSIM Congress, Australia, 2009.
• [5] Çiğli Belediyesi, 2012 – 2016 Stratejik Plan Raporu, İzmir, Türkiye, 2011.
• [6] F. C.Dai, C. F. Lee, X. H. Zhang, “GIS-based geo-environmental evaluation for urban land-use planning: a case study”, Engineering Geology, 61, 257-271, 2001.
• [7] G. Dapueto, F. Massa, S. Costa, L. Cimoli, E. Olivari, M. Chiantore, B. Federici, P. Povero, “A spatial multi-criteria evaluation for site selection of offshore marine fish farm in the Ligurian Sea, Italy”, Ocean and Coastal Management, 116, 64–77, 2015.
• [8] M. Değerliyurt, S. N. Çabuk, R. Aksu, “Sürdürülebilir kentsel gelişim için yerleşime uygun alanların belirlenmesi: İskenderun kenti örneği”, Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla, Türkiye, 380 – 389, 2014.
• [9] K.O. Demirarslan, M.K. Korucu, A. Karademir, “Katı atık depolama alanlarının nihai yer seçiminde coğrafi bilgi sistemleri ve kirlilik dağılım modellerinin birlikte kullanımı”, V.Hava Kirliliği ve Kontrolü Sempozyumu, Eskişehir, Türkiye, 2013.
• [10] Dokuz Eylül Üniversitesi, Department of Scientific Research Projects, Project No:2014.KB.FEN.006, Izmir, Türkiye, 2014.
• [11] Y. Dönmez. Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları. İstanbul Üniversitesi Basımevi, Fakülte Yayın No: 3248, Istanbul, Türkiye, 1990.
• [12] H. Durguter., “Kent modelleri ve sürdürülebilir kent yönetimi”, Turkish Studies – International Periodical for the Languages, 7 (3), 1053-1065, 2012.
• [13] D. Ekinci, E. Sönmez, “İstanbul konürbasyonunun yeni habitat adacığında CBS tabanlı jeoekolojı planlama analizi”, Türk Coğrafya Dergisi, 46, 2007.
• [14] F. Engin, M.T. Şengün, “CBS yardımı ile toplu konut alanları yer seçimi; Malatya örneği”. TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara, Türkiye, 826 – 844, 2016.
• [15] T. Erden, M.Z. Coşkun, “Acil durum servislerinin yer seçimi: Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve CBS entegrasyonu”, İTÜ DERGİSİ, Vol.9, No.6, 37-50, 2011.
• [16] J.P. Gupta, “Land Use Planning in India”, Journal of Hazardous Materials, Vol.130, 300- 306, 2006.
• [17] İzmir Kalkınma Ajansı, 2014-2023 İzmir bölge planı ilçe toplantıları, Çiğli ilçe raporu, İzmir, Türkiye, 2013.
• [18] İzmir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, “Kullanım türlerine göre tarım arazisi dağılımı”, İZKA 2014 - 2023 İzmir Bölge Planı İlçe Toplantıları, Çiğli İlçe Raporu, İzmir, Türkiye, 2012.
• [19] İzmir Büyükşehir Belediyesi, 1/25000 ölçekli İzmir büyükşehir bütünü çevre düzeni planı açıklama raporu, İzmir, Türkiye, 2012.
• [20] İzmir GAZ Firması, İzmir doğalgaz iletim hatları, İzmir GAZ Altyapı Şube Müdürlüğü, İzmir, Türkiye, 2014.
• [21] C.B. Karakuş, O. Cerit, “Coğrafi Bilgi Sistemi kullanılarak Sivas kenti ve yakın çevresi için yerleşim açısından en uygun alanların belirlenmesi”, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 38 (1), 2017.
• [22] Ç. Karapınar, Kahramanmaraş’ta doğalgaz kullanımının hava kalitesi üzerindeki etkisinin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, 2012.
• [23] D. Khan, S.R. Samadder, “A Simplified multi-criteria evaluation model for landfill site ranking and selection based on AHP and GIS”, Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 23 (4), 267-278, 2015.
• [24] Ç. Kolat, Geographical information systems based microzonation map of Eskişehir downtown area. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2004.
• [25] M. Küçükönder, M. Karabulut, M, “Çok kriterli analiz yöntemi kullanılarak Kahramanmaraş’ta çöp depolama alanı tespiti”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 5 (2), 55-76, 2007.
• [26] V.N. Martins, P. Cabral, D. Sousa Silva, “Urban modelling for seismic prone areas: The case study of Vila Franca do Campo (Azores Archipelago, Portugal)”. Natural Hazards Earth Systems Science, 12, 2731–2741, 2012.
• [27] Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Hava kalitesi izleme istasyonları, 2017. http://www.havaizleme.gov.tr/Default.ltr.aspx.
• [28] Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Mekansal planlar yapım yönetmeliği, 2017.
• [29] U.B. Nidumolua, C. Biea, H. Keulenb, C.A. Ski Dmo Re, K. Harmsena, “Review of a land use planning programme through the soft systems methodology”, Land Use Policy, 23, 187-203, 2006.
• [30] N.S. Özcan. Kentsel hava kirliliğini etkileyen ve şehir planlama ile kontrol edilebilen fiziksel faktörlerin mekânsal istatistik yöntemleri ile incelenmesi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2016.
• [31] N.S.Özcan, K.M. Çubukçu, “Examination of the Relationship between Urban Air Pollution and Urban Planning Decisions in Çiğli Case, Izmir, Turkey”, ASEAN-Turkey ASLI Conferences, ABRA International Conference on Quality of Life Proceedings, Izmir, Türkiye, 2015.
• [32] E. Özşahin, Ç.K. Kaymaz, “CBS ve AHS kullanılarak doğal çevre bileşenleri açısından kentsel mekânın yerleşime uygunluk analizine bir örnek: Antakya (Hatay)”, Doğu Coğrafya Dergisi, 20 (33), 2015.
• [33] H. Pektezel, “Süleymanpaşa’nın (Tekirdağ) CBS tabanlı jeoekolojik planlama analizi”, The Journal of Academic Social Science Studies, 35, 163 – 185, 2015.
• [34] A.A. Qaddah, M.F. Abdelwahed, “GIS-based site-suitability modeling for seismic stations: Case study of the northern Rahat volcanic field, Saudi Arabia”, Computers and Geosciences, 83, 193-208, 2015.
• [35] P. Roberts, The Evolution, Definition, and Purpose of Urban Regeneration. Urban Regeneration a Handbook, SAGE Publications, London, 2000.
• [36] Satellite images, Google Earth, 2017.
• [37] G. Tuncel, A. Müezzinoğlu, S. Tuncel, A. Bayram, M. Odabaşı, S.C. Sofuoğlu, “İzmir Aliağa endüstri bölgesinde hava kirliliğine neden olan organik ve inorganik kirleticilerin düzeylerinin, kaynaklarının ve sağlık etkilerinin belirlenmesi”, TÜBİTAK 104Y276 Nolu Proje Raporu, İzmir, 2008.
• [38] Türkiye İstatistik Kurumu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2015.
• [39] P.D. Uy, N. Nakagoshi, “Application of land suitability analysis and landscape ecology to urban greenspace planning in Hanoi, Vietnam”, Urban Forestry and Urban Greening, 7, 25-40, 2008.
• [40] M. Uyan, “MSW landfill site selection by combining AHP with GIS for Konya, Turkey”, Environmental Earth Sciences, 71 (4), 1629-1639, 2014.
• [41] M. Uyan, Ş. Yalpır, “Çok kriterli karar verme modeli ve CBS entegrasyonu ile tıbbi atık sterilizasyon tesislerinin yer seçimi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16, 642-654, 2016.
• [42] M.H. Vahidniaa, A. Alesheikhb, A. Ali Mohammadi, A. Bassirid, “Fuzzy analytical hierarchy process in GIS application, the international archives of the photogrammetry”, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, XXXVII, Part B2, Beijing, 2008.
• [43] G.P. Yal, H. Akgun, “Landfill site selection utilizing TOPSIS methodology and clay liner geotechnical characterization: a case study for Ankara, Turkey”, Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 73 (2), 369-388, 2014.
• [44] İ. Yalçınlar, “Türkiye’de bazı şehirlerin kuruluş ve gelişmesinde jeomorfolojik temeller”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Vol.16, 53-66, 1967.
• [45] L.C. Mundia, “Participatory mapping framework and guidelines from a GIS perspective”, Environment and Ecology Research, 4 (5), 280-287, 2016.
• [46] O.S. Adeola, “Urban egalitarianism: the way forward to ensure sustainable urban design, practice and development in developing countries (The Nigerian Case)”, Environment and Ecology Research, 4 (3), 107-115, 2016.
• [47] M.S. Moghadam, N. Rajabi, F. Zonghadr, K. Palad, S. Azimi, “Examining the effective rate of environmental qualities on the security of citizens in urban designs using AHP model (Sepah and Molavi Districts in Qazvin City of Iran)”, Environment and Ecology Research, 2 (4), 178-184, 2014.
• [48] M. Mansha, B. Ghauri, S. Rahman, A. Amman, “Characterization and source apportionment of ambient air particulate matter (PM2.5) in Karachi”, Science of the Total Environment, 425, 176–183, 2012.
• [49] Z. Grsic, D. Dramlic, D. Arbutina, N. Miljevic, S. Dramlic, P. Milutinovic, J. Kaljevic, S. Pavlovic, D. Joksimovic, “Representativity of air quality control in limited number of grid points”, Journal of Environmental Protection and Ecology, 15 (1), 1–6, 2014.
• [50] D. Dimitrovski, M. Dimitrovski, A. Jovanovski, “Natural gas as a fuel in public passenger transportation in urban areas”, Journal of Environmental Protection and Ecology, 16 (1),1–6, 2015.
• [51] E. Bouhouras, S. Basbas, “Policies towards sustainable city logistics: the case of Thessaloniki”, Journal of Environmental Protection and Ecology, 16 (2), 417–423, 2015.
• [52] G.Y. Deak, G.S. Tanase, V. Daescu, R. Csergo, E. Holban, A.I. Daescu, P. Marinescu, S. Aman, “Health–environment relation: a key issue of Romanian environmental protection”, Journal of Environmental Protection and Ecology, 16 (1), 304–315, 2015.
• [53] H. Borhan, E.M. Ahmed, M. Hitam, “CO2, Quality of Life and Economic Growth in East Asian”, 8. Journal of ASIAN Behavioural Studies (jABs), 13-25, 2013.
• [54] S. Azimi, M.S.Moghaddam, “Effect of mercury pollution on the urban environment and human health”, Environment and Ecology Research, 1 (1), 12-20, 2013.